ბრძოლა ჩრდილთან: უპრეცედენტო თავდასხმები მედიაზე ევროპაში პანდემიის დროს
ევროპის საბჭოს ჟურნალისტიკის დაცვისა და ჟურნალისტების უსაფრთხოების ხელშემწყობი პლატფორმის მონაცემებზე დაყრდნობით, ევროპის საბჭოს 14 პარტნიორმა ორგანიზაციამ წარმოადგინა ანგარიში, რომელიც პანდემიის წელს ჟურნალისტების შევიწროების ფაქტებს მოიცავს. საერთო ჯამში, სულ მცირე, 201 ასეთი შემთხვევა დაფიქსირდა, რაც 40% –ით მეტია, ვიდრე 2019 წელს.
ამავდროულად, მედიის თანამშრომლებზე რეალური თავდასხმების ყველაზე დიდი რაოდენობა 2020 წელს დაფიქსირდა რუსეთში, იტალიასა და დიდ ბრიტანეთში. საფრანგეთში, პოლონეთში, თურქეთსა და უკრაინაში ჟურნალისტების დაშინებისა და შევიწროების ყველაზე მეტი შემთხვევაა.
მოხსენებაში აღნიშნულია, რომ 2020 წელმა “უკიდურესი ზიანი მიაყენა” თავისუფალი და დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკის პრაქტიკას.
” მოვუწოდებთ (ევროპის) მთავრობებს შეასრულონ თავიანთი საზოგადოებრივი ვალდებულებები ჟურნალისტიკისა და ჟურნალისტების უსაფრთხოების დაცვის თვალსაზრისით და ისინი სამუშაო რეალობად გადააქციონ ეფექტური გარანტიებით. ამ მიზნით აუცილებელია შეიქმნას და შენარჩუნდეს დამოუკიდებელი საზედამხედველო მექანიზმები თავდასხმების, თვითნებური დაპატიმრებების, დევნისა და ჟურნალისტების ლეგიტიმურ საქმიანობაში სხვა სახის ჩარევისა და ანგარიშსწორების წინააღმდეგ ბრძოლის მიზნით, ”- ნათქვამია მოხსენებაში.
- ოლიგარქიული გავლენები და პოლიტიზირებული სასამართლო – საქართველო Freedom House-ის ანგარიშში
- რუსული ფეიკების ტოპ-შვიდეული: ევროპელი ექსპერტების მიმოხილვა
- როგორ გავუმკლავდეთ ყალბ ამბებს, ანუ რატომ გვჭირდება ფაქტჩეკინგი
ექსპერტების შეფასებით, ზომებმა, რომლებიც ევროპის ბევრმა მთავრობამ მიიღო პანდემიასთან დაკავშირებით, ჟურნალისტების მუშაობის ეფექტურობაზე უარყოფითად იმოქმედა. ზოგიერთმა ამ შეზღუდვამ პროფესიული საქმიანობისთვის მედიის წარმომადგენელთა სისხლისსამართლებრივი დევნის რისკი შექმნა. ცალკე აღნიშნულია ჟურნალისტებისთვის პანდემიის შესახებ ინფორმაციაზე წვდომის სისტემური შეზღუდვები, მათ შორის ინფორმაციაზე ჯანდაცვის თანამშრომლებსა და დაწესებულებებზე.
მაგალითად, რუსეთში პანდემიის დროს შემოიღეს სასჯელი მედიისა და კერძო პირებისათვის კორონავირუსის შესახებ “შეგნებულად ყალბი” ინფორმაციის გავრცელებისთვის. მოხსენებაში მაგალითის სახით მოხსენიებულია “რადიო თავისუფლების” კორესპონდენტის, ტატიანა ვოლცკაიას დაკითხვა მისი სტატიის შემდეგ იმის შესახებ, რომ საავადმყოფოებს კორონავირუსით დაავადებულ პაციენტების სამკურნალოდ საკმარისი მასალები არ გააჩნიათ.
ჟურნალისტთა ორი გარდაცვალებიდან, რაც, სავარაუდოდ, მათ პროფესიულ საქმიანობას უკავშირდება, რუსი ჟურნალისტის ირინა სლავინას თვითმკვლელობაა მოხსენიებული. ნიჟნი ნოვგოროდიდან ადგილობრივი დამოუკიდებელი გამოცემის Koza- ს მთავარმა რედაქტორმა ადგილობრივი პოლიციის განყოფილების წინ თავი დაიწვა.
”სლავინა არაერთხელ იყო სისხლისსამართლებრივად დევნილი და დაჯარიმებული სასამართლოების მიერ მისი საქმიანობისთვის. რუსეთის ჟურნალისტთა კავშირი და მედიის თანამშრომლები ამ საქმის სრულყოფილად გამოძიებას და ყველას დასჯას მოითხოვდნენ, ვისაც სლავინას თვითმკვლელობამდე მიყვანა შეეძლო”, – აღნიშნავენ ევროპელი ექსპერტები.
”რუსეთის ფედერაციაში ჟურნალისტების მიმართ დანაშაულის დაუსჯელობის ფართო კულტურა პლატფორმის პარტნიორებს სერიოზულად აწუხებს, ისინი ხელისუფლებას მოუწოდებენ ჩაატაროს ამგვარი დანაშაულების საფუძვლიანი და გამჭვირვალე გამოძიება. ამ დანაშაულის ჩამდენებს უფლება აქვთ დაუსჯელად იმოქმედონ, რის გამოც ჟურნალისტები საფრთხისა და ძალადობრივი თავდასხმების რისკის ქვეშ იმყოფებიან. 2000 წლის მარტიდან რუსეთში 37 ჟურნალისტი მოკლეს მათი საქმიანობის გამო, ამ მკვლელობების უმეტესობა დაუსჯელი დარჩა ”, – ნათქვამია მოხსენებაში.
