ილჰამ ალიევმა სახელმწიფო დეპარტამენტი აზერბაიჯანელ დეპუტატებზე ზეწოლაში დაადანაშაულა
დაძაბულობა აზერბაიჯანსა და დასავლეთს შორის
აზერბაიჯანსა და დასავლეთს შორის დაძაბულობა ყოველდღიურად მწვავდება. 60-ზე მეტი კონგრესმენის მიმართვის საპასუხოდ – აშშ-ს სახელმწიფო მდივნისადმი, აზერბაიჯანის მთავრობაზე ზეწოლის მოთხოვნით – აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა განაცხადა, რომ ამ მესიჯის ავტორი თავად სახელმწიფო დეპარტამენტია.
ერთი დღით ადრე, მილი მეჯლისის დეპუტატებმა მიმართეს ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრს მოწოდებით, გადახედოს ურთიერთობას შეერთებულ შტატებთან და დაგმოს თავდაცვის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმებები.
“ამერიკის შეერთებული შტატების ქმედებებიდან და წაქეზებიდან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ვაშინგტონისთვის სასურველია რეგიონი რუსეთსა და ირანს დაუპირისპირდეს“, – ამბობს აზერბაიჯანელი პოლიტოლოგი ფარჰად მამედოვი.
- მმართველი პარტია პრეზიდენტის წინააღმდეგ იმპიჩმენტის პროცედურას ხელახლა იწყებს
- შედის თუ არა სამხრეთ კავკასია ტრამპის გეგმებში? მოსაზრება ბაქოდან
რა მოხდა?
3 ოქტომბერს, დაახლოებით 60 ამერიკელმა კანონმდებელმა სთხოვა სახელმწიფო მდივანს, ენტონი ბლინკენს “ზეწოლა მოეხდინა აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევზე, რათა გაეთავისუფლებინათ პოლიტპატიმრები კლიმატის ცვლილების სამიტის წინ“.
დეპუტატებმა, მათ შორის 10 სენატორმა და 48 კონგრესმენმა, მოუწოდეს ბლინკენს, მოახდინოს ზეწოლა აზერბაიჯანზე, რათა განახორციელოს „რეალური ქმედება“ პოლიტიკური პატიმრების გასათავისუფლებლად. მათ ასევე დაგმეს “პროვოკაციული” განცხადებები სომხეთის წინააღმდეგ, რომელიც “არღვევს სამშვიდობო მოლაპარაკებებს“.
“მოვუწოდებთ სახელმწიფო დეპარტამენტს, დაუყოვნებლივ და უპირობოდ გაათავისუფლოს ყველა პოლიტიკური პატიმარი, მძევალი და სამხედრო ტყვე, მათ შორის ეთნიკური სომხები, რათა შეიქმნას უფრო ხელსაყრელი გარემო წარმატებული დიპლომატიისთვის კლიმატის ცვლილების სამიტზე“, – ნათქვამია წერილში.
„როდესაც ავღანეთის ოკუპაცია დაიწყო, შეერთებულ შტატებს სჭირდებოდა აზერბაიჯანი, მაგრამ როცა ისინი იქიდან გავიდნენ, სანქციები გამოიყენეს“
“ამერიკის კონგრესის 60-მა პროსომეხმა წევრმა მიმართა ამერიკის მთავრობას აზერბაიჯანის წინააღმდეგ დამატებითი სანქციების დაწესების მოთხოვნით. დღეს დილით წავიკითხე ეს საზიზღარი განცხადება, რომელიც გავლენას ვერ მოახდენს ჩვენს ნებაზე. მაგრამ ეს აჩვენებს, რომ ჩვენს წინააღმდეგ მტრული პოლიტიკა არ წყდება“, – ამის შესახებ აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა 4 ოქტომბერს, ჯებრაილის მოსახლეობასთან შეხვედრაზე განაცხადა.
აზერბაიჯანის მიმართ ნეგატიური დამოკიდებულების მიზეზებთან დაკავშირებით ალიევმა განაცხადა, რომ როდესაც „ავღანეთის ოკუპაცია დაიწყო, მათ ჩვენ ვჭირდებოდით“. ამიტომ 1992 წელს 907-ე შესწორებით შემოღებული სანქციები ყოველწლიურად უქმდებოდა.
“როდესაც ისინი გაიქცნენ ავღანეთიდან, მთელი მსოფლიოს თვალწინ, ეს სანქციები ისევ ჩვენს წინააღმდეგ იქნა გამოყენებული. რაოდენ დიდი უმადურობაა!“ – განაცხადა ალიევმა.
დასავლეთის კრიტიკის კონტექსტში პრეზიდენტმა ასევე თქვა: „ანუ როგორ შეიძლება, რომ აზერბაიჯანმა აღადგინოს თავისი უფლებები არავის უკითხავად, არავის შიშის გარეშე, არავის გათვალისწინების გარეშე. ჩვენივე ძალისხმევით, ჩვენი შვილების თავგანწირვის წყალობით – ამას ვერ გვაპატიობენ“.
“დავგმოთ თავდაცვის თანამშრომლობა შეერთებულ შტატებთან და შევწყვიტოთ USAID-ის საქმიანობა აზერბაიჯანში“
პრეზიდენტის გამოსვლის შემდეგ, მილი მეჯლისის (აზერბაიჯანის პარლამენტის) დეპუტატების ჯგუფმა, აღშფოთებულმა კონგრესმენებისა და სენატორების გზავნილით სახელმწიფო მდივნისადმი, მიმართა საგარეო საქმეთა მინისტრ ჯეიჰუნ ბაირამოვს, გადახედოს ურთიერთობებს შეერთებულ შტატებთან და დაგმოს თავდაცვის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმებები.
„გვსურს შევახსენოთ მიმართვის ავტორებს, რომლებმაც წამოაყენეს პრეტენზია აზერბაიჯანის წინააღმდეგ ადამიანის უფლებათა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის სფეროში, რომ შეერთებული შტატების მიერ ერაყში, ავღანეთსა და მსოფლიოს სხვა რეგიონებში გაჩაღებული ომების დროს მილიონობით მშვიდობიანი მოქალაქეები დაიღუპა. ბევრი ადამიანი აწამეს და დასაჯეს სასამართლოს გარეშე.
აშშ, რომელიც საუბრობს ადამიანის უფლებებზე, არ შეუერთდა ადამიანის უფლებათა ყველაზე მნიშვნელოვან კონვენციებს. ეს იყო შეერთებული შტატები, რომელიც მრავალი წლის განმავლობაში არ უშვებს გაეროს წამების საკითხებში სპეციალურ მომხსენებელს გუანტანამოში“, – აღნიშნავენ დეპუტატები.
„კონგრესმენები, რომლებიც მუდმივად საუბრობენ სომხეთის სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობაზე, არასდროს უსაუბრიათ აზერბაიჯანის სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის პატივისცემაზე“, – ნათქვამია დოკუმენტში.
დეპუტატები საგარეო საქმეთა მინისტრს სთავაზობენ:
- გადაიხედოს 1997 წლის ერთობლივი განცხადება “აზერბაიჯანის რესპუბლიკასა და შეერთებულ შტატებს შორის სამომავლო სამხედრო და თავდაცვითი ურთიერთობების შესახებ“ და 2013 წლის “აზერბაიჯანისა და შეერთებული შტატების თავდაცვის სამინისტროებს შორის აღჭურვილობისა და ურთიერთმომსახურების შესახებ“;
- შეწყვიტოს მოლაპარაკებები ახალ კონტრაქტებზე და არსებულის გახანგრძლივებაზე;
- შეაჩეროს ყველა პროექტი, რომელსაც აზერბაიჯანში ახორციელებს აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტო (USAID) და აშშ-ს არასამთავრობო ორგანიზაციები; აკრძალოს ახალი პროექტები და შეწყდეს USAID-ის საქმიანობა აზერბაიჯანში.
ექსპერტის აზრი
აზერბაიჯანელმა პოლიტოლოგმა ფარჰად მამედოვმა გააანალიზა აშშ-ს ურთიერთობები სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებთან და მათი ინტერესები რეგიონში:
“რას სთავაზობს აშშ სამხრეთ კავკასიას?!
აშშ-ს სახელმწიფო მდივნის მოადგილემ, ჯეიმს ო’ბრაიენმა განაცხადა, რომ რუსეთისა და ირანის მიერ შექმნილი უსაფრთხოების არქიტექტურა არასასურველია სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებისთვის.
„რუსეთისა და ირანის, როგორც რეგიონული (სამხრეთ კავკასიის) უსაფრთხოების ძირითადი მოთამაშეების ღერძის გარშემო აგებული მომავალი არასტაბილური და არასასურველია, მათ შორის სომხეთისა და აზერბაიჯანის მთავრობებისთვის“, – თქვა ო’ბრაიენმა.
25 წლის წინ. აზერბაიჯანმა საქართველოსა და თურქეთთან სტრატეგიული პარტნიორული ურთიერთობები სამმხრივ ფორმატი გააფორმა, რის მიმართაც ვაშინგტონი ყოველთვის გულგრილი იყო. აზერბაიჯანის ყველა სტრატეგიული პროექტი, რომელიც შეერთებული შტატების ინტერესებში შედის, ამ სამმხრივ ფორმატში მიმდინარეობს.
აზერბაიჯანი არ შეუერთდა კოლექტიური უსაფრთხოების ორგანიზაციას, არ არის ЕАЭС-სა და ТС-ს წევრი, სადაც რუსეთია თავმჯდომარე. აზერბაიჯანსა და რუსეთს ბუნებრივი სავაჭრო ურთიერთობები აქვთ.
მოსკოვთან ბაქოს მხოლოდ მოკავშირეთა თანამშრომლობის დეკლარაცია აქვს, რამაც შესაძლებელი გახადა აზერბაიჯანის ტერიტორიიდან ბაზების ვადაზე ადრე გაყვანა.
აზერბაიჯანის ურთიერთობები ირანთან რთული და წინააღმდეგობრივია.
ჩრდილოეთ-სამხრეთის სატრანსპორტო დერეფანი რუსეთის, აზერბაიჯანისა და ირანის მონაწილეობით მხოლოდ ეკონომიკური პროექტია და აქ რაიმე სახის ღერძის ჩამოყალიბების მინიშნება არ არის.
აზერბაიჯანში მომავალი განვითარების ღერძი ფორმირებულია UTG-ის გარშემო აღმოსავლეთ-დასავლეთ და ჩრდილოეთ-სამხრეთის ვექტორებში. ყველაფერი, რაც ბაქომ შეათანხმა, მუშაობს!
და რაც შეეხება სომხეთს?!
სომხეთი რუსეთის მოკავშირეა, ქვეყანა არის ОДКБ, ЕАЭС и ТС და ევრაზიული საბაჟო კავშირის წევრი. სომხეთში არის რუსული სამხედრო ბაზა, ხოლო რუსეთის ეფესბე დგას სომხეთის საზღვარზე თურქეთთან და ირანთან! ფაშინიანის მთავრობა რუსეთთან სავაჭრო ბრუნვას 14-16 მილიარდ დოლარამდე ზრდის წელიწადში.
ანუ სომხეთს რუსეთთან სრული პაკეტი აქვს!
სომხეთის ურთიერთობები ირანთან არის სტრატეგიული პარტნიორობის დონეზე და ასევე ვითარდება და ღრმავდება. ყოველ შემთხვევაში, ფაშინიანი ერთადერთი რეგიონული ლიდერია, რომელიც ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში შეხვდა ალი ხამენეის.
ირანი ევრაზიულ კავშირთან ურთიერთობს სომხეთის გავლით.
ანუ, სომხეთი მოსკოვისა და თეირანის ღერძზე ყოფნის ნათელი მაგალითია.
და როგორ რეაგირებს აშშ ამაზე?
ამჟამინდელი ამერიკული ადმინისტრაციის მინუსი ის არის, რომ მსგავსი განცხადებების გაკეთებისას ისინი, პირველ რიგში, არათანმიმდევრულნი არიან შემდგომ ნაბიჯებში. შეერთებული შტატები დაუახლოვდა სომხეთს და მის პოლიტიკას გონივრულს უწოდებს და ყველაფერს აკეთებს აზერბაიჯანის გასაღიზიანებლად.
პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა ამ შეუსაბამობას უმადურობა უწოდა.
ისე, ო’ბრაიენის განცხადებიდან მივხვდით, რომ ეს არასასურველია რეგიონის ქვეყნებისთვის. მაგრამ რა არის სასურველი? ეს არ არის ნათქვამი.
შეერთებული შტატების ქმედებებიდან და წაქეზებიდან გამომდინარე, შეიძლება დავასკვნათ, რომ ვაშინგტონისთვის სასურველია რეგიონი რუსეთსა და ირანს დაუპირისპირდეს.
ვინაიდან, მაგალითად, აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობა რუსეთთან და ირანთან ურთიერთობაში არ იწვევს ვაშინგტონში კმაყოფილებას.
შეერთებულ შტატებში არჩევნებამდე ცოტა დრო რჩება და მე გულწრფელად მინდა, რომ ამჟამინდელი ადმინისტრაცია გაქრეს, რადგან ეს შეუსაბამობა და მიკერძოება სცილდება გონივრულობის ყველა ზღვარს.“
