"HIMARS -ი მთავარი ფაქტორია" - რატომ აგებს რუსეთი დონბასისთვის ბრძოლას? იულია ლატინინას კომენტარი
რატომ აგებს რუსეთი
იულია ლატინინა სპეციალურად “Novaya Gazeta-სთვის. ევროპა”
უკრაინაში რუსეთის ომის დაგეგმილი პირველი ეტაპი, რომელიც კიევის სამ დღეში აღებას ითვალისწინებდა, კარგა ხანია ჩაფლავდა. იგივე ბედი ეწია კრემლის მეორე მნიშვნელოვან გეგმასაც – უკრაინის მოწყვეტას ზღვიდან.
თუმცა, ბევრს რჩებოდა ილუზიები (ზოგს შიშები, ზოგს იმედები), რომ, აი, დონბასში კი ნამდვილად წარმატებას მიაღწევდა რუსული არმია, მყინვარივით დაუნდობელი და ძლიერი. ის გააპობდა უკრაინის პოზიციებს და გაანადგურებდა უკრაინის თავდაცვის ხაზს.
ასევე, ბევრი ფიქრობდა, რომ საბოლოოდ პუტინი, რომელსაც აქვს აბსოლუტური უპირატესობა სამხედრო აღჭურვილობისა და საბრძოლო მასალის თვალსაზრისით (ყოველ უკრაინულ ჭურვზე 20 რუსული ჭურვი მოდის), გამძლეობით აჯობებდა უკრაინას და მოიგებდა ამ ომს.
თუმცა, ბოლო კვირამ დაამსხვრია ეს ილუზია.
რუსეთის ფრონტი, უფრო სწორად, მისი ზურგი, 60-80 კმ სიღრმეში ცეცხლის ალშია გახვეული. იწვის საბრძოლო მასალების საწყობი კრასნი ლუჩში. ათობით საწყობი იწვის დონეცკში. ტექნიკა და საწყობები იწვის მელიტოპოლის აეროდრომზე, ხერსონსა და ნოვა კახოვკაში – ჩერნობაევკაში.
ლისიჩანკის აღებიდქან მეორე დღეს, პოპასნაიაში უზარმაზარი სადივიზიო საწყობი დაიწვა. ეგ რომ ორიოდე დღით ადრე დამწვარიყო, ლისიჩანსკს რუსული არმია ვერ აიღებდა.
სინამდვილეში, საწყობები კი არ იწვის, არამედ მთლიანად რუსული შეტევა იწვის. იწვის სტალინური სამხედრო სტრატეგია, რომელიც შეისისხლხორცეს თანამედროვე რუსეთის გენერლებმა: შეტევა ცეცხლით და საზარბაზნე ხორცით, უწესრიგოდ, უმიზნოდ სროლა მოედნებისკენ.
ლისიჩანსკის აღების შემდეგ, რუსული ჯარები შეტევაზე გადავიდნენ ყველა ფრონტზე (ეს იყო მაშინვე, რაც პუტინმა გამოაცხადა “ოპერაციული პაუზა”), თუმცა მალევე გაჩერდნენ. ჭურვები არ ეყოთ.
უკრაინა მიზანმიმართულად ისვრის თავის რაკეტებს საბრძოლო მასალების საწყობებისკენ, რაც სრულიად ეწინააღმდეგება რუსეთის ტაქტიკას – ძვირადღირებული რაკეტების გასროლას საცხოვრებელ სახლებზე, სავაჭრო ცენტრებსა და მოედნებზე.
სამხედრო ექსპერტის და ყოფილი პილოტის, უკრაინის შეიარაღებული ძალების რეზერვის პოლკოვნიკის, რომან სვიტანის შეფასებით, ბოლო დღეებში განადგურებულია რუსული საწყობების 15-20 პროცენტი. უკრაინის არმია შეტევაზე არ წავა მანამ, სანამ ყველა საწყობს არ გაანადგურებს.
საწყობები გაანადგურეს, რა თქმა უნდა, ჰაიმარსებმა (HIMARS), იგივე M142 High Mobility Artillery Rocket System-ებმა.
HIMARS-ს აქვს რამდენიმე უზარმაზარი უპირატესობა: ჯერ ერთი, ის ჩვეულებრივი სატვირთო მანქანის მსგავსად მობილურია. ეს ნიშნავს, რომ HIMARS მოძრაობს ჩვეულებრივი გზის გასწვრივ, შედის პოზიციაზე, ისვრის რაკეტებს და მაშინვე მოკურცხლავს 80 კმ/სთ სიჩქარით. ძნელია მისი დაფარვა.
მეორეც, HIMARS-ის მიერ ნასროლი GMLRS რაკეტები (G ნიშნავს guided-ის ანუ მართვადს) ხელმძღვანელობენ GPS-ით და პირდაპირ მიზანში ხვდებიან. ეს განასხვავებს მათ რუსული „სმერჩების“, „გრადების“ და „ქარიშხლებისგან“, რომლებიც მოედნებზე ვარდებიან.
მესამე, HIMARS-ს, ისევ და ისევ რუსული “სმერჩებისგან” განსხვავებით, არ სჭირდება რანაირი გამშვებ-ჩამტვირთავი მოწყობილობა. ის უბრალოდ მიდის იმ ადგილას, სადაც მიწაზე რაკეტების ბლოკი დევს, აიღებს მას – და ვოილა! უკვე შეუძლია იმუშაოს.
HIMARS-მა მწყობრიდან გამოიყვანა რუსული არმიის მთელი ლოგისტიკა. რუსეთის არმია მიჩვეულია იბრძოლოს ასე: ის აშენებს გიგანტურ საწყობებს ფრონტის წინა ხაზიდან 60 კმ-ში და შემდეგ სატვირთო მანქანებით გადააქვს საბრძოლო მასალა.
Hymars-ის გამოყენება ადასტურებს ორ თეზისს.
ჯერ ერთი, თანამედროვე ქსელურ-ცენტრული ომი ყოველთვის ამარცხებს 1941 წლის სტალინურ კონცეფციას – ცეცხლის წვიმა პლუს საზარბაზნე ხორცი. და მეორე – პუტინმა ვერ მოახერხა ამ ომის პოზიციურ ომად გადაქცევა, როგორც ჩაფიქრებული ჰქონდა. პოზიციური ომი გულისხმობს იმას, რომ მტერი ხედავს მხოლოდ ფრონტის ხაზს და არ შეუძლია დაარტყას საკვანძო სამხედრო ინფრასტრუქტურას მის უკან.
„როგორი საომარი მანქანა ააგო პუტინმა, თუკი ოთხ HIMARS-ს შეუძლია მისი მწყობრიდან გამოყვანა?” – კითხულობს უკრაინელი ჩინოვნიკი ალექსეი არესტოვიჩი სარკასტულად.
არა, სინამდვილეში ჰაიმარსი მართლა ოთხი არ არის. ჩემთან საუბარში სამხედრო ექსპერტმა და უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის ყოფილმა თანამშრომელმა, რეზერვის პოლკოვნიკმა ოლეგ ჟდანოვმა თქვა, რომ „უკრაინაში არის 17 ამერიკული HIMARS და მათი ანალოგი“. იგივე დაადასტურა არესტოვიჩმა და ასევე თქვა, რომ HIMARS-ები ერთი კვირით ადრე ჩამოვიდნენ, ვიდრე მათ შესახებ გახდებოდა ცნობილი.
ანუ გამოდის, რომ კრასნი ლუჩი, სტახანოვი, კუნძული ზმეინი და ათი დღის წინ ხერსონის მახლობლად განადგურებული S-300-ები ეს ყველაფერი HIMARS-ების ნამოქმედარია.
ჰაიმარსები და ომის რუსული მეთოდი ერთმანეთისთვის ყოფილან შექმნილი.
უკრაინული HIMARS-ები ძირითადად ღამით მუშაობენ. დღის განმავლობაში ისინი, სავარაუდოდ, დგანან სადღაც რუსული “ორლანებისთვის” უხილავ ფარდულებში.
ღამით მუშაობას კიდევ ერთი უპირატესობა აქვს. „ღამით, რისკი იმისა, რომ მშვიდობიანი მოქალაქეები დაშავდებიან, მინიმალურია“, – ამბობს რომან სვიტანი. ესეც განასხვავებს უკრაინის შეიარაღებული ძალების ტაქტიკას რუსულისგან – რუსული რაკეტები დღისით მოდიან.
საიდან იცის უკრაინულმა დაზვერვამ, სად დაუმიზნოს ჰაიმარსი? როგორ გამოითვალა რუსული საწყობების მდებარეობა? იმავე ქსელურ-ცენტრული ომის დახმარებით.
სამხედრო ექსპერტი პაველ ლუზინი ამბობს, რომ უკრაინის შეიარაღებული ძალები არც მეტი არც ნაკლები ჩვეულებრივ კომერციულ Maxar-ის ფოტოებს იყენებენ. “Maxar იღებს ფოტოებს დღეში ორჯერ და მათი გამოყენებით, სპეციალური პროგრამებისა და Big Data-ს დახმარებით, შესაძლებელია გამოვთვალოთ სად მდებარეობს საწყობები, სად მიდიან სამხედრო სატვირთო მანქანები“, – ამბობს პაველ ლუზინი.
ჩნდება კითხვა: და რუსეთი რატომ ვერ ახერხებს იმავე სატელიტური სურათების დახმარებით გაარკვიოს, თუ სად გადაადგილდებიან ჰაიმარსები? და აი პასუხიც: რუსეთს არ აქვს წვდომა მაქსარზე ან სხვა კომერციულ ფოტოებზე, რომელიც მას მისცემდა საშუალებას ქსელზე ორიენტირებულო ომი ეწარმოებინა.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, რუსეთი კვლავ აგებს არა მხოლოდ დასავლურ სამხედრო სისტემასთან, არამედ სამოქალაქო ტექნოლოგიებთანაც. Maxar-is კომერციული თანამგზავრები საერთოდ არ არის შექმნილი სამხედრო მიზნებისთვის, მაგრამ ხუმრობა-ხუმრობით ისინი წყვეტენ ისეთ პრობლემას, რომელიც გადაუჭრელი აღმოჩნდება რუსული ორბიტალური თანამგზავრებისთვის, რომლებზეც მილიარდები იხარჯება.
მთელი რუსული სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი დგას იმაზე, რომ აქვთ რაღაც სუპერ-საიდუმლო სამხედრო ტექნოლოგიები, რომელთა ანალოგი არ მოიპოვება არსად სამოქალაქო ინდუსტრიაში.
მაგრამ თანამედროვე სამყარო სულ სხვაგვარადაა მოწყობილი. ამ სამყაროს საუკეთესო ტექნოლოგიები, საუკეთესო მოწყობილობები და საუკეთესო გადაწყვეტილებები არის ის, რაც არსებობს მილიარდობით ეგზემპლარად. ასეთი ტექნოლოგიები სამოქალაქოა, რადგან სამხედროებს არ სჭირდებათ მილიარდობით ეგზემპლარი.
რუსულმა ურა-პატრიოტულმა მედიამ და C-400 კომპლექსის შემქმნელებმა პირობა დადეს, რომ ჩამოაგდებენ ჰაიმარებს როგორც კაკალს ხიდან. ძალიან მოკლედ რომ ვთქვათ, ეს ტყუილი აღმოჩნდა.
С-400-ს არ შეუძლიათ ჰაიმარსის ჩამოგდება რამდენიმე მიზეზის გამო: С-400-ის რაკეტებს არ შეუძლიათ ჰაიმარსის რაკეტების ჩამოგდება იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ ამ უკანასკნელის მყარი საწვავი ბევრად უფრო სრულყოფილია. “ის უბრალოდ უფრო სწრაფად დაფრინავს”, – ამბობს პაველ ლუზინი.
მეორეც, უკრაინელებს შეუძლიათ რუსეთის საჰაერო თავდაცვა ზედმეტად დატვირთონ – ერთდროულად მისცეს ძალიან ბევრი სამიზნე. „ერთდროულად უშვებენ სმერჩს, ურაგანს და ასევე უშვებენ ჰაიმარსს“, – ამბობს პაველ ლუზინი.
თუკი რუსეთში მაცივარი საბოლოოდ დამარცხდა ტელევიზორთან ბრძოლაში, დონბასში ტელევიზორს ჰაიმარსები ამარცხებს.
გმირობითა და ჰაიმარსებით ბევრად მეტის მიღწევა შეიძლება, ვიდრე მხოლოდ გმირობით.
მთავარი კითხვაა: კონკრეტულად რას გააკეთებს პუტინი, როცა მიხვდება, რომ საბოლოოდ აგებს?
რომან სვიტანის თქმით, ბელარუსის ცის თავზე დაიწყეს ფრენა რუსმა მფრინავებმა. იქ აღმოაჩინეს ასევე საავიაციო კომპლექსი A-50, “ავაქსის” რუსული ანალოგი. ამავდროულად, უკრაინა- ბელარუსის საზღვართან შეიმჩნევა ისკანდერების მობილიზება. ისინი 500 კმ სიღრმეზე ისვრიან და აშკარად მიზნად ისახავენ სიღრმეში დაბომბვას.
„ეს ყველაფერი ჰგავს ფართომასშტაბიანი სარაკეტო დაბომბვისთვის მზადებას, მათ შორის მზადებას ხიდებისა და ინფრასტრუქტურის დაბომბვისთვის“, – ამბობს რომან სვიტანი.
