აზერბაიჯანი: ბრძოლა კორუფციის წინააღმდეგ თუ ყურადღების გადატანის მცდელობა?
აზერბაიჯანის სხვადასხვა რაიონის აღმასრულებელი ხელისუფლების 5 ჩინოსანი გასული ხუთი თვის განმავლობაში კორუფციის ბრალდებით არის დაკავებული. ასეთი რამ ქვეყანაში, უკვე დიდი ხანია, არ მომხდარა.
საზოგადოება დარწმუნებულია, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლების ხელმძღვანელთა უმრავლესობა ქრთამს იღებს, იპარავს, და საერთოდ, თავიანთ რაიონებში იმას სჩადიან, რაც მოესურვებათ და ამისთვის მათ პასუხს არავინ სთხოვს. ამგვარი ვითარება უკვე ნორმად აღიქმება.
ამიტომ, როდესაც ხელისუფლებამ კორუფციონერებისა და დამტაცებლების წინააღმდეგ უეცრად „ნადირობა“ გამოაცხადა, ბევრს ეს უცნაურად მოეჩვენა.
- „ვირუსით შემოწმება“ – როგორ გადაიტანა ის აზერბაიჯანის ხელისუფლებამ და მოსახლეობამ
- აზერბაიჯანის “ბრწყინვალე გამარჯვება” კორონავირუსის წინააღმდეგ: რა არ არის წესრიგში?
- ნავთობი და კორონავირუსი – აზერბაიჯანის ეკონომიკის ორი უბედურება
ყველა ამ ჩინოსნის მიმართ წაყენებული ბრალდებები ერთმანეთს ძალიან ჰგავს – კორუფცია, სოციალური შემწეობების, რაიონის კეთილმოწყობისთვის გამოყოფილი სახელმწიფო სახსრების და სახელფასო ბარათების მითვისება. ყველა მათგანი მმართველი პარტიის „ენი აზერბაიჯანის“ წევრია და მათ ამ თანამდებობებზე მრავალი წელიწადი გაატარეს.
სხვათა შორის, ეს თანამდებობა არა არჩევითია – აღმასრულებელი ხელისუფლების ხელმძღვანელებს პრეზიდენტი ნიშნავს და ხუთჯერვე მრავალრიცხოვანი დანაშაული ადგილობრივი მცხოვრებლების ჩივილის შემდეგ გამომჟღავნდა.
მოსახლეობის ნაწილს მომხდარზე ამგვარი რეაქცია ჰქონდა – „როგორც იქნა, სამართლიანობამ იზეიმა“.
მაგრამ, გაცილებით მეტია მათი რიცხვი, ვისაც სამართლიანობის უეცარი ზეიმი საეჭვოდ ეჩვენება. განსაკუთრებით იმ ფონზე, რომ ნავთობის ფასების დაცემის გამო, აზერბაიჯანი დევალვაციის ზღვარზეა.
ასევე, COVID-19-ის პანდემიის გამო, ქვეყანაში მოქმედებს საკარანტინო რეჟიმი, რამაც ბევრი სამსახურის გარეშე დატოვა. ანუ, საზოგადოებაში ყველა თვალსაზრისით არაჯანსაღი მდგომარეობაა.
თუმცა, ამ ხუთიდან პირველი 2019 წლის დეკემბერში დააპატიმრეს, როდესაც ჯერ არც პანდემია იყო, და არც სერიოზული ფინანსური პრობლემები.
ეკონომისტი გუბად იბადოღლუ შეგვახსენებს, რომ აზერბაიჯანში აღმასრულებელი ხელისუფლების სულ 87 ხელმძღვანელია, და თუკი საქმე ასე წავიდა, ყველა მათგანი უნდა დააპატიმრონ – თვეში თითო. მთლიანობაში კი, მას დაპატიმრებები კორუფციასთან ბრძოლის ეფექტიან მეთოდად არ მიაჩნია:
„თუკი პირველი დაპატიმრებების შემდეგ დანარჩენ კორუფციონერებს არ შეეშინდათ და არ დაოკდნენ, ესე იგი, ეს მეთოდი არაეფექტიანია. რაიონების ყველა დაპატიმრებულ ხელმძღვანელს ბრალი იმაში ედება, რომ კერძო მეწარმეებისგან ქრთამს იღებდნენ, და მოსახლეობის შედარებით დაცული ფენის ფულს ითვისებდნენ. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ საკუთრივ სოციალური მხარდაჭერისა და სახსრების განაწილების ახლანდელი სისტემა არ მუშაობს. საჭიროა მათი შეცვლა. და, ბოლოს და ბოლოს, რატომ არ ეკისრებათ პასუხისმგებლობა მათ, ვინც ამ ჩინოვნიკებს თანამდებობის დაკავებაში დაეხმარა? რაიონის ხელმძღვანელების სავარძლებში თავისით ხომ არ ჩამსხდარან. და ამ სავარძლებში 10-15 წელიწადი გაატარეს. ვითომ, მექრთამეობა უცბად მხოლოდ ახლა დაიწყეს?“
იბადოღლუ სთავაზობს, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლება, როგორც ასეთი, გაუქმდეს და მათი უფლებამოსილება მუნიციპალიტეტებს გადაეცეთ.
საერთაშორისო უფლებადამცავმა ორგანიზაციამ „Freedom House“ მსოფლიოში ადამიანის უფლებების მდგომარეობის შესახებ თავის წლიურ ანგარიშში აზერბაიჯანი ავტორიტარული ქვეყნების კატეგორიას მიაკუთვნა. ორგანიზაციას მიაჩნია, რომ ალიევი ხელისუფლების უმაღლეს ეშელონებში ცვლილებებს მხოლოდ და მხოლოდ თავისი მეუღლის და ქვეყნის პირველი ვიცე-პრეზიდენტის მეჰრიბან ალიევას სასარგებლოდ ახორციელებს.
„ეკონომიკის შენელების პირობებში და გაძლიერებული კლანური პოლიტიკის ფონზე, ალიევი, რომელიც საზოგადოებრივ მხარდაჭერას კარგავს, „ძველი გვარდიის“ ჩინოსნებს თვიდან იშორებს, და ცდილობს, შიდა-ელიტური შეთქმულების ალბათობა თავიდან აიცილოს. ჩამოშორებული პირები ალიევის მეუღლის წინააღმდეგ გამოდიოდნენ, ან სულ ცოტა – ლოიალურები არ იყვნენ მის მიმართ“, – ასე განმარტავს მომხდარს „Freedom House“.
ყოფილი პოლიტპატიმარი, აქტივისტი გიას იბრაგიმოვი დარწმუნებულია, რომ რაიონული ხელმძღვანელების დაპატიმრებები, ისევე როგორც კარანტინთან დაკავშირებული ყველა მანიპულაცია (რომელსაც ხან არბილებენ, ხან კი ისევ გამკაცრებით იმუქრებიან) – ეს უბრალოდ ხელისუფლების მიერ გამოყენებული ხრიკებია იმისთვის, რომ ადამიანების ყურადღება ნავთობის ფასებისა და კრიზისის საფრთხიდან სხვა მხარეს გადაიტანონ, და საზოგადოებრივი აღშფოთების აფეთქება არ დაუშვან.
