"ეს იყო ძალაუფლების ხელში ჩაგდების მცდელობა“ - პოლიტოლოგი სომხეთში საპროტესტო მოძრაობაზე

ძალაუფლების ხელში ჩაგდების მცდელობა

სომხეთში საპროტესტო მოძრაობა და ქუჩაში ძალადობა გრძელდება, რომელსაც მთავარეპისკოპოსი ბაგრატ გალსტანიანი ხელმძღვანელობს. გუშინ ღამე პარლამენტის შენობის მიმდებარე ქუჩებში პოლიციასთან შეტაკება მოხდა. ამის მიზეზი გახდა ის, რომ ეროვნულ ასამბლეაში შეხვედრის პარალელურად მოძრაობა „ტავუშმა სამშობლოსთვის“ საპროტესტო აქცია გამართა. რაღაც მომენტში ოპოზიციის ქმედებები ზედმეტად აგრესიული გახდა და პოლიციამ ჩათვალა, რომ სიტუაცია უკონტროლო იყო – მან ხმის ჩამხშობი ყუმბარები გამოიყენა.

საპარლამენტო უმრავლესობამ განაცხადა, რომ ოპოზიციის ლიდერი არქიეპისკოპოსი გალსტანიანი და მისი მომხრეები „საზარელი ტერორისტული აქტის განხორციელებას და სომხეთის სახელმწიფოებრიობის განადგურებას ცდილობენ“.

პოლიტოლოგი გურგენ სიმონიანი ოპოზიციის ამ ქმედებებს ძალაუფლების ხელში ჩაგდების მცდელობად აფასებს.

მისი აზრით, ოპოზიციამ უნდა გააცნობიეროს, რომ პოლიტიკური ცვლილებები შესაძლებელია მხოლოდ ქვეყნის კონსტიტუციით დაშვებული სამართლებრივი ქმედებებით – ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნებით. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მათი ნაბიჯები შეიძლება ჩაითვალოს ხალხისთვის ძალაუფლების წართმევის მცდელობად.

“ჰიპოთეტურად წარმოვიდგინოთ, რომ დღეს რევოლუცია ხდება. ამ ვითარებაში, როცა არჩევნებში გამარჯვებული ძალა მოქმედი ხელისუფლებაა, ჩნდება კითხვა: გვაქვს თუ არა გარანტიები, რომ ამ რევოლუციური ხელისუფლების ლიდერი მსოფლიოსთვის აღიქმება როგორც მომლაპარაკებელი ფიგურა? თუ ის იქნება აღქმული როგორც პიროვნება, რომელმაც წაართვა ხალხს ძალაუფლება?”, – განუცხადა მან JAMnews-ს.

ამ დროისთვის ვრცელდება ინფორმაცია, რომ პოლიციასთან შეტაკების შედეგად 101 ადამიანი დაშავდა – დაშავებულებს შორის არიან პოლიციელები. საჭირო სამედიცინო დახმარების გაწევის შემდეგ საავადმყოფოებიდან 85 ადამიანი გაწერეს. ერთ-ერთ დაშავებულს, რომელსაც მაჯის მძიმე დაზიანება ჰქონდა, ოპერაცია ჩაუტარდა. მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა დამაკმაყოფილებელია. 16 ადამიანი ამ დრომდე რჩება სამედიცინო ცენტრებში, მათ მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის დაზიანებები აღენიშნებათ.

• “გარე ძალებს სურთ სომხეთში ომის პროვოცირება ხელისუფლების შეცვლის მიზნით” – ფაშინიანი
• ყველა რუსმა მესაზღვრემ უნდა დატოვოს სომხეთი. მოსაზრება

ხელისუფლება და ოპოზიცია ერთმანეთს ადანაშაულებენ

“ეს იყო თავდასხმა ეროვნულ ასამბლეაზე, დემოკრატიასა და სუვერენიტეტზე, სომხეთის დამოუკიდებლობაზე, ასევე უმწეობისა და უიმედობის გამოვლინება მათი მხრიდან. ამ ქმედებებს ექნება სამართლებრივი შედეგები“, – განაცხადა პარლამენტის თავმჯდომარემ ალენ სიმონიანმა.

მმართველი ფრაქციის ლიდერის, ჰაიკ კონჯორიანის განცხადებით, სამართალდამცავმა უწყებებმა აღკვეთეს ისეთი ტერორისტული აქტი, როგორიც იყო 1999 წლის 27 ოქტომბერს სომხეთის პარლამენტში შეჭრა და სროლა. მან პარალელები გაავლო 2020 წლის 9 ნოემბრის მოვლენებთან, როდესაც ხელი მოეწერა განცხადებას ყარაბაღში საომარი მოქმედებების შეწყვეტის შესახებ და ცნობილი გახდა 44-დღიან ომში სომხური მხარის დამარცხების შესახებ. პოლიტიკოსმა გაიხსენა, რომ 2020 წლის ნოემბერში მომიტინგეები თავს დაესხნენ პარლამენტის შენობას და სასტიკად სცემეს ეროვნული ასამბლეის მაშინდელი თავმჯდომარე, არარატ მირზოიანი.

ოპოზიციური მოძრაობის ლიდერმა, მთავარეპისკოპოსმა ბაგრატ გალსტანიანმაც აქციის მონაწილეების მიმართ პოლიციის ქმედებები „ტერორად“ შერაცხა. მისი თქმით, უნდა დაისაჯონ როგორც დამნაშავეები, ასევე ისინი, ვინც პოლიციას სპეციალური ზომების გამოყენება დაავალა.

პრემიერის შეფასება

პრემიერმინისტრის თქმით, აქციის მონაწილეები პოლიციის კორდონის ძალით გარღვევას ცდილობდნენ პარლამენტის შენობაზე თავდასხმის მიზნით:

“პოლიცია იცავდა სომხეთის საკანონმდებლო ინსტიტუტს, სომხეთის რესპუბლიკის სახელმწიფოებრიობას. პოლიციაზე თავდასხმა მოხდა მოძრაობის წევრების მიერ, რომელსაც ხელმძღვანელობდა სრულიად სომეხთა კათალიკოსი და [სომხეთის ყოფილი პრეზიდენტი] რობერტ კოჩარიანი. პოლიციის ქმედებები იყო კანონიერი“.

პოლიციამ არაერთი შეცდომა და კანონდარღვევა დაუშვა

არასამთავრობო ორგანიზაცია „ინფორმირებულ მოქალაქეთა კავშირის“ ხელმძღვანელმა დანიელ იოანისიანმა, რომელმაც შეისწავლა აქციის მონაწილეებსა და პოლიციას შორის შეტაკების ვიდეო, სოციალურ ქსელში დაწერა:

“მიუხედავად იმისა, რომ უკანონო და აგრესიული ქმედებების ინიციატორები იყვნენ აქციის მონაწილეები მათი ლიდერის, ვაზგენ გალსტანიანის ხელმძღვანელობით, უნდა აღინიშნოს პოლიციის მხრიდან არაერთი შეცდომა და კანონის დარღვევა. კერძოდ, პოლიციამ შეყვარებულთა პარკის ფლანგზე სათანადო კედელი/ჯაჭვი არ გააკეთა, რის შედეგადაც აქციის მონაწილეები პარკში შევიდნენ, რამაც პოლიციის დაცვის “ჩამოშლა” გამოიწვია. პოლიციის ჯაჭვი რომ დაგეგმილი ყოფილიყო ამ ფლანგზე (მაგალითად, გალავანთან), მაშინ პოლიციის ხაზები არ გაწყდებოდა და სპეციალური ტექნიკის გამოყენებაც არ იქნებოდა საჭირო“.

მისი თქმით, არ არსებობს ობიექტური ფაქტები, რომლებიც მიუთითებს კანონის მოთხოვნებთან შესაბამისობაზე და მომიტინგეების გაფრთხილებაზე სპეციალური საშუალებების გამოყენების შესახებ.

მიმდინარეობს თუ არა ოფიციალური გამოძიება პოლიციის ქმედებებზე? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემისას შსს-ს პრესმდივანმა ნარეკ სარგსიანმა განაცხადა, რომ მიმდინარეობს „მონიტორინგი“.

როგორც შეხვედრის მონაწილეებმა, ისე პოლიციის თანამშრომლებმა მომხდარის შესახებ ინფორმაცია მიაწოდეს ომბუდსმენ ანაჰიტ მანასიანს. უფლებადამცველის ოფისში იუწყებიან, რომ შეხვედრის ზოგიერთმა მონაწილემ განაცხადა, რომ მათ მიმართ გამოიყენეს არაპროპორციული ძალა, რასაც თან ახლდა პოლიციის მხრიდან შეურაცხყოფა.

არქიეპისკოპოსის წარდგენა სომხეთის პრემიერმინისტრის პოსტზე არასწორი გზაა. მოსაზრება

„კანონის მიხედვით, ბაგრატ გალსტანიანი პრემიერმინისტრი ვერ გახდება“

კომენტარი

პოლიტოლოგი გურგენ სიმონიანი ამბობს, რომ არასწორია ცვლილებების არაკონსტიტუციური მეთოდებით ძიება, რადგან ეს იქნება არა ცვლილებები, არამედ „ფეთქებადი ქმედებები, რის შედეგადაც სახელმწიფო იერარქია შეიძლება დაიშალოს.“

ის ხაზს უსვამს, რომ „დაძაბულ გეოპოლიტიკურ ვითარებაში არ არის საჭირო შიდაპოლიტიკური სიტუაციის ესკალაცია“. ამ პირობებში, მისი აზრით, ოპოზიციის მაქსიმალური პოლიტიკური მიზანი შეიძლება იყოს ვადამდელი არჩევნების ჩატარება:

„თუ ოპოზიცია ხედავს, რომ სიტუაცია გადასცდა უკონტროლობის ზღვარს და ხელისუფლებამ შეიძლება გადადგას ნაბიჯები სომხეთის ინტერესების საწინააღმდეგოდ, მათ ერთი გზა აქვთ: უნდა მოითხოვონ ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები.

სიმონიანი თვლის, რომ ამ გზას ალტერნატივა არ აქვს, რადგან ფაშინიანის მთავრობა ლეგალიტიმურია. ამიტომ, ოპოზიციის მოთხოვნებიც კანონიერი უნდა იყოს:

“72 საათის, 96 საათის, ერთი დღის, ერთი საათის, ერთი საათის და 15 წუთის სახით არ შეიძლება ულტიმატუმების დაყენება. რა სახის ულტიმატუმებია ეს? ამ ადამიანებს წარმოდგენა არ აქვთ პოლიტიკურ მოვლენებზე, დღევანდელ რეალობაში მისაღებ პოლიტიკურ ვითარებაზე“, – განაცხადა მან საპროტესტო მოძრაობის მონაწილეებზე.

პოლიტოლოგი ვარაუდობს, რომ ვადამდელი არჩევნების ჩატარება სავსებით შესაძლებელია. მისი თქმით, საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვები აჩვენებს ოპოზიციის რეიტინგის ვარდნას და ნდობას ფაშინიანის მიმართ. თავად ფაშინიანი კი არჩევნების წინააღმდეგი არ იქნება, რადგან „მას ესმის, რომ დრო მის წინააღმდეგ მუშაობს.

პოლიტოლოგის თქმით, მოძრაობა „ტავუში სამშობლოსთვის“ უკვე დამარცხებულია ორი მიზეზის გამო:

• „მოძრაობას ეკლესია ხელმძღვანელობს, მაგრამ მას არ აქვს შერჩევითი შესაძლებლობები და ვერ დაინახა ის, ვინც საპროტესტო აქციის რიგებშია – ხალხის მიერ უარყოფილი ძალები, მათ შორის ის, ვინც უცხო სახელმწიფოს ინტერესებს ემსახურება.
• შემოთავაზებული მიდგომა – ფაშინიანის გადადგომა დროებითი მთავრობის გულისთვის – არაგონივრული და არაპრაქტიკულია.

მოქმედმა ხელისუფლებამ ორჯერ მოახერხა სამართლიანი საპარლამენტო არჩევნების ჩატარება, ასევე ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისაც, იხსენებს სიმონიანი. მას მოჰყავს ერევნის მერის ბოლო არჩევნების მაგალითი, როდესაც შედეგები ხელისუფლებისთვის „დამღუპველი“ იყო, მაგრამ მათ არჩევნები არ გააყალბეს.

მოსალოდნელი აქციების ეფექტურობის კომენტირებისას, გურგენ სიმონიანმა განაცხადა, რომ მოძრაობა გაქრება, თუ ხალხი რეალისტურ მიდგომას შეინარჩუნებს.