"ნახევარი კონტინენტი უნდა გავიარო საარჩევნო ურნამდე". ემიგრანტები არჩევნებში მონაწილეობას ითხოვენ
ემიგრანტების მონაწილეობა არჩევნებში
2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებამდე შვიდი თვე დარჩა. რაც უფრო ახლოვდება არჩევნების თარიღი, მით მეტად აქტუალური ხდება არჩევნებში ქართველი ემიგრანტების ჩართულობის საკითხი: ოპოზიცია, არასამთავრობო ორგანიზაციები და პრეზიდენტი ითხოვენ ემიგრანტებისთვის ხმის მიცემის პროცედურის გამარტივებას. ხელისუფლება კი ამ მიმართულებით ცვლილებებს არ ჩქარობს – ემიგრანტები ხომ ოპოზიციურად განწყობილი ამომრჩეველია, ამბობენ ექსპერტები.
რამდენი ემიგრანტი ჰყავს საქართველოს
ქართველი ემიგრანტების რიცხვი დაზუსტებული არ არის. ფაქტი ის არის, რომ ყოველ წელს საქართველოდან ათასობით ადამიანი გადის – ისინი ძირითადად უმუშევრობასა და სიღარიბეს გაურბიან და წლიდან წლამდე მათი რიცხვი სულ უფრო მზარდია. მხოლოდ გასულ წელს, ოფიციალური სტატისტიკით, 3.7 მილიონიანი ქვეყნიდან 125 ათასზე მეტი ადამიანი გავიდა. არაოფიციალურად ქვეყნიდან გასულთა რიცხვი გაცილებით მეტია.
გაეროს შეფასებებით, 2019 წელს დღეს საქართველოში დაბადებული და საზღვარგარეთ მცხოვრები მიგრანტების რაოდენობა 852 ათასი იყო, რაც მოსახლოების თითქმის 23 პროცენტია. თუმცა, არაოფიციალური მონაცემებით, საქართველოდან წასული ემიგრანტების რაოდენობა გაცილებით მეტია და ზოგიერთი შეფასებით, შესაძლოა, 1.6 მილიონსაც აღწევდეს ანუ მოსახლეობის 40 პროცენტზე მეტი.
● მექსიკის გავლით ამერიკაში – სად და რატომ გარბიან ქართველები
● დედა-შვილობა სკაიპით. ათასობით ემიგრანტი ქალი ვერ ხედავს, როგორ იზრდებიან მათი შვილები
● სამსახური პოლონეთში – ახალგაჭრილი გზა ევროპაში საქართველოს მოქალაქეებისთვის
ემიგრანტები – ათასობით ოჯახის მარჩენალი ძალა
საქართველოდან წასული ემიგრანტები დიდი დოზით მონაწილეობენ ქვეყნის ეკონომიკაში და ეს განსაკუთრებით თვალსაჩინოდ ფულადი გზავნილების ნაწილში ჩანს.
მსოფლიო ბანკის [WB] ინფორმაციით, საქართველო ფულად გზავნილებზე დამოკიდებული ქვეყნების რეიტინგში 21-ე ადგილზეა, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ქვეყნის ეკონომიკის მნიშვნელოვანი ნაწილი უცხოეთში დასაქმებული ქართველების მიერ გამოგზავნილ თანხებზეა დამოკიდებული. 2022 წელს ემიგრანტებმა საქართველოში 4.4 მილიარდ დოლარი გადმორიცხეს, რაც მთლიანი შიდა პროდუქტის 15.6 პროცენტია.
როგორია ემიგრანტების მონაწილეობა არჩევნებში
მიუხედავად იმისა, რომ საზღვარგარეთ მყოფი ქართველების მიერ გადმორიცხული ფულადი გზავნილებით საქართველოში დარჩენილი ათასობით ოჯახი ირჩენს თავს, ემიგრანტები ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში თითქმის არანაირად არ მონაწილეობენ.
საზღვარგარეთ მცხროვრები ადამიანებისთვის ლოჯისტიკა ისე არის მოწყობილი, რომ იმის საშუალებაც არ აქვთ, რომ მონაწილეობა მიიღო საკუთარი ქვეყნის პრეზიდენტის თუ პარლამენტის არჩევნებში.
მაგალითად, 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე ხმის მისაცემად საზღვარგარეთ მცხოვრები მხოლოდ 66 ათას 217 ადამიანი დარეგისტრირდა. საბოლოოდ კი, არჩევნებზე მივიდა და ხმა მისცა მხოლოდ 12 ათას 247-მა ამომრჩეველმა.
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე ემიგრანტების დასწრება კიდევ უფრო დაბალი იყო – სულ 5 ათას 675 ადამიანი საპრეზიდენტო არჩევნების პირველ ტურში.
პრობლემა იმაშია, რომ საზღვარგარეთ ძალიან ცოტა საარჩევნო უბანი იხსნება, ძირითადად, მხოლოდ დედაქალაქებში. პერიფერიებში მცხოვრები ემიგრანტები ერთი დღისთვის დედაქალაქში ჩასვლას და უკან, სახლებში დაბრუნებას ვერ ახერხებენ.
„ჩვენი მოქალაქეების 20 პროცენტი ვერ ახერხებს ფუნდამენტური უფლების გამოყენებას – ხმის მიცემას არჩევნებზე მაშინ, როდესაც ეს ჯგუფი გადამწყეტ როლს თამაშობს საქართველოს ეკონომიკაში,” – ამბობს პოლიტიკური მეცნიერებების პროფესორი, ბაკურ კვაშილავა.
● საქართველო – ქვეყანა, სადაც დამსაქმებელი კადრს ვერ პოულობს, უმუშევარი კი სამსახურს. რა არის ამის მიზეზი?
● საქართველოს ახალი სტრატეგიული პარტნიორი ჰყავს: ჩინეთთან მეგობრობის რისკები და შესაძლებლობები
ახალი კანონპროექტი და ხელისუფლების არგუმენტები
წელს ოპოზიცია, არასამათავრობო ორგანიზაციები და თავად ემიგრანტები ცდილობენ ეს მოცემულობა შეცვალონ და საზღვარგარეთ მცხოვრები ქართველებნისთვის ხმის მიცემის პროცესი ხელმისაწვდომი გახადონ.
ფეისბუკზე უკვე რამდენიმე ჯგუფია შექმნილი, სადაც ემიგრანტები ერთიანდებიან, ხელმოწერებს აგროვებენ, რომ მათ ქალაქებშიც გაიხსნას საარჩევნო უბნები.
ოპოზიცია და არასამთავრობო ორგანიზაციები ხელისუფლებას სთვაზობენ სხვადახვა გზებს, თუ როგორ შეიძლება, რომ მეტ ემიგრანტს მიეცეს არჩევნებში მონაწილეობის მიღების საშუალება.
ამ საკითხის ერთ-ერთი მთავარი ლობისტია საქართველოს პრეზიდენტი, სალომე ზურაბიშვილი, რომელიც თავადაც ემიგრანტების ოჯახიდანაა. ზურანიშვილმა არაერთხელ მოუწოდა ცენტრალურ საარჩევნო კომისიასა და საგარეო საქმეთა სამინისტროს, მაქსიმალურად ჩაერთონ ამ პროცესში და ემიგრანტებს ხმის მიცემის საშუალება მისცენ.
თუმცა, „ქართული ოცნების“ ხელისუფლება და ასევე ცენტრალური საარჩევნო კომისია და საგარეო საქმეთა სამინისტრო, რომელთაც საზღვარგარეთ არცევნების ორგანიზება ევალებათ და რეალურად შეუძლიათ ამ მიმართულებით სიტუაციის შეცვლა, ჯერ-ჯერობით კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმას არ ჩქარობს.
მეტიც, საგარეო საქმეთა მინისტრი ილია დარჩიაშვილი ამბობს, რომ ემიგრანტების საკითხის გარშემო “ზედმეტი აჟიოტაჟია ატეხილი”.
მრავალპარტიული დემოკრატიის ცენტრმა (EECMD) 2023 წლის ნოემბერში დაარეგისტირა კანონპროექტი, რომელიც ემიგრანტებისთვის ხმის ონლაინ მიცემის შესაძლებლობას ითვალისწინებს.
პარლამენტს კანონპროექტი დღემდე არ განუხილავს. მიმდინარე წლის თებერვალში EECMD-მ პარლამენტს კანონპროექტის განხილვისკენ მოუწოდა, თუმცა „ქართული ოცნებისგან“ კვლავ უარია.
მარტის ბოლოს საგარეო საქმეთა მინისტრი პარლამენტში დეპუტატების კითხვებს პასუხობდა, სადაც კიდევ ერთხელ განაცხადა, რომ ხელისუფლება არ აპირებს დამატებითი უბნების გახსნას, რადგან ეს დიდ ბიუროკრატიას უკავშირდება – ფაქტობრივად ნიშნავს ახალი საკონსულოს ან ვიცე-საკონსულოს მოწყობას, ამის წესს კი ვენის კონვენცია განსაზღვრავს და მხოლოდ მასპინძელი ქვეყნის თანხმობით შეიძლება.
ეს „გახლავთ კომპლექსური საკითხი“, რომელიც ამა თუ იმ ქვეყნის შიდა რეგულაციების გათვალისწინებით, „რამდენიმე თვეც შეიძლება გაგრძელდეს“, განაცხადა დარჩიაშვილმა.
ოპოზიციონერი დეპუტატის, ხატია დეკანოიძის კითხვას, თუ რომელ ქვეყნებთან ჰქონდა საგარეო უწყებას მოლაპარაკებები დამატებითი საარჩევნო უბნების გახსნაზე, დარჩიაშვილმა პასუხი ვერ გასცა.
„მთავარი, პოლიტიკური ნებაა. ოცნებას არ უნდა ამ პრობლემის გადაჭრა, იმიტომ რომ არ უნდა რეალურად წარმომადგენლობითი არჩევნები. მაგრამ მე მგონია, რომ რაღაც სახის წინსვლას მაინც მოვახერხებთ,” – ამბობს JAMnews-სთან საუბარში EECMD – ის აღმასრულებელი დირექტორი, ლევან ცუცქირიძე.
ხელისუფლების ქმედებას აკრიტიკებს პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილიც.
„არანაირი პასუხი არ არის გაცემული, რა შეიძლება, რომ გაკეთდეს იმისათვის, რომ მიმდინარე წლის საპარლამენტო არჩევნებში, უცხოეთში მყოფმა ქართველებმაც მიიღონ მონაწილეობა,“ – აცხადებს ის.
“მარტო ჩემი ოჯახიდან ოთხი ხმა იკარგება”
48 წლის მაიკო უკვე 13 წელია საფრანგეთში ცხოვრობს, ქალაქ ლაროშელში.
„საქართველოში როცა ვიყავი, არცერთი არჩევნები არ გამიცდენია, მაგრამ მას შემდეგ, რაც საფრანგეთში ვარ, ფიზიკურად ვერ ვახერხებ. 13 წელია არჩევნებზე არ ვყოფილვარ,” – ამბობს ის.
იმისათვის, რომ მაიკომ არჩევნებში მონაწილეობა მიიღოს, ბევრი რამ აქვს მოსაგვარებელი: პირველ რიგში იმ დღეს სამსახურიდან თავისუფალი უნდა აღმოჩნდეს. შემდეგ ხუთი საათი უნდა იმგზავროს ავტობუსით პარიზამდე, რადგან მატარებლის ბილეთი (სამი საათი ლაროშელიდან პარიზამდე) საკმაოდ ძვირია. იმავე დღეს სახლში ვერ დაბრუნდება, ამიტომ ღამე პარიზში უნდა გაათიოს და თან უნდა ჰქონდეს ჯიბის ფულიც. ეს ხარჯი კი ოთხზე უნდა გამრავლდეს, რადგან ოჯახში ოთხი ამომრჩეველია.
„ძალიან გვინდა, რომ ჩვენი ხმა დავაფიქსიროთ, მაგრამ ვერცერთ არჩევნებზე ვერ ვახერხებთ. მარტო ჩვენი ოჯახიდან, ყოველ არჩევნებზე ოთხი ხმა იკარგება. წარმოიდგინეთ, კიდევ რამდენი ასეთი ადამიანია მთელ საფრანგეთში, ვინც პარიზის გარეთ ცხოვრობს.“
დაახლოებით 800 ამომრჩევლის ხმა იკარგება მხოლოდ ქალაქ კორდობაში, ესპანეთში, სადაც 51 წლის ნინო ტერტერაშვილი ცხოვრობს.
„კორდობაში ვინ გაგვიხსნის საარჩევნო უბანს?! საკონსულოში დარეგისტრირებაც კი რთულია 60 წელს გადაცილებული ადამიანებისთვის. ან ადგილზე უნდა მიხვიდე – ბარსელონაში ან მადრიდში, ან ელექტრონულად უნდა დარეგისტრირდე.“
კორდობადან მადრიდი 394 კილომეტრის დაშორებითაა, ბარსელონა და კი 712.
„ჩვენი ქალაქიდან მაქსიმუმ 10 ადამიანი თუ წასულა არჩევნებზე, ისიც იმიტომ, რომ მანქანა ჰყავდათ და დაემთხვა, რომ იმ დღეს ისვენებდნენ. სამსახურიდან რომ ვთავისუფლდებით, სხვა ადამიანი ხომ უნდა დავტოვოთ სამუშაოზე? წარმოიდგინეთ, 800-მა ადამიანმა ერთ დღეს რომ მოითხოვოს გათავისუფლება, რა მოხდება.“
„არჩევნებში მონაწილეობა ძალიან ბევრს უნდა, მაგრამ ძალიან რთულია, როცა ყველა კაპიკი განსაზღვრული გაქვს. ჩვენი გამოგზავნილი ფულით დგას სახელმწიფო ფეხზე და კეთილი ინებონ და მოგვცენ ნება, გადავწყვიტოთ, როგორი სახელმწიფო გვინდა რომ გვქონდეს,” – ამბობს ნინო.
49 წლის ინგა იტალიის ქალაქ ბარიში ცხოვრობს უკვე ექვსი წელია. საქართველოდან წასვლა ვალების გამო მოუხდა – ავადმყოფი მშობლები, უმუშევარი ქმარი, მოზარდი შვილები. რაც იტალიაშია, ოჯახმა შედარებნით ამოისუნთქა. ინგა ლოგინად ჩავარდნილ, მძიმე ავადმყოფს უვლის, 24 საათი მუშაობს, კვირაში მხოლოდ ერთი დღე აქვს დასვენება.
“ჩემს ოჯახს, ჩემს მშობლებს და ქმრის მშობლებს, სამ ოჯახს ვარჩენ, ასე გამოდის. მოხუცს, რომელსაც ვუვლი, ლოგინში გადატრიალებაც არ შეუძლია მე თუ არ დავეხმარე. წელი, მკლავები ისე მტკივა, დამაყუჩებელი თუ არ დავლიე, ვერ ვიძინებ. ამდენს ვშრომობთ, საქართველოს ჩვენით უდგია სული და ასე გვიფასებენ?! ბარიში ქუჩაში რომ გახვიდე, ყოველი მესქამე ქართველია და აქ რომ მოვითხოვეთ უბნის გახსნა, არაო, ვერაო,” – ამბობს ინგა.
ნახევარი კონტინენტი საარჩევნო ურნამდე
იმისათვის, რომ საზღვარგარეთ მცხოვრებმა საქართველოს მოქალაქემ არჩევნებში მონაწილეობა მიიღოს, პირველ რიგში უნდა გაიაროს რეგისტრაცია საქართველოს საკონსულოში – ფიზიკურად, ან ონლაინ.
დარეგისტრირებული მოქალაქეების შესახებ ინფორმაციას საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო ცესკოს გადასცემს, რომელიც ამ მონაცემებზე დაყრდნობით ქმნის უბნებს. უბანი იხსნება იქ, სადაც მინიმუმ 50 და მაქსიმუმ 3000 ამომრჩეველია დარეგისტირებული.
მაგალითად, ნიუ-იორკში ორი საარჩევნო უბანია, რადგან აქ ქართული დიასპორა დიდია, მაგრამ დენვერში მცხოვრები ქართველიც ნიუ იორკში ან სან ფრანცისკოში უნდა ჩავიდეს, რომ ხმა მისცეს. ამ ქალაქებს შორის კი ნახევარი კონტინენტია.
„მე, მაგალითად, 2 საათი და 20 წუთი უნდა ვიფრინო თვითმფრინავით, რომ ატლანტადან ნიუ იორკში ჩავიდე და ხმა მივცე. სადღაც 500 დოლარამდე უნდა დამიჯდეს ფრენა და ნიუ-იორკში ერთი ღამით დარჩენა,“ – გვიყვება 37 წლის ლევანი, რომელიც ცხრა წელია ჯორჯიის შტატში ცხოვრობს, „ბუნებრივია, რომ არავის უღირს ამდენი დროის და თანხის დახარჯვა არჩევნებში ხმის მისაცემად.“
უბნები საზღვარგარეთ
2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების დროს, საზღვარგარეთ სულ 45 უბანი იყო გახსნილი. უმეტესად, თითო უბანი დედაქალაქებში.
გამონაკლისი იყო ამერიკის შეერთებული შტატები, გერმანია და თურქეთი, სადაც საარჩევნო უბნები სამ-სამ ქალაქში იყო გახსნილი.
ორ-ორი უბანი იყო ესპანეთის, იტალიის და უკრაინის ორ ქალაქში, დანარჩენ ქვეყნებში კი თითო საარჩევნო უბანი დედაქალაქში. მაგალითად, კანადაში ხმის მიცემა მხოლოდ ოტავაში იყო შესაძლებელი, საფრანგეთში კი – მხოლოდ პარიზში.
ცესკო: ეს კამპანია შედეგს ვერ გამოიღებს
ამ რეალობის პასუხად, ოპოზიციამ დაიწყო კამპანია, რომ რაც შეიძლება მეტი ემიგრანტი ჩაერთოს 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებში.
„გირჩი-დროას“ ინიციატივით ხელმოწერები მსოფლიოს მასშტაბით 50 ქალაქში გროვდება. 12 ქალაქიდან უკვე გაიგზავნა წერილები საქართველოში, ცესკოსა და საგარეო საქმეთა სამინისტროში.
ემიგრანტები ითხოვენ, რომ მათ ქალაქებშიც გაიხსნას საარჩევნო უბნები.
„საგარეო საქმეთა სამინისტროში გაგზავნილია კანონმდებლობით გათვალისწინებული განცხადებები, სადაც წერია, რომ მაგალითად, ამა და ამ ქალაქში ვცხოვრობთ 200, 500 ან 800 ადამიანი, ვისაც არჩევნებში მონაწილეობა გვინდა და გადაეცით ცესკოს, რომ გაგვიხსნას საარჩევნო უბანი. სამინისტრო ამ წერილებს პასუხს არ სცემს,” – ამბობს გიგა ლემონჯავა, პარტია „დროას“ აღმასრულებელი მდივანი.
საგარეო საქმეთა სამინისტრომ არც JAMnews-ს გასცა პასუხი. პრესსამსახურში ინტერვიუზე უარი გვითხრეს. ცესკომ კი ამ კამპანიას „მცდარი“ უწოდა.
მათი განცხადებით, „საზღვარგარეთ საარჩევნო უბნების გახსნის მოთხოვნით ხელმოწერების შეგროვება იურიდიულ შედეგს ვერ გამოიღებს, რადგან საარჩევნო კანონმდებლობა მსგავს პროცედურას არ ითვალისწინებს.“
„ეს თემა აქტუალური გახდა პოლიტიკური დღის წესრიგის გამო,“ – გვეუბნება გიორგი შარაბიძე, ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილე. „კანონი ამბობს, რომ საზღვარგარეთ უბნები უნდა გაიხსნას არჩევნებამდე არა უგვიანეს 30-ე დღისა. არჩევნები დანიშნულია 2024 წლის 26 ოქტომბერს და წლის დასაწყისში ამ თემის პედალირება ვერანაირ სამართლებრივ შედეგს ვერ გამოიღებს.“
„წარმოიდგინეთ, ადამიანი გვწერს დღეს, რომ იმყოფება კონკრეტულ ქალაქში და ითხოვს საარჩევნო უბნის გახსნას. ვინ იცის დაზუსტებით, რომ ეს ადამიანი თვეების შემდეგაც იგივე ქალაქში იქნება? ასეთი პროგნოზის გაკეთება შეუძლებელია. საარჩევნო უბნები შეიქმნება არჩევნებამდე 30 დღით ადრე, როგორც ამას კანონი ითვალისწინებს,” – ამბობს შარაბიძე.
● “ქალები საერთო მომავლისათვის – საქართველო” ქართველ მიგრანტ ქალებზე კვლევას აქვეყნებს
● როგორ მივიღოთ საქართველოს მოქალაქეობა. დეტალური გიდი მოქალაქეობის არმქონე პირებისთვის
არასამთავრობო ორგანიზაციების წინადადება
მრავალპარტიული დემოკრატიის ცენტრი-ს (EECMD) მიერ შემუშავებული კანონპროექტი ხელისუფლებას რამდენიმე ალტერნატივას სთავაზობს თუ როგორ შეიძლება ემიგრანტებს მიეცეთ მეტი შესაძლებლობა ხმის დასაფიქსირებლად.
“ხელისუფლებას შეუძლია ყველა ეს ალტერნატივა კომბინირებულად გამოიყენოს, ან აარჩიოს რომელიმე მათგანი“ – ამბობს ლევან ცუცქირიძე, EECMD – ის აღმასრულებელი დირექტორი.
პირველი გამოსავალი ელექტრონული ხმის მიცემის შესაძლებლობაა, თუმცა ამ ალტერნატივას საკანონმდებლო ცვლილება სჭირდება. ელექტრონული ტექნოლოგიების გამოყენება საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, მხოლოდ ქვეყნის შიგნით არის ნებადართული.
უფრო მარტივი გზა, ლევან ცუცქირიძის აზრითაც, დამატებითი უბნების გახსნაა.
„ამას სჭირდება მეტი რესურსის და ადამიანის მობილიზება, თუმცა რთული არ არის, მითუმეტეს მეგობარ ქვეყნებში.“
კიდევ ერთი შესაძლებლობა, რომელსაც EECMD ხელისუფლებას სთავაზობს, ხმის მიცემის პერიოდის გახანგრძლივებაა: ერთი დღის ნაცვლად, საარჩევნო უბანი ორი კვირის განმავლობაში იყოს გახსნილი.
„არც ფოსტა უნდა გამოვრიცხოთ, როგორც კიდევ ერთი გამოსავალი. ემიგრანტებს შეეძლებათ საკუთარი ბიულეტენი საკონსულოში ფოსტით გააგზავნონ. ეს შესაძლებლობები ერთი-მეორეს არ გამორიცხავს, მთვარია ხელისუფლებას ჰქონდეს ნება და სურვილი. მათი მხრიდან ხელის ჩაქნევა და არაფრის მცდელობა, ნიშნავს, რომ ასი ათასობით ჩვენს თანამოქალაქეს ვართმევთ კონსტიტუციურად მინიჭებულ უფლებას,“ – ამბობს ლევან ცუცქირიძე.
პრეზიდენტის პოზიცია
სალომე ზურაბიშვილმა მარტში საარჩევნო საკითხებთან დაკავშირებით ონლაინ შეხვედრა გამართა დიასპორის წარმომადგენლებთან . შეხვედრაში მონაწილეობას იღებდნენ ოც სხვადასხვა ქვეყანაში მცხოვრები საქართველოს მოქალაქეები 70-ზე მეტი ქალაქიდან.
პრეზიდენტის თქმით, დიდი ხანია დიასპორიდან არჩევნებისადმი ასეთი ინტერესი არ ყოფილა:
“ეს დაკავშირებულია ახალ იმედთან, რაც დაიბადა მას შემდეგ, რაც საქართველოს კანდიდატის სტატუსი მიენიჭა. ეს წელი ასევე მნიშვნელოვანია ჩვენი ევროპული მომავლისთვის, რამეთუ წლის ბოლოს შესაძლებელი, მოსალოდნელი და საიმედოა, რომ გაწევრიანების მოლაპარაკებები გაიხსნას, მაგრამ ამ ყველაფრისთვის მაქსიმალური აქტიურობაა საჭირო,” – აღნიშნა ზურაბიშვილმა.
ზურაბიშვილმა დისპორას აქტიურობისკენ მოუწოდა და უთხრა, რომ დამატებითი უბნების გახსნა “არ დაგიმალავთ და არ იქნება ადვილიო”.
“თქვენი [დიასპორის] მხრიდან უნდა არსებობდეს მზადყოფნა, მობილიზება იმისთვის, რომ მაქსიმალურად დარეგისტრირდეთ, მაქსიმალურად იყოთ ჩაწერილი საარჩევნო სიებში და მაქსიმალურად, უკვე დღეიდან დაიწყოთ იმაზე მუშაობა, რომ გაიხსნას დამატებითი უბნები. არ დაგიმალავთ იმას, რომ ეს ადვილი არ იქნება. ჩვენ უკვე გვქონდა შეხვედრები ცესკოსთან, ჩვენს პარტნიორ ელჩებთან ამ საკითხებზე და არის მხარდაჭერა ამ კუთხით, მაგრამ საჭირო იქნება, ალბათ, დიდი მობილიზება… მუშაობა დღეს იწყება, ამაზე მოთხოვნები და ხელმოწერები დღესვე უნდა გაიგზავნოს,” – აღნიშნა ზურაბიშვილმა.
რატომ ეშინია ხელისუფლებას ემიგრანტების
მისი თქმით, ხელისუფლებას ემიგრანტების არჩევნებში მონაწილეობის ეშინია. 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე „ქართულმა ოცნებამ“ ემიგრანტების ხმების მხოლოდ 29 პროცენტი დააგროვა.
„არავის უხარია სახლის, ოჯახის და ქვეყნის დატოვება. ემიგრაცია გამოსავალია თავის გადასარჩენად. ქვეყნიდან უკმაყოფილო ადამიანები მიდიან, ვინც ამ მმართველობაში წასვლაზე უკეთესი გამოსავალი ვერ ნახა. შესაბამისად, ხელისუფლება ემიგრანტების ხმაში საფრთხეს ხედავს,“ – ამბობს ცუცქირიძე.
პოლიტიკის ანალიტიკოსი და სოციალური პლაფტორმის „შინ მომავლისთვის!“ პრეზიდენტი გია ხუხაშვილიც მიიჩნევს, რომ ხელისუფლებას ემიგრანტების არჩევნებში ჩართულობის ეშინია.
„ემიგრაციაში მყოფი ადამიანი ბუნებრივად ოპოზიციონერია. „ქართულ ოცნებას“ დღეს ორი მთავარი ოპონენტი ჰყავს, ემიგრაცია და ახალგაზრდობა. ეს ორი ძალა არის დღევანდელი ხელისუფლების მთავარი მოწინააღმდეგე,” – ამბობს ხუხაშვილი.
“შესაბამისად, – დასძენს ის, – ხელისუფლებას ეშინია ემიგრანტების და არანაირ ინიციატივას არ გაითვალისწინებს მათი არჩევნებსი ჩასართავად. არადა, ჩვენგან მხოლოდ მადლობა ეკუთვნის ამ ხალხს – თითო შრომითი ემიგრანტი საქართველში ორ, სამ ოჯახს არჩენს.“
ექსპერტები თანხმდებიან, რომ 2024 წლის არჩევნები გადამწყვეტია საქართველოსთვის:
„ოქტომბერში გაირკვევა, საით მივდივართ – ევროპისკენ თუ საწინააღმდეგო მხარეს, საბჭოთა კავშირში,” – ამბობს ხუხაშვილი. მისი თქმით, ხელისუფლება არანაირი დათმობისთვის მზად არ არის.
პარტია „დროას“ აღმასრულებელი მდივანი, გიგა ლემონჯავა მიიჩნევს, რომ ემიგრანტები “სახიფათო” ელექტორატია ხელისუფლებისთვის, რადგან მათზე ზეგავლენის მოხდენაც რთულია.
„ემიგრანტებს სამსახურიდან გათავისუფლებით ვერ დაემუქრები. ვერც ომის პროპაგანდით ვერ შეაშინებ. ადეზინფორმაცია და პროპაგანდა ემიგრანტებზე ნაკლებად მოქმედებს, შესაბამისად ხელისუფლებამ იცის, რომ თუ ემიგრანტების დიდი რაოდენობა მიიღებს არჩევნებში მონაწილეობას, „ქართული ოცნება“ წააგებს.“
● PMCG: საქართველოს მოსახლეობის 23 პროცენტი ემიგრაციაშია წასული
● რუსი ბავშვები საქართველოს სკოლებში – სად და როგორ სწავლობენ ისინი და რა პრობლემებს ქმნის ეს ადგილობრივებისთვის
მოლდოვის მაგალითი
ოპოზიციას მაგალითად მოჰყავს 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები მოლდოვაში, როდესაც ოპოზიციურმა კანდიდატმა, მაია სანდუმ 57.7 პროცენტით გაიმარჯვა და მის გამარჯვებაში დიდი წილი სწორედ ემიგრანტების ხმას ჰქონდა.
მოლდოვური არასამათავრობო ორგანიზაციის, Promo-LEX პროგრამის ხელმძღვანელის, ნიკოლაე პანფილის თქმით, ემიგრანტების ასეთი დოზით ჩართულობა მოლდოვის საპრეზიდენტო არჩევნებში მრავალწლიანი შრომის შედეგი იყო.
„ეს არ არის მარტივი და ერთგანზომილებიანი პროცესი. გრძელვადიანი მუშაობაა საჭირო, რომ შედეგი მიიღო. ჩვენ 2010 წლიდან ვმუშაობთ ამ საკითხზე და არც ახლა ვჩერდებით. მთავარია, იყოს დიდი სურვილი და მზაობა თავად ემიგრანტების მხრიდან. ჩვენს შემთხვევაში, ისინი თავად ორგანიზდებოდნენ, პოულობდნენ სივრცეებს და საარჩევნო უბნების გახსნას ითხოვდნენ. შემდეგ, ონლაინ რეგისტრაციის სისტემა შევქმენით და 2016 წელს ამ ინფორმაციის საფუძველზე დავამატეთ საარჩევნო უბნები. ოპოზიციაც ძალიან აქტიურობდა ამ მიმართულებით და საბოლოოდ, მხოლოდ იტალიაში 30-მდე საარჩევნო უბანი გაიხსნა,” – უყვება JAMnews-ს ნიკოლაე პანფილი.
არალეგალი ემიგრანტების შიშები
სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების (ISFED) ხელმძღვანელი, ნინო დოლიძე მიიჩნევს, რომ უნდა შეიქმნას სამუშაო ჯგუფი საგარეო საქმეთა სამინისტროს, ცესკოს, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და ემიგრანტების ჩართულობით, რომ დაიგეგმოს არსებული სიტუაციიდან საუკეთესო გამოსავალი.
„ჩვენი მხრდან არის შეთავაზება, რომ ერთად ვიმუშაოთ ამ მიმართულებით. ახლა მნიშვნელოვანია, რომ ხელისუფლებაც ჩაერთოს ამ პროცესში და შევიმუშაოთ საუკეთესო ვარიანტი, იქნება ეს უბნების დამატება, ელექტრონულად ხმის მიცემა, თუ ფოსტის გამოყენება. იმისათვის, რომ შედეგი იყოს ობიექტური და სწორად მორგებული რეალობას, ყველა რგოლის ჩართულობაა მნიშვნელოვანი.“
კიდევ ერთი დიდი პრობლემა არის უცხოეთში არალეგალურად მცხოვრები ადამიანების შიში, რომ თუკი საკონსულოში დარეგისტირდებიან, ან საარჩევნო უბანზე გამოცხადდებიან, ადგილობრივი ხელისუფლება მათ შესახებ შეიტყობს.
ექსპერტების თქმით, ეს შიში უსაფუძვლოა და საქართველოს საკონსულოში დარეგისტრირება საზღვარგარეთ არალეგალურად მყოფ მოქალაქეებს საფრთხეს არ შეუქმნის. ნებისმიერ არალეგალურად მყოფ ადამიანს შეუძლია მშვიდად ისარგებლოს ხმის მიცემის უფლებით.
რას აპირებს ხელისუფლება
ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილის, გიორგი შარაბიძის თქმით, 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების სამოქმედო გეგმა დამტკიცებულია და ცალკე გამოყოფილი, მნიშვნელოვანი პუნქტი სწორედ ემიგრანტების ინფორმირებას ეხება.
„ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენი მხრივ ემიგრანტებს მაქსიმალურად მივაწოდოთ ინფორმაცია, როგორ უნდა მიიღონ არჩევნებში მონაწილეობა და რა პროცედურა უნდა გაიარონ. ამ მიმართულებით მასშტაბურ კამპანიას ვგეგმავთ.“
მიგრაციის ექსპერტის, ნუგზარ კოხრეიძის აზრით, ხელისუფლება მაქსიმალურად უნდა შეეცადოს, შეამციროს ზედმეტი ბარიერები უცხოეთში მცხოვრები ადამიანებისთვის.
„ადამიანს ყველაფერი ხელს უნდა უწყობდეს, რომ არჩევნებზე წავიდეს და არა პირიქით. ხელისუფლებამ ყველაფერი უნდა გააკეთოს, რომ ჩვენ მოქალაქეებს ნაკლები ბარიერები ჰქონდეთ.“
„ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ როდესაც ჩვენი მოქალაქეების არჩევნებში ჩართულობაზე ვსაუბრობთ, გვავიწყდება რუსეთის ფედერაციაში მცხოვრები 400 ათასამდე ჩვენი მოქალაქე, რომელიც არჩევნებს მიღმა რჩება,” – ამბობს კოხრეიძე.
საქართველოს რუსეთის ფედერაციასთან დიპლომატიური ურთიერთობა არ აქვს, შესაბამისად არჩევნების ჩატარება რუსეთის ტერიტორიაზე შეუძლებელია.
„რუსეთთან ჩვენ ომის მდგომაროებაში ვართ, შესაბამისად იქ ჩვენი საარჩევნო უბნები ვერ გაიხსნება,“ – ამბობს პოლიტიკური მეცნიერებების პროფესორი, ბაკურ კვაშილავა. „მაგრამ სამართლიანობა და კანონი მოითხოვს, რომ ვისაც შეგვიძლია, ყველას მივცეთ ხმის მიცემის უფლება. ეს პროცესი თუ დაიძრა, შემდეგ ყველა არჩევნებზე მეტი და მეტი ემიგრანტი შეძლებს ხმის დაფიქსირებას და მათ შორის მათ წინააღმდეგაც, ვინც ახლა ემიგრანტების ხმებისთვის იბრძვის.“
