დაუსჯელობა, სასამართლო, მედია და სააკაშვილი. რა წერია სახდეპის ახალ ანგარიშში
სახდეპის ახალი ანგარიში
აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს ადამიანის უფლებების მდგომარეობის შესახებ ანგარიშს აქვეყნებს, რომელშიც საქართველოს 85 გვერდი ეთმობა. ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ დაუსჯელობა კვლავ პრობლემა რჩება.
დოკუმენტში ასევე ხაზგასმულია, რომ ადამიანის უფლებების მნიშვნელოვანი პრობლემები მოიცავდა შემდეგს: სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებული სერიოზული პრობლემები, თვითნებური ან შერჩევითი დაკავებები, რომელთაც ბევრი პოლიტიკურად მოტივირებულად მიჩნევდა; პირად ცხოვრებაში უკანონო ჩარევა; ჟურნალისტების მიმართ ძალადობა და მუქარა; მშვიდობიანი შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა; ლგბტ თემის მიმართ ძალადობა.
“მთავრობამ მიიღო ზომები ზოგიერთი თანამდებობის პირის მიმართ ადამიანის უფლებების დარღვევის გამოძიებისთვის, თუმცა დაუსჯელობა რჩება პრობლემად. მთავრობის მიერ 5-6 ივლისს მომხდარ ძალადობაზე სარწმუნო გამოძიების არჩატარებამ და ძალადობის ორგანიზატორების პასუხისგებაში არმიცემამ გამოიწვია ამ ძალადობის დაუსჯელობა”, – წერია ანგარიშში.
სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის გაუქმება
სახელმწიფო დეპარტამენტი აღნიშნავს, რომ ხელისუფლებამ სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის გაუქმება 2022 წელს დაგეგმა, მიუხედავად იმისა, რომ მისი მანდატის ამოწურვამდე 3 წელი რჩებოდა.
“მმართველი პარტიის საპარლამენტო დეპუტატებმა კანონის მისაღებად დააჩქარეს კენჭისყრა და სამივე მოსმენით ერთ კვირაში ნაკლებ დროში ძირითად დაინტერესებულ მხარეებთან კონსულტაციის გარეშე, ძლიერი შიდა და საერთაშორისო კრიტიკის პირობებში დაამტკიცეს.” – ნათქვამია დოკუმენტში.
სახდეპი ასევე საუბრობს ინსპექტორის სამსახურის მიერ ექსპრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის საქმის გამოძიებასთან დაკავშირებულ გარემოებებზეც. მათი თქმით, პარლამენტის მოქმედებებამდე რამდენიმე დღით ადრე სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახური იძიებდა ექსპრეზიდენტ სააკაშვილის მიმართ სავარაუდო არაადამიანურ მოპყრობას რუსთავის ციხიდან გლდანის პენიტენციური დაწესებულების კლინიკაში იძულებით გადაყვანის დროს:
“ინსპექტორის სამსახურმა ასევე განაცხადა, რომ იუსტიციის სამინისტრომ და სპეციალურმა პენიტენციურმა სამსახურმა სააკაშვილის შესახებ რამდენიმე ვიდეოს გამოქვეყნებით პერსონალურ მონაცემთა დაცვის კანონი დაარღვია.”
მიხეილ სააკაშვილი
ანგარიშში განსაკუთრებული ყურადღება პოლიტიკური უფლებების ნაწილში ეთმობა საქართველოს მესამე პრეზიდენტს, მიხეილ სააკაშვილს, რომელიც დოკუმენტში 14-ჯერ არის მოხსენიებული. დოკუმენტში ქრონოლოგიურადაა ასახული მესამე პრეზიდენტის დაკავების მომენტიდან დღემდე მის მიმართ განხორციელებული არაადამიანური, დამამცირებელი და ღირსების შემლახავი მოპყრობის ყველა ფაქტი.
ანგარიში ასევე ეყრდნობა სახალხო დამცველის აპარატის ცნობებს, რომ პენიტენციურმა სამსახურმა საქართველოს მესამე პრეზიდენტს საკუთარ სასამართლო სხდომებში მონაწილეობა შეუზღუდა, რაც არღვევდა საქართველოს კონსტიტუციით გათვალისწინებულ სამართლიანი სასამართლოს უფლებას.
ასევე, საუბარია სააკაშვილის რუსთავიდან გლდანის ციხეში გადაყვანის შესახებ:
“სახალხო დამცველის აპარატში აცხადებენ, რომ „2021 წლის 11 ნოემბერს იუსტიციის სამინისტრომ დაარღვია პატიმრის პატივის, ღირსებისა და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება ვიდეოჩანაწერების გასაჯაროებით, რომელიც ასახავდა მიხეილ სააკაშვილის იძულებით, ნახევრად შიშველ მდგომარეობაში, გადაყვანას მე-18 დაწესებულებაში, რაც წარმოადგენდა დამამცირებელი მოპყრობას.”
ლგბტ უფლებები
დოკუმენტის მიხედვით წლის განმავლობაში გაიზარდა თავდასხმები LGBTQI+ პირებზე, ჰომოფობიური და ანტიდასავლური აქციების კულმინაცია კი 5 ივლისი იყო.
“გაიზარდა ინდივიდუალური თავდასხმებიც. მაგალითად, 30 აპრილს 17 წლის ტრანსგენდერ გოგოს თავს დაესხა ორი უცნობი პირი, რომლებმაც მას სცემეს, მობილური ტელეფონი გაუტეხეს და მის მიმართ ტრანსფობიური სიტყვები გამოიყენეს. 1 მაისს ამ დანაშაულისთვის ბრალი წაუყენეს 2 პირს, რომლებიც სასამართლომ შედარებით საკმაოდ დაბალი გირაოს სანაცვლოდ გაათავისუფლა ძალადობრივი დანაშაულის ხასიათიდან გამომდინარე. 7 ივლისს საქმე განსახილველად თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაეცა. წლის ბოლოს მონაცემებით, სასამართლო გრძელდება.” – ნათქვამია ანგარიშში.
დოკუმენტში საუბარია ტვ TV პირველის ოპერატორის, ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალების შესახებ.
“11 ივლისს TV პირველის ოპერატორი, ლექსო ლაშქარავა საკუთარ სახლში გარდაცვლილი იპოვეს. 5 ვილისის თავდასხმების დროს ის სასტიკად სცემეს. მისი გარდაცვალების შემდეგ სამართალდამცავი ორგანოების განცხადებები გარდაცვალების მიზეზის დადგენის ნაცვლად ჟურნალისტის დისკრედიტაციისკენ იყო მიმართული”. – ვკითხულობთ განცხადებაში.
მედია
სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში მოყვანილია გია ვოლსკისა და ირაკლი კობახიძის ციტატები და ნათქვამია, რომ პოლიტიკური ლიდერების განცხადებები ამცირებს მედიაპლურალიზმს.
“30 ოქტომბერს მუნიციპალური არჩევნების მეორე ტურის დროს პრემიერმინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა, მთავარ არხს “პროვოკატორი” უწოდა. პარლამენტის დეპუტატმა მმართველი პარტიიდან ირაკლი დაჩი ბერაიამ ფორმულას “ნაციონალური მოძრაობის ზონდერი” უწოდა“, – წერს სახდეპი.
მათი განმარტებით, სექტემბრის ბოლოსთვის, 2020 წლის ოქტომბრის შემდეგ, მედიის წარმომადგენლების მიმართ ძალადობის 93 შემთხვევა და ჟურნალისტების ფარული მოსმენის 55 შემთხვევა დაფიქსირდა. სახდეპის თქმით, მათ შორის “რადიო თავისუფლებისა” და “ფორმულას” ჟურნალისტებმა დაადასტურეს, რომ მოსმენების ფაილები [გავრცელებული სუს-ის მასალები] მათ საუბრებს ასახავდა.
“სამოქალაქო საზოგადოებიდან თვლიდნენ, რომ მთავრობა ადეკვატურად არ იძიებდა და არ დევნიდა მსგავს ძალადობას. 5-6 ივლისის თავდასხმის გარდა, ადგილი ჰქონდა მედიის წარმომადგენლებზე არაერთ თავდასხმას. კერძოდ, 25 თებერვალს როდესაც ფორმულას ტელეწამყვანს ვახო სანაიას ჟურნალისტობის გამო ფიზიკურად დაესხნენ თავს. 25 აგვისტოს სამი თავდამსხმელი დამნაშავეს ცნეს ექვსთვიანია წინასწარი პატიმრობის შემდეგ, მიუსაჯეს 150 საათით საზოგადოებისთვის სასარგებლო შრომა და ჯარიმა. მსუბუქად აღქმულმა სასჯელმა აღშფოთება გამოიწვია მედიის უფლებადამცველებში და მხარდაჭერა ულტრამემარჯვენე წრეებში, რომლებიც სოციალურ ქსელების კომენტარებში წერდნენ, რომ “სანაია იმსახურებდა”, – აღნიშნულია ანგარიშში.
სახდეპი ასევე საუბრობს ტელეკომპანია ფორმულას დამფუძნებლის, დავით კეზერაშვილის შესახებაც. ქვეთავში “პრესისა და სხვა მედიის, მათ შორის ონლაინ მედიის გამოხატვის თავისუფლება” ვკითხულობთ, რომ კეზერაშვილის წინააღმდეგ სარჩელი თავდაცვის სამინისტრომ თვითმმართველობის არჩევნებამდე 2 დღით ადრე შეიტანა სასამართლოში:
“30 სექტემბერს, მუნიციპალურ არჩევნებამდე ორი დღით ადრე, თავდაცვის სამინისტრომ თბილისის საქალაქო სასამართლოში სარჩელი შეიტანა თავდაცვის ყოფილი მინისტრის დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ, რომელიც კრიტიკული ტელეკომპანია ფორმულას წილის მფლობელია. სარჩელით ითხოვდნენ ხუთ მილიონ ევროზე მეტი (5,8 მილიონი აშშ დოლარი) ზარალის ანაზღაურებას, რომელიც ბრალდების თანახმად, სავარაუდოდ კეზერაშვილმა სამინისტროში ყოფნის დროს მიაყენა. ოპოზიციამ საქმე პოლიტიკურად მოტივირებულად შეაფასა.”
აფგან მუხთარლის საქმე
ადამიანთა გაუჩინარების შესახებ ქვეთავში საუბარია აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან მუხთარლის შესახებ და ნათქვამია, რომ მის საქმეში ხელისუფლების წარმომადგენლების დაუსჯელობაზე შეშფოთება კვლავ არსებობს:
“22 აპრილს Meydan TV-სთან ინტერვიუში მუხთარლიმ თქვა, რომ სამთავრობო უწყებები, მათ შორის, შინაგან საქმეთა სამინისტრო და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური თანამშრომლობდნენ აზერბაიჯანის სასაზღვრო და უსაფრთხოების სამსახურებთან მისი გატაცების დროს. 2020 წლის მარტში აზერბაიჯანის ციხიდან მუხთარლის გათავისუფლების შემდეგ იგი საცხოვრებლად გერმანიაში გადავიდა. პოლიტიკური ანგარიშვალდებულების არარსებობის პირობებში მუხთარლის საქმესთან დაკავშირებით ხელისუფლების წარმომადგენლობის დაუსჯელობის შესახებ შეშფოთება კვლავ არსებობს.”
