"ჩვენ ყველაფრის კეთება შეგვიძლია”: შრომითი მიგრანტების ისტორიები აფხაზეთიდან
შრომითი მიგრანტები აფხაზეთში
ცენტრალური აზიის ქვეყნების ათასობით მოქალაქე უკეთესი ცხოვრების ძებნაში აფხაზეთში ჩამოდის. როგორ მოხდა, რომ აფხაზეთში, სადაც ხელფასები დაბალია, სამსახურს სხვა ღარიბი ქვეყნების მოქალაქეები პოულობენ და რა ანაზღაურება აქვთ აქ? ამას JAMnews– ის სოხუმელი კორესპონდენტმა არკვევდა.
თუ დილის ექვს საათზე სოხუმის სანაპიროზე გამოხვალთ, ველოსიპედისტებისა და მორბენლების გარდა, აქ სისუფთავის ათობით მცველი დაგხვდებათ – ყველა მათგანი დედაქალაქის მუნიციპალური საწარმო “კეთილმოწყობის” თანამშრომელია და ყველა მათგანი მიგრანტია.
- მოსაზრება: ენერგოკრიზისი აფხაზეთში ვერ გადაიჭრება, სანამ ქსელში კერძო ბიზნესს არ დაუშვებენ
- მოსაზრება: აფხაზეთი – დროა, ანგარიში გავასწოროთ
- სამსახური პოლონეთში – ახალგაჭრილი გზა ევროპაში საქართველოს მოქალაქეებისთვის
როგორც თავად საწარმოში ამბობენ, ყოველ ჯერზე, როდესაც თანამშრომლები სჭირდებათ, ვაკანსიის შესახებ განცხადებას ათავსებენ, რომელსაც მხოლოდ ჩამოსულები ეხმაურებიან.
”ადგილობრივებს აქვთ საკუთარი მიზეზები – ვიღაცას რცხვენია, ვიღაც ფიქრობს, რომ ეს მისი დონე არ არის, ბევრს უბრალოდ ეზარება, ეს მართლაც მძიმე სამუშაოა”, – ამბობენ თანამშრომლები.
მაჰმუდი 45 წლისაა, ის უკვე თითქმის სოხუმელია – მიგრანტისთვის ერთ ადგილას ცხოვრების რვა წელი უკვე სერიოზული დროა. ჩვენი თანამოსაუბრე სოხუმში მეზობელი სოჭიდან გადმოვიდა, სადაც მანამდე რამდენიმე წელი ცხოვრობდა.
”უზბეკეთიდან ვარ, ურგენჩიდან. ცოლ-შვილი იქ მყავს. ბევრმა ჩვენიანმა ოჯახიც წამოიყვანა, მაგრამ მე არ მინდა. ახალგაზრდა აღარ ვარ, რამდენ ხანს უნდა ვიცხოვრო ასე? მაინც იმედი მაქვს, რომ სიბერეს ჩემს სამშობლოში, სახლში გავატარებ,” – ამბობს მაჰმუდი.
ამისათვის მას ფულის შეგროვება უნდა. მისი თქმით, სოხუმში ეს რთული არ არის. მიგრანტები პატარა და იაფ ბინებს ქირაობენ – 5 ან 6 ადამიანს შეუძლიათ ოროთახიან ბინაში თვეში 15 ათას რუბლად [დაახლოებით $ 200] იცხოვრონ.
”ყველაფერს, რასაც ვშოულობ, სახლში ვაგზავნი. მე რად მინდა ფული? მხოლოდ საჭმელში და ბინაში ვხარჯავ. მე საკმაოდ ხელმომჭირნე ვარ. იქ ოჯახიც ცდილობს ცოტა დაზოგოს. ასე რომ ფულის გადადებას ყოველთვის ვახერხებთ,” – ამბობს მაჰმუდი და სოხუმის დასუფთავებას აგრძელებს.
ქალაქის სამსახურში მუშაობის გარდა, მაჰმუდი ზოგჯერ “კერძო შეკვეთებს” იღებს. ის ამბობს, რომ ამ ყველაფერს ერთად თვეში 50-60 ათასი რუბლამდე მოაქვს [დაახ. 700-800 დოლარი]. ეს ანაზღაურება ღირსეულად ითვლება არა მხოლოდ მაჰმუდის სამშობლოში, არამედ თვით აფხაზეთშიც, სადაც საჯარო მოხელე საშუალოდ 13 ათას რუბლს [დაახ. $ 180] იღებს.
“ყველას ყველაფერი შეგვიძლია”
ქალაქში მიგრანტების კიდევ ერთი ცნობილი “თავშეყრის ადგილი” არის მოედანი რესპუბლიკური სტადიონის წინ. ისინი, ვინც ოფიციალურად არ არიან დასაქმებულები, მაგრამ მზად არიან ყოველდღიური შრომისთვის, აქ იკრიბებიან.
ყველა სოხუმელმა იცის, რომ თუ ეზოს დასუფთავება, სამშენებლო ნარჩენების გადაყრა, სასწრაფოდ კედლების შეღებვა, ავეჯის ატანა ან ჩამოტანა სჭირდება, სტადიონზე უნდა წავიდეს.
იქ შეკრებილები მზად არიან ნებისმიერი სამუშაოსთვის – მთავარია ფასზე შეთანხმდნენ. საშუალო ფასი ერთ საქმეზე ერთი ადამიანისთვის ათასი რუბლია [დაახ. $ 14]. მაგალითად, 2 ათასი რუბლის ფასად და 40 წუთის განმავლობაში მუშებს შეუძლიათ გაათავისუფლონ თქვენი სახლი სამშენებლო ნარჩენებისგან, შემდეგ კი კვლავ დაბრუნდნენ “ბაზაზე”, საიდანაც კიდევ ერთი ან უფრო მეტი შეკვეთის შესასრულებლად გაემგზავრონ .
ჰალილი სტადიონთან თითქმის ყოველდღე დგას. ის ამბობს, რომ კარგ დღეს მას შეუძლია ხუთი ათას რუბლამდე იღოს [დაახ. $ 70].
”სხვადასხვა სახის სამუშაო არსებობს – ძირითადად, რაღაცის დალაგება, ატანა, ჩამოტანა, დაშლა ან აწყობა. სიმართლე გითხრათ, მე ყოველთვის არ ვეკითხები მოახლოებულ მანქანას, რა უნდათ – ვცდილობ ეგრევე ჩავუჯდე და სხვებს დავასწრო. აქ მთავარია რეაქცია. ისე, ჩვენ უკვე თითქმის ყველაფრის კეთება ვიცით,” – ამბობს ჰალილი.
მაჰმუდისგან განსხვავებით, ჰალილმა ოჯახი აფხაზეთში გადმოიყვანა – გასულ წელს ბავშვი უკვე სოხუმის სკოლაში წავიდა. ”ბავშვები სწრაფად სწავლობენ. დამიჯერე, ჩემი შვილი რუსულად ჩემზე უკეთ საუბრობს,” – იღიმის ჰალილი.
უნდა აღინიშნოს, რომ ბევრი მიგრანტი ასევე დასაქმებულია სამშენებლო სამუშაოებზე – თითქმის ყველა, კერძო თუ საჯარო ობიექტზე, შეხვდებით მუშებს ცენტრალური აზიიდან.
თუმცა, მნიშვნელოვანია, რომ სამშენებლო სფეროში არანაკლები ადგილობრივია დასაქმებული – დამხმარე მუშებიდან დაწყებული ბრიგადირებით დამთავრებული.
იდეალური დამლაგებლები
თუმცა, აფხაზეთში არა მხოლოდ მამაკაცი მიგრანტები მუშაობენ. ქალებს ცალკე “ბაზარი” აქვთ – ყველაფერი რაც დაკავშირებულია დასუფთავების მომსახურებასთან.
2 ათასი რუბლის საფასურად [დაახლ. $ 28] ქალი უზბეკეთიდან ან ტაჯიკეთიდან მზადაა სახლი ან ბინა მთლიანად დაგილაგოთ.
თითქმის ყველა დიასახლისს ტელეფონში რამდენიმე ასეთი იაფი, მაგრამ მაღალი კვალიფიკაციის დამლაგებლის ნომერი აქვს შენახული.
დილია აფხაზეთში მხოლოდ სამი წელია მუშაობს.
”ჩვენ არ შეგვიძლია კაცებივით საათობით დავდგეთ და დაველოდოთ სამუშაოს, განსხვავებული მუშაობის მეთოდი გვაქვს. თუ თქვენ ვინმეს სახლს კარგად დაულაგებთ, ის კვლავ დაგირეკავთ და თქვენს ნომერს მეზობელს ან ნათესავს გადასცემს. და თუ კარგად მუშაობ, ბევრი დაგირეკავს. ზოგჯერ სამუშაოზე უარს ვამბობ – უბრალოდ დრო არ მაქვს. მუდმივად ერთ ოფისს ვალაგებ, რაშიც ხელფასს ვიღებ და მთელ თავისუფალ დროს კერძო სახლებში დავდივარ. მე უკვე დიდი შვილები მყავს, ისინი ტაჯიკეთში არიან, ოჯახს მე ვინახავ, ” – ამბობს ქალი.
კითხვას, აპირებს თუ არა სამშობლოში დაბრუნებას, დილია მხოლოდ ღიმილით პასუხობს.
ლეგალური სამსახური
პირველი შრომითი მიგრანტები აფხაზეთში 2007 წელს გამოჩნდნენ, ისინი უკრაინიდან, სომხეთიდან, უზბეკეთიდან იყვნენ, თუმცა უმეტესობა რუსეთიდან ჩამოდიოდა.
2009 წელს აფხაზეთში შეიქმნა მიგრაციის სახელმწიფო სამსახური. იმ მომენტიდან მოყოლებული, შრომითი მიგრანტების ლეგალიზება და რეგისტრაცია დაიწყო.
2021 წლის სექტემბრისთვის, ყველა უცხო ქვეყნის მოქალაქეს, რუსეთის მოქალაქეების გარდა, აფხაზეთში ლეგალურად დარჩენისთვის ვიზა, მუშაობის ნებართვა და სამედიცინო ცნობა სჭირდება. როგორც მიგრაციის სამსახურში გვაცნობეს, მრავალჯერადი ვიზა ერთი წლის განმავლობაში 6 ათასი რუბლი ღირს [დაახ. 80 დოლარი], მუშაობის ნებართვა – კიდევ 6 ათასი, 3 ათასამდე სამედიცინო ცნობებს (ცნობა შიდსის ცენტრიდან, რენტგენი და სხვა) სჭირდება.
აფხაზეთის ეროვნული ბანკის ინფორმაციით, 2020 წელს აფხაზეთიდან ცენტრალური აზიის ქვეყნებში 596.8 მილიონი რუბლი [დაახ. 8.2 მილიონი დოლარი] გაიგზავნა, ხოლო 2021 წლის ნახევარი წლის განმავლობაში – 366 მილიონი რუბლი [დაახ. 5 მილიონი დოლარი].
ეს ციფრები ყოველწლიურად ქვეყნდება ეროვნული ბანკის საბოლოო ანგარიშებში. და როგორც კი ისინი მედიაში ხვდება, საზოგადოებაში ყოველ ჯერზე იწყება მარადიული დავა – ზოგი ამბობს, რომ მიგრანტები ვიღაცის სამუშაო ადგილებს ართმევენ, ზოგი კი პასუხობს, რომ თუ ისინი უცებ წავლენ, აღარავინ დარჩება, ვინც აფხაზეთს დაასუფთავებს.
