ერთი ბრძოლის ქრონიკა: აქტივისტები სოხუმში ცათამბჯენების წინააღმდეგ
ცათამბჯენები სოხუმში
2023 წლის თებერვალში აფხაზური საზოგადოებრივი ორგანიზაციის „Ҳара Ҳақалақь“ („ჩვენი ქალაქი“) აქტივისტებმა სოციალურ ქსელებში გამოაქვეყნეს პოსტი სოხუმის ცენტრში მშენებარე მაღალსართულიანი შენობის შესახებ. მათი თქმით, ცათამბჯენის ადგილი სოხუმის ცნეტრში არ არის. ამ მომენტიდან დაიწყო ბრძოლა, რომელშიც ადგილი ჰქონდა ყველაფერს: საყვედურებს, უნდობლობას, თანადგომას, ურთიერთბრალდებებს და, რაც მთავარია, სიყვარულს საკუთარი ქალაქის მიმართ.
თავიდანვე გავაკეთებ დათქმას, რომ მე თვითონ ვარ “Ҳара Ҳақалақь”-ის წევრი, ასე რომ, ეს იქნება არა მხოლოდ სიუჟეტი ბრძოლის შესახებ, არამედ ამბავი “შიგნიდან”.
მაღალსართულიანი “საელჩოსთან”
ახალი შენობის აშენება 2022 წლის გაზაფხულზე დაიწყო რუსეთის საელჩოსა და სასტუმრო „აფხაზეთის” შორის. თუ ანალოგს ავიღებთ, მაგალითად, ლონდონს, მაშინ ეს იგივეა, რაც ტრაფალგარის მოედანზე ცათამბჯენის აშენება.
რა თქმა უნდა, ჩვენ, ქალაქელები, თავიდანვე ვაკვირდებოდით ამ ობიექტს. რომლის დოკუმენტები – ანუ ინფორმაცია ვინ და რას აშენებს – არსად ჩანდა. მაგრამ, როგორც იტყვიან, ქვეყანა ჭორებით არის სავსე და განსაკუთრებით აფხაზეთი. გარკვეული პერიოდის შემდეგ, ყველამ იცოდა რა შენდებოდა და დარჩა მთავარი კითხვა: რამდენად მაღალი იქნებოდა ის.
- ახალი „კანონი ბინების შესახებ“ აფხაზეთში – რას ნიშნავს და რა საფრთხეებს შეიცავს
- უფასო საცხოვრებელი აფხაზეთში: რატომ არ არის ყველასთვის საკმარისი
- ვინ როგორ არღვევს და იცავს ადამიანის უფლებებს აფხაზეთში. ომბუდსმენი ყველაზე გახმაურებულ ისტორიებს ჰყვება
დროთა განმავლობაში, შენობა ხილული გახდა სანაპიროს თითქმის ყველა ადგილიდან. ახალი წლისთვის უკვე აშკარა იყო, რომ „ახალი შენობა“ სადღაც მაღლა იზიდებოდა. ჩემთზე – როგორც ჟურნალისტის, ასევე “ჩვენი ქალაქის” წევრისთვის – დაიწყო მომართვები: “იღონე რამე”.
ამასობაში რვა სართული აშენდა.
თებერვლისთვის ორგანიზაციის წევრებმა და მე პოსტი მოვამზადეთ სოციალური ქსელებისთვის.
„მე-19 საუკუნის ბოლოდან ჩამოყალიბებული სანაპიროს ისტორიული ნაწილი არის სოხუმის სახე, ორგანულად ინტეგრირებული ლანდშაფტში. საოცარი, იშვიათი სილამაზის „კომპოზიცია“ ზღვის, მთებისა და არქიტექტორების დახვეწილი ნამუშევარი. ახალი „არქიტექტურა“ იწვევს ამ ჰარმონიის ნგრევას – არღვევს ისტორიული სანაპიროს უნიკალურობასა და მიმზიდველობას. მეორეც, ასეთი მაღალსართულიანი მშენებლობა, განსაკუთრებით სანაპირო ზონის ცენტრალურ ნაწილში, არღვევს ქალაქის ინსოლაციას და ართულებს მის ბუნებრივ ვენტილაციას. მესამე, შენობა მნიშვნელოვნად ზრდის ისედაც მჭიდროდ დასახლებული ტერიტორიის სიმჭიდროვეს, რაც ამძიმებს მდგომარეობას მისასვლელ გზებთან – პარკინგით და ხანძარსაწინააღმდეგო ზოლებით ართულებს როგორც საგზაო, ისე საინჟინრო ინფრასტრუქტურის მუშაობას სანაპიროს ამ ნაწილზე“, – ნათქვამია განცხადებაში. ტექსტი შედგენილია “ჩემი ქალაქის” არქიტექტორების, მხატვრებისა და ინჟინრების მიერ.
კომენტარებში ხალხმა როგორც მხარი დაუჭირა პოსტის მთავარ გზავნილს, ასევე გამოთქვა განსხვავებული აზრი:
„ჩვენს ქალაქში ახალი კორპუსით გახარების ნაცვლად, ყველაფერში სარგებლის ძებნას იწყებენ. უმჯობესი იქნება ეს შენობა აშენდეს, ვიდრე დარჩეს ნანგრევები, რომლებიც ქალაქში ისედაც ბევრია.”
„ძალიან მინდა ვნახო, ვინ მოახდინა ამ პოსტის პროვოცირება, რადგან არასდროს დავიჯერებ, რომ ამ ათეულ ფსევდოარქიტექტორს შეუძლია ასეთი “მაღალი” ინტელექტუალური ანალიზი.“
„საშინელებაა! რა თქმა უნდა, არც ისე ადვილია ქალაქის ცენტრში მშენებლობისთვის ნაკვეთის მირება და თუ უკვე მიიღე, მაშინ მაქსიმალურად გამოიყენე. ცათამბჯენები მალე აშენდება!“
რაც შეეხება ნებართვებს, დეველოპერს აქვს ყველა მათგანი. მართალია, პროექტი ქალაქგეგმარებით საკრებულოში არ იყო წარდგენილი, თუმცა, საკრებულო წმინდა საკონსულტაციო ხასიათს ატარებს.
დავიწყებული გამოსავალი
უკვე მარტის შუა რიცხვებისთვის, თანამოაზრე იურისტების დახმარებით შესაძლებელი გახდა სოხუმის საკრებულოს 2009 წლის გადაწყვეტილების მოძიება. მათი განმარტებით, დედაქალაქის გენერალური გეგმის დამტკიცებამდე, ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში შენობები 16 მეტრით უნდა შემოიფარგლოს (ანუ ოთხიდან ექვს სართულამდე).
ასეთი დოკუმენტის არსებობის შესახებ რომ გავიგე, სოხუმის მერიას წერილობითი, ჟურნალისტური მოთხოვნა გავუგზავნე. ვთხოვე ეპასუხათ ორ კითხვაზე: არის თუ არა სიმაღლის მარეგულირებელი სხვა დოკუმენტები და შესაძლებელია თუ არა ნახვა დამტკიცებული და ნებადართული პროექტის, რომლის მიხედვითაც შენდება ახალი ცათამბჯენი.
მერის მიერ ხელმოწერილ პასუხში გვაცნობეს, რომ: „კანონის მიხედვით, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს კომპეტენციაში არ შედის უძრავი ქონების ობიექტების სიმაღლის განსაზღვრის უფლება. აქედან გამომდინარე, ქ. სოხუმის საკრებულოს 2009 წლის გადაწყვეტილება უკანონოა.”
სოხუმის მთავარმა არქიტექტორმა, სვეტლანა შამენკოვამ ჟურნალისტებთან ინტერვიუში განაცხადა, რომ მან საერთოდ არაფერი იცოდა საკრებულოს 2009 წლის გადაწყვეტილების არსებობის შესახებ, ამის გამოქვეყნებას კი სწორედ ახლა, უწოდა “ხელსაყრელი მომენტი ვიღაცისთვის”. აქვე უნდა აღინიშნოს, პროექტის არქიტექტორი სვეტლანა შამენკოვას ვაჟია.
ადვოკატმა საიდ გეზერდავამ ჩვენი თხოვნით კომენტარი გააკეთა მერის პასუხზე:
„ნამდვილად, სოხუმის საკრებულოს არ გააჩნია შენობების სიმაღლის განსაზღვრის კონკრეტული უფლებამოსილება, ისევე როგორც ეს არ გააჩნია დედაქალაქის ადმინისტრაციას, პრეზიდენტს და პარლამენტს. ადგილობრივი აღმასრულებელი ხელისუფლება, როგორც ჩანს, ვერ ამჩნევს ადგილობრივი საკრებულოების უფლებამოსილების კონსტიტუციურ ასპექტს – აფხაზეთის რესპუბლიკის კონსტიტუციის 80-ე მუხლში ადგილობრივ საკრებულოებს უფლება აქვთ გამოიყენონ და განკარგონ მუნიციპალური ქონება. სოხუმის ადმინისტრაცია საკრებულოს აქტებს „უკანონოდ“ ვერ ცნობს. ადგილობრივი კრების აქტები შეიძლება გააუქმოს პრეზიდენტმა ან სასამართლომ, თუ ისინი ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას და კანონმდებლობას. ასეთი წინააღმდეგობები არ არსებობს“.
ამის პარალელურად, გენერალური პროკურორის დავალებითა და ინიციატივით დაიწყო საპროკურორო შემოწმება „ზემოაღნიშნული ობიექტის მშენებლობის კანონიერების შესახებ“.
აპრილის დასაწყისში, შემოწმების შედეგების გასარკვევად გენერალურ პროკურატურას “ეხო აფხაზეთის” ჟურნალისტმა, ელენა ზავოდსკაიამ მიმართა. მას წერილობით განუცხადეს, რომ „გამოვლინდა დარღვევა, რომელიც გამოხატულია სოხუმის ადმინისტრაციის უფროსის ბრძანების შეუსაბამობაში სოხუმის საკრებულოს 2009 წლის გადაწყვეტილებასთან, რომელიც ზღუდავს მშენებარე კაპიტალური შენობების სიმაღლეს“. თუმცა, ეს ინფორმაცია გენერალური პროკურატურის ვებგვერდზე არ ჩანდა.
- ოცნება მაცივარზე და დედაზე დარდი – როგორ ცხოვრობენ აფხაზეთში სოციალურად დაუცველი ბავშვები
- აბორტის აკრძალვა აფხაზეთში: “ჩემი შვილი დეპუტატებისთვის უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ჩემთვის?”
ქულები: “მომხრე” და “წინააღმდეგი”
ობიექტის დამცველები ძირითადად ყურადღებას ამახვილებენ იმაზე, რომ ქალაქს უკვე აქვს რამდენიმე მაღალსართულიანი ახალი შენობა. სხვათა შორის, თავის დროზე საელჩოს შენობის მშენებლობამაც ქალაქელებს შორის კამათი გამოიწვია.
ორგანიზაცია „ჩემი ქალაქის“-ის წევრები, სხვა საკითხებთან ერთად, დაჟინებით მოითხოვენ საკუთარი საქმიანობის შემზღუდავი კანონებისა და რეგულაციების შემუშავებასა და მიღებას.
„იმედი გვაქვს, რომ ქალაქთმშენებლობის საბჭოს მიენიჭება არა სარეკომენდაციო, არამედ სავალდებულო ხასიათი. მათ შორის იმიტომ, რომ ყველაზე გამოცდილ, ბრწყინვალე არქიტექტორსაც კი შეუძლია შეცდომის დაშვება. თქვენ გჭირდებათ განსხვავებული, ფხიზელი მზერა. ჩვენ, არქიტექტორებს, მართლაც ხშირად ამბიციები გვამოძრავებს და არც მე ვარ გამონაკლისი, ამას ზოგადად უნივერსიტეტში გვასწავლიდნენ და ამის მიმართ დაუცველები ვართ. ასევე დიდი იმედი გვაქვს, რომ შემუშავდება ქალაქის განვითარების გარკვეული გეგმა, საიდანაც გაირკვევა, სად არის შესაძლებელი და სად შეუძლებელი შენება. ასე, რომ სართულების რაოდენობაზე მოთხოვნები არა დამკვეთისგან, არამედ ქალაქიდან უნდა მოდიოდეს, როგორც შესასრულებლად სავალდებულო“, – ამბობს “ჩემი ქალაქის” აქტივისტი და არქიტექტორი კამა კაცია.
მოსაზრება “გარედან”
„თუ ზღვიდან შეხედავთ – რაც საპორტო და ტურისტული ქალაქისთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ასპექტია – მაშინ თვალი მაღლა მდებარე შენობების კედელს გადაეყრება. განვითარების კონცეფციამ უნდა გაიმეოროს ლანდშაფტის ელემენტები, გააძლიეროს მისი ესთეტიკური შესაძლებლობები და არ გაანადგუროს ბუნებრივი სილამაზე“, – ამბობს რომან დბარი, ეკოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორი.
„სოხუმი კვლავ ინარჩუნებს თავის უნიკალურ მიმზიდველობას, მაგრამ ბოლო წლებში აშკარაა ტენდენცია, რომ ის გადაიქცეს სტანდარტულ ქალაქად ცათამბჯენებით, რომელთა მშენებლობა მხოლოდ რამდენიმე ადამიანისთვის არის მომგებიანი. ამასობაში მთელ მსოფლიოში იზრდება საკურორტო კონკურენცია და ქალაქის თავისებური არქიტექტურული იერსახე ერთ-ერთი აშკარა უპირატესობაა ამ სასტიკ კონკურენციაში. თუ მივცემთ საშუალებას, რომ დედაქალაქი გადაიქცეს უპიროვნო მრავალსართულიან ჩიტების სახლად, ჩვენ არა მხოლოდ დავკარგავთ შემოსავალს, არამედ მაცხოვრებლებს მოვაკლებთ ექსპრესიულ ურბანულ გარემოს, რომელიც საშუალებას აძლევს მათ თავი იგრძნონ ადამიანად“, – დარწმუნებულია ჟურნალისტი ნადეჟდა ვენედიქტოვა.
რა არის შემდეგი?
აპრილში „ჩემი ქალაქის” წევრები სოხუმის მთავარი არქიტექტორს, სვეტლანა შამენკოვას შეხვდნენ და გამოთქვეს მზადყოფნა ერთობლივი მუშაობისთვის ურბანული დაგეგმარების სტანდარტების შემუშავებაში. აქტივისტებმა ასევე სთხოვეს საზოგადოებრივ პალატას ქალაქის განაშენიანების რეგულირების შესახებ მოსმენების გამართვა. შეხვედრა ასევე შედგა თავად მეწარმესთან, ობიექტის მფლობელთან და შენობის არქიტექტორებთან.
„ჩემი ქალაქი“ ამ ბრძოლაში ყველა შესაძლო კანონიერი ღონისძიების გატარებას გეგმავს.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
