საქართველოს ახალგაზრდა აზერბაიჯანელები - თაობა, რომელიც არ დუმს
ახალგაზრდა აზერბაიჯანელები საქართველოში
საქართველოს აზერბაიჯანული თემი თანდათან გამოდის იზოლაციიდან და საზოგადოებაში ინტეგრირდება. ყოველ შემთხვევაში, ეს ეხება ქვემო ქართლის რეგიონის იმ ახალგაზრდებს, რომლებმაც განათლება მიიღეს საქართველოს უმაღლეს სასწავლებლებში, ქართულ ენაზე და დღეს თავიანთ საზოგადოებას ქვეყნის ცხოვრებაში ინტეგრაციაში ეხმარებიან.
ქვემო ქართლიდან მომზადებულ რეპორტაჟში JAMnews მოგვითხრობს ახალგაზრდების ისტორიებს, რომლებმაც შეცვალეს თავიანთი ცხოვრება და ახლა ცდილობენ შეცვალონ მთელი რეგიონის და იქ მცხოვრები ხალხის ცხოვრება.
________________________________________________
ეთნიკური აზერბაიჯანელებით დასახლებული ქვემო ქართლის რეგიონი საბჭოთა და შემდეგ პოსტ-საბჭოთა საქართველოში ნაკლებად იყო ინტეგრირებული დანარჩენ საზოგადოებასთან.
რეგიონში მცხოვრებმა მოქალაქეებმა არ იცოდნენ სახელმწიფო ენა – ქართული და ამ წლების განმავლობაში ნაკლებად იყვნენ ჩართული ქვეყნის საზოგადოებრივ თუ პოლიტიკურ პროცესებში.
ისინი იშვიათად აგრძელებდნენ სწავლას ქართულ უმაღლეს სასწავლებლებში და იშვიათად ხდებოდნენ საზოგადოებისთვის ცნობილი პოლიტოკოსები, ჟურნალისტები, ექიმები თუ სხვა დარგის წარმომადგენლები.
ქვემო ქართლში უმეტესად მშრომელი მოსახლეობა ცხოვრობს, რომელიც მიწათმოქმედებით, მეცხოველეობით ირჩენს თავს და ასე იყო წლების განმავლობაში.
ტრადიციულად, ეს რეგიონი არჩევნებზე ხმას თითქმის ასპროცენტიანი ერთსულოვნებით მმართველ პარტიას აძლევდა და აქაური მოსახლეობა პოლიტიკურ პროცესებშიც მხოლოდ მმართველი პარტიის სასარგებლოდ ერეოდა. ჟურნალისტები საარჩევნოდ ხშირად ამზადებდნენ სიუჟეტებს, სადაც ჩანდა, რომ არჩევნებზე მისულმა არაინფორმირებულმა ამომრჩეველმა ხშირად ისიც კი არ იცოდა, ვისა და ვის შორისაა არჩევანი და მხოლოდ მმართველი პარტის ნომერს ასახელებდა, რომელიც უნდა შემოეხაზა.
- საქართველოს უმცირესობები: ინტეგრაციის გზაზე არსებული ბარიერების ნგრევა
- ბრძოლა და მსხვერპლშეწირვა: საქართველოს უახლესი ისტორიის ნარატივები
- რას უყურებენ ქართველი აზერბაიჯანელები?
თუმცა, ეს რეალობა აშკარად იცვლება და ამის მიზეზი რეგიონის ახალი თაობაა, რომელიც მამების, დედების და ბებია-ბაბუების შემცვლელად მოვიდა.
ისინი თავისუფლად საუბრობენ ქართულ ენაზე, იციან ინგლისური, სწავლობენ უმაღლეს სასწავლებლებში, აქვთ გამოკვეთილი სამოქალაქო პოზიცია, არიან თამამები და ხშირად ხმამაღლა აპროტესტებენ აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში გავრცელებულ ისეთ არაჰუმანურ ტრადიციებს, როგორიცაა გოგონების მოტაცება, აქტიურები არიან სოციალურ ქსელებში, მუშაობენ სხვადასხვა წარმატებულ კომპანიებში, არასამთავრობო ორგანიზაციებში.
„ბოლო პერიოდში ვხედავთ ახალგაზრდებს, რომელთაც საკუთარ თემში რეალური ცვლილების მიღწევა სურთ. ისინი ქმნიან აქტივისტურ გაერთიანებს და ითხოვენ სოციალურ სამართლიანობას.“ – ამბობს სოციალური სამართლიანობის ცენტრის თანასწორობის პოლიტიკის პროგრამის დირექტორი, თამთა მიქელაძე.
“მწყინს, როცა მეუბნებიან, რომ ქართველი არ ვარ”
24 წლის აითაჯ ხალილლი გარდაბნის რაიონის სოფელ ვახტანგისში დაიბადა და გაიზარდა. ვახტანგისი სასაზღვრო სოფელია – აითაჯის სახლიდან სულ რამდენიმე მეტრში საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვარია.
ბავშვობაში, სანამ ორ ქვეყანას შორის საზღვარზე გამშვები პუნქტი გაჩნდებოდა, აითაჯი და მისი მეგობრები უპრობლემოდ გადადიოდნენ საზღვარს, მეზობელ სოფელში თამაშობდნენ და უკან ბრუნდებოდნენ.
ერთხელ, სახლში უფროსების ლაპარაკს მოჰკრა ყური – ერთი ქართველი პოლიტიკოსის ნათქვამს განიხილავდნენ, რომელმაც თქვა, რომ საქართველო მხოლოდ ქართველების ქვეყანაა.
„მახხოვს, როგორ გული დამწყვიტა იმის მოსმენამ, რომ მე არ ვიყავი ქართველი და არ ვეკუთვნოდი ამ მიწას, ამ სახლს. ამიტომ, ძალიან მიხაროდა, რომ აზერბაიჯანის საზღვართან ვცხოვრობდი, რომ ახლოს ვიყავი ნამდვილ სახლთან, სადაც აუცილებლად წავიდოდი, როგორც კი გავიზრდებოდი“.
იმ დღეს, როდესაც საზღვარზე გამშვები პუნქტი გაჩნდა და საქართველო და აზერბაიჯანი სახელმწიფო საზღვარმა გაყო, აითაჯმა მთელი ღამე ტირილში გაატარა. ეს საზღვარი მან აღიქვა ბარიერად თავის ნამდვილ, საოცნებო სახლსა და იმ ადგილს შორის, სადაც ცხოვრობდა.
„სკოლაში ჩვენ აზერბაიჯანული წიგნებით ვსწავლობდით. პირველივე გვერდს რომ გადაშლიდი, ილჰამ ალიევის ფოტოს და აზერბაიჯანის ჰიმნს ვხედავდით. შესაბამისად, იდენტობას აზერბაიჯანთან ვაკავშირებდით.“
აითაჯი ჰყვება, რომ მის ცხოვრებაში ბევრი რამ მეცხრე კლასიდან შეიცვალა, იმ დღიდან, რაც სოფელში ქართული ენის მასწავლებელი ჩამოვიდა.
გარდა იმისა, რომ ქართულ ენას თამაშით, ძალდატანების გარეშე სწავლობდნენ, ახალი მასწავლებლის ინიციატივით ბავშვებმა „სხვა საქართველო“ აღმოაჩინეს – თუკი მანამდე აითაჯს მთელი საქართველო მხოლოდ გარდაბანის რაიონი ეგონა, ქართულის მასწავლებლის დახმარებით უამრავი სხვა ადგილიც აღმოაჩინა.
აითაჯი გააქტიურდა – ექსკურსიებზე დადიოდა, ასევე სხვადასხვა სასკოლო ბანაკებსა და კონკურსებში დაიწყო მონაწილეობის მიღება;
„ჩემი პერსპექტივა და აღქმა საქართველოს მიმართ აბსოლუტურად შეიცვალა. როცა ეს ყველაფერი ვნახე და გავიგე, მივხვდი, რომ დიდი სიჭრელის ნაწილი ვარ და მეც ერთ-ერთი ფერი ვარ ამ სიჭრელეში.“
ერთ-ერთ ბანაკში აითაჯი ყველაზე მშვიდ და წყნარ მონაწილედ დაასახელეს, რადგან ქართულად ლაპარაკის რცხვენოდა. ეს ამბავი ძალიან განიცადა და გადაწყვიტა ისე ესწავლა ქართული, როგორც ქართველებმა იციან.
ამ დღიდან უკვე ორიოდე წელიწადში აითაჯმა გალაკტიონ ტაბიძის ლექსების კითხვის კონკურსში მიიღო მონაწილეობა.
„ისე ვთქვი გალაკტიონის ლექსი ქართულად, რომ არავის სჯეროდა, რომ ეთნიკურად ქართველი არ ვიყავი. ეს იყო ჩემი გამარჯვების დროშა.“
სკოლის დასრულების შემდეგ აითაჯმა სწავლის საქართველოში გაგრძელება გადაწყვიტა და აზერბაიჯანში წასვლა გადაიფიქრა.
„ძალიან ბევრს ვკითხულობდი ქართულად. როცა შენი ქვეყნის სახელმწიფო ენა იცი და შეგიძლია შენი ქვეყნის ისტორია ისწავლო, ნელ-ნელა იაზრებ, რომ საიდანღაც კი არ ხარ ჩამოსული, შენს სამშობლოში ცხოვრობ და ამ ქვეყნის სრულფასოვანი მოქალაქე ხარ.“
აითაჯმა ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი დაამთავრა და ახლა საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტში მაგისტრატურაზე სწავლობს.
ასევე, არასამთავრობო ორგანიზაცია „სალამის“ ერთ-ერთი აქტივისტია და მუდმივად არის ჩართული სხვადასხვა პოლიტიკურ თუ სოციალურ პროცესებში.
საკუთარი ინიციატივითა და ფინანსებით თავის სოფელში სათემო ცენტრიც დაარსა, სადაც ბავშვებს ქართული ენის სწავლაში და კრიტიკული აზროვნების განვითარებაში ეხმარება.
ცდილობს ახალ თაობას მისცეს ის, რაც მის ბავშვობაში არ არსებობდა.
„არ მინდა აქაურ მომავალ თაობას იმ სირთულეების გადალახვა მოუწიოს, რაც ჩვენ გავიარეთ. როცა ეთნიკური უმცირესობა ხარ, თან სოფელში ცხოვრობ, მდგომარეობა კიდევ უფრო მძიმდება. სოფელში მცხოვრები ბავშვების შესაძლებლობები ნულის ტოლფასია. ამიტომ, ჩემი მიზანია, თუნდაც პატარა წვილი შევიტანო ჩემი ქვეყნის განვითარებაში.“
ქართული ენა, როგორც ბარიერი
როდესაც ადგილობრივ ახალგაზრდებს იმ გარდატეხაზე ვეკითხებით, რომელიც რეგიონში მოხდა, ყველა ერთხმად ასახელებს იმ სახელმწიფო პროგრამებს, რომლებიც სახელმწიფო ენის შესასწავლად 2009 წლიდან ამოქმედდა.
ამ რეგიონის დანარჩენ საქარველოსთან ინტეგრაციის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ, გადაუჭრელ პრობლემას ყოველთვის ენის ბარიერი წარმოადგენდა. ამ პროგრამების მიზანი სწორედ ამ ვითარების გამოსწორება იყო.
პროგრამა „ვისწავლოთ ქართული ენა, როგორც მეორე ენა“ 2009 წელს შეიქმნა – ამ პროგრამის თანახმად, მოხალისე მასწავლებლები სამცხე-ჯავახეთში, ქვემო ქართლსა და კახეთში არაქართულენოვან სკოლებში ასწავლიდნენ ქართულს.
ბევრი აზერბაიჯანელი ახალგაზრდა, რომელსაც ჩვენ ვესაუბრეთ, კონკრეტული მასწავლებლის დამსახურებად მიიჩნევს, რომ ქართული ისწავლა.
„ქართული ენის მასწავლებელმა შეცვალა ჩემი ცხოვრება. ის რომ არა, არ ვიცი დღეს სად ვიქნებოდი. ძალიან სახალისო გაკვეთილები გქვონდა – ექსკურსიებზე დავდიოდით, დედაენის დღეს აღვნიშნავდით, სხვადასხვა სცენებს ვდგამდით ქართულად და ქართულ დღესასწაულებს ვსწავლობდით,“ – გვიყვება 25 წლის შუქურ ალიევი ბოლნისის რაიონის სოფელი დარბაზიდან.
კიდევ ერთი პროგრამა, რომელმაც ადგილობრივი ახალგაზრდების თქმით, დიდი ბიძგი მისცა რეგიონის ინტეგრაციას, ეს არის პროგრამა „1+4“, რომელიც ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებული საქართველოს რეგიონებისთვის 2010 წელს ამოქმედდა.
პროგრამის არსი შემდეგშია: ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებს მისცეს უფლება ერთიან ეროვნულ გამოცდებზე ზოგადი უნარ-ჩვევების გამოცდა თავიანთ მშობლიურ ენაზე – აზერბაიჯანულ, სომხურ, აფხაზურ და ოსურ ენებზე ჩააბარონ.
თუმცა, გამოცდის ჩაბარების შემთხვევაში, ისინი პირდაპირ არჩეულ ფაკულტეტზე კი არ იწყებენ სწავლას, არამედ ერთი წელი ინტენსიურად სწავლობენ ქართულ ენას და მხოლოდ ამის შემდეგ აგრძელებენ სწავლას სასურველ ფაკულტეტზე. ამიტომაც ჰქვია პროგრამას 1+4.
პროგრამა მუშაობს. თუ 2010 წელს ამ პროგრამაზე 247-მა სტუდენტმა ჩააბარა, 2018 წელს მათი რაოდენობა თითქმის ხუთჯერ – 1231 სტუდენტამდე გაიზარდა.
„1+4 პროგრამა ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული პროექტია ეთნიკური უმცირესობების განვითარებისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის გაძლიერებასთვის,“ – ამბობს სამოქალაქო ჩართულობისა და აქტივიზმის ცენტრის (CEAC) ხელმძღვანელი, რაშან ზიადალიევი.
„თუმცა, უარყოფითი მხარეებიც აქვს. ამ პროგრამით ჩარიცხული ეთნიკური უმცირესობები ვერ იყენებენ სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებულ პრიორიტეტულ საგანმანათლებლო პროგრამებს. მაგალითად, ბიოლოგიას, მათემატიკას ან გეოგრაფიას თუ აბარებს სტუდენტი, სახელმწიფო მას აფინანსებს, რადგან პრიორიტეტული საგნებია, მაგრამ 1+4 პროგრამის შემთხვევაში, ეს შეღავათი არ არის ხელმისაწვდომი. ამავდროულად, სწავლა ფასიანია და 2250 ლარი ღირს. ეს თანხა ყველას, რა თქმა უნდა, არ აქვს. გრანტით კი სახელმწიფო მხოლოდ პირველ 100 სტუდენტს აფინანსებს. სასურველია, ეს პროგრამა უფასო გახდეს,“ – ამბობს ის.
34 წლის მარნეულელი ჯეიხუნ მუჰამედალის “გამოჭერა” ძალიან რთულია. ის მუდმივად მოვლენების ეპიცენტრშია. სიახლეებს ყველაზე ცხელი და დაძაბული წერტილებიდან პირდაპირ ეთერში აშუქებს.
ჯეიხუნი იმ თაობის წარმომადგენელია, რომელმაც პირველმა ისარგებლა 1+4 პროგრამით და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე ჩააბარა.
ის ახლა ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე რეიტინგული ტელეკომპანიის წამყვანი რეპორტიორია და ერთ-ერთი პირველი ეთნიკური აზერბაიჯანელი ჟურნალისტია საქართველოში, რომელიც ახალ ამბებს ქართულ ენაზე აშუქებს და თანაც პირდაპირ ეთერში მუშაობს.
„მანამდე რუსეთში, სომხეთში და აზერბაიჯანში მიდიოდნენ ახალგაზრდები სასწავლად, შემდეგ უკან აღარც ბრუნდებოდნენ და ქვეყანა კარგავდა მოქალაქეებს. ვინც აქ რჩებოდა, მათ ენა არ იცოდნენ და სრულიად გარიყულები იყვნენ საზოგადოებისგან. ამ პროექტის საშუალებით ახალგაზრდობამ ენა ისწავლა და გამოცოცხლდა – ჩაერთო ქვეყნის ცხოვრებაში,“ – ამბობს ჯეიხუნი.
ეროვნული ნაციონალიზმიდან სამოქალაქო ნაციონალიზმამდე
აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში მიმდინარე ცვლილებების გაანალიზებისას, სოციალური სამართლიანობის ცენტრის მკვლევარი ქამრან მამედლი ამბობს, რომ ეთნიკური აზერბაიჯანელების სამოქალაქო ჩართულობის გაძლიერებისთვის „მნიშვნელოვანი ბიძგის მიმცემი გახდა წინა ხელისუფლების მიერ წამოწყებული სამოქალაქო ნაციონალიზმის იდეის პროპაგანდა“.
“თუკი 90-ინ წლებში გვესმოდა ლოზუნგები „საქართველო ქართველებისთვის,“ სააკაშვილის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, მოდერნიზაციის და ლიბერალიზმის ახალმა ტალღამ მოშალა ეთნიკური აღქმა. შეიქმნა ილუზია, რომ ვინც სამოქალაქო ნაციონალიზმში ჩაერთვება მას აქვს საკუთარი ადგილი საქართველოში. თითქოსდა შეიქმნა საფუძველი, რომ ახალგაზრდები შემოსულიყვნენ ქართულ სივრცეში. ასეც მოხდა, დღეს აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში გაცილებით ძლიერია აქტივიზმი,“ – ამბობს მამედლი.
სამოქალაქო ნაციონალიზმის იდეის გაჩენა და ეთნიკური უმცირესობებისთვის თანასწორი გარემოს შექმნა პოსტ-რევოლუციურ ცვლილებებს უკავშირდება, თუმცა ექსპერტების თქმით, ეს პროცესი ზედაპირულ ხასიათს ატარებდა.
„ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლებაში ყოფნის დროს კეთდებოდა განცხადებები სამოქალაქო თანასწორობის შესახებ და ადგილობრივები დღესაც კი ამბობენ, რომ სწორედ ვარდების რევოლუციას უკავშირდება მათში რწმენის გაჩენა. თუმცა, ამის მიღმა მაშინდელ ხელისუფლებას რეალური ინტეგრაციული პოლიტიკა არ გაუტარებია. ეს იყო ზედაპირული და მოჩვენებითი პროცესი, რომელიც ემოციებისა და გრძნობების წარმოებაზე უფრო იყო დამყარებული, ვიდრე ღრმად გააზრებულ პოლიტიკაზე. მაგალითისთვის, იმ პერიოდში მარნეულის მერი არცერთელ არ ყოფილა ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი,” – ამბობს თამთა მიქელაძე, სოციალური სამართლიანობის ცენტრის თანასწორობის პოლიტიკის პროგრამის დირექტორი.
თუმცა, მისის თქმით, 1+4 პროგრამის შემდეგ ქვეყანაში არცერთი საფუძვლიანი რეფორმა ამ მიმართულებით აღარ გატარებულა.
„იმის მიუხედავად, რომ გარკვეულმა პროგრამებმა შედეგი გამოიღო და ახლა ვხედავთ ახალგაზრდებს, რომლებიც აქტიურად ცდილობენ რეგიონში მდგომარეობის გაუმჯობესებას, სახელმწიფო პოლიტიკა ამ ახალგაზრდების მიმართ აბსოლუტურად დახურულია. ბოლო 2-3 წლის განმავლობაში ჩვენ აქტიურად ვესაუბრებით ხელისუფლებას საკონსულატაციო მექანიზმის შექმნაზე პარლამენტსა და მთავრობაში, თუმცა ამგვარი მექანიზმი არ იქმნება და მეტიც, შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის აპარატსაც კი არ აქვს ამგვარი საკონსულტაციო პლატფორმა.“
„ეს კი იმის ფონზე, რომ დღეს გაუარესებულია მდგომარეობა თანასწორობის პოლიტიკის მიმართულებით; გვაქვს რელიგიური და ეთნიკური კონოტაციის კონფლიქტები, ვხედავთ აგრესიულ შოვინისტურ მოძრაობებსა და ჯგუფებს და რეგიონში სოციალური ინფრასრუქტურა წლიდან წლამდე არ ვითარდება”.
სამოქალაქო სექტორის როლი და სათემო ცენტრები
რეგიონში მიმდინარე ცვლილებეზე საუბრისას, ყველა ერთხმად გამოჰყოფს არასამთავრობო სექტორის მიერ გაწეულ მუშაობას:
შუქურ ალიევი, რომელმაც 1+4 პროგრამის ფარგლებში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ჩააბარა სამართლის ფაკულტეტზე იხსენებს, რომ მისმა კლასელებმა და ზოგადად აზერბაიჯანელმა ბავშვებმა ისიც კი არ იცოდნენ, რა ფაკულტეტები არსებობდა უმაღლეს სასწავლებლებში და როგორ უნდა აერჩიათ პროფესია:
„უზარმაზარი ინფორმაციული ვაკუუმია სოფელში მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობებისათვის და არასამთავრობო ორგანიზაციები რომ არა, კიდევ უარესი სიტუაცია იქნებოდა. ყველა თემაზე ისინი გვაძლევენ ინფორმაციას. მე მათი მეშვეობით განვავითარე საკუთარი თავი და დიდი დრო დამჭირდა გამეგო, რისი კეთება მინდოდა“.
დღეს შუქური რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაციაში მუშაობს.
„სამოქალაქო აქტივიზმის ნაწილში არასამთავრობო ორგანიზაციების როლი იყო გარდამტეხი. არასამთავრობო სექტორი აბსოლუტურ საინფორმაციო ვაკუუმში შემოვიდა და მოსახლეობას აუხსნა, რომ მათ შეუძლიათ გააკრიტიკონ მთავრობა. ამან მნიშვნელოვანი იმპულსი მისცა კრიტიკული აზროვნების ჩამოყალიბებას რეგიონში“, – ამბობს ქემრან მამედლი.
სამოქალაქო ჩართულობისა და აქტივიზმის ცენტრის (CEAC) ხელმძღვანელი, რაშან ზიადალიევი, რომელიც ასევე აზერბაიჯანული თემის წარმომადგენელია, ამბობს, რომ ცვლილებები ნელა, მაგრამ თვალშისაცემად მიმდინარეობს.
მისი თქმით, ის ფაქტი, რომ საქართველოში მცხოვრები ეთნიკურად აზერბაიჯანელი მოქალაქეები პასიურობდნენ სამოქალაქო ჩართულობის მხრივ და არჩევნებში ყოველთვის სახელისუფლებლო პარტიას უჭერდნენ მხარს, მათი არაინფორმირებულობის ბრალი იყო:
„10-20 წლის წინ ქვემო ქართლის რეგიონში არ არსებობდა ადგილობრივი მედია, აქაურებმა კი ქართული არ იცოდნენ. ახლა აქ ხუთი-ექვსი აზერბაიჯანულენოვანი მედიაორგანიზაცია მუშაობს, რაც ძალიან დიდ დადებით გავლენას ახდენს მოსახლეობის ინფორმირებულობაზე. შესაბამისად, უკვე ვხედავთ, რომ ეთნიკური აზერბაიჯანელები უფრო აქტიურად აფიქსირებენ საკუთარ მოსაზრებებს ქვეყანაში მიმდინარე სხვადასხვა პროცესების შესახებ და ასევე, აქტიურად საუბრობენ რეგიონში არსებული დისკრიმანიციის შესახებ,“ – ამბობს ის.
მაგალითად მოჰყავთ ის, რომ რეგიონის მოსახლეობა სულ უფრო ხშირად აპროტესტებს იმას, რაც არ მოსწონს. მაგალითად, აქციები იმართება მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობის თუ საძოვარი მიწების გარშემო შექმნილი პრობლემის გასაპროტესტებლად. 2021 წელს კი მარნეულში მოსახლეობის ერთმა ნაწილმა ღიად დაუჭირა მხარი ექს-პრეზიდენტ სააკაშვილს.
ადგილობრივი ახალგაზრდების თავშეყრის მთავარი ადგილი ქვემო ქართლის რეგიონში სათემო ცენტრებია.
ეს არის სივრცეები, რომლებიც სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციების თუ აქტივისტების ინიციატივით რეგიონის ქალაქებსა და სოფლებშია მოწყობილი.
აქ იკრიბებიან ახალგაზრდები – კითხულობენ წიგნებს, მსჯელობენ სხვადასხვა თემაზე, ერთმანეთს უზიარებენ გამოცდილებასა და ცოდნას.
სათემო ცენტრების გამართვის პრაქტიკა ქალაქ მარნეულიდან დაიწყო და ნელ-ნელა ქვემო ქართლის ბევრ სხვადასხვა პატარა სოფელში შეაღწია.
„სათემო ცენტრებმა თავის მხრივ მოახდინეს პოზიტიური რევოლუცია. მარნეული ამ მხრივ უფრო განვითარებულია, ვიდრე მაგალითად დმანისი და ბოლნისი. ამიტომ, ახლა ვცდილობთ კიდევ ახალ-ახალ ადგილებში ვიმუშაოთ ამ მიმართულებით. მაგალითად, სულ ახლახანს, Covid 19 – ის ვაქცინის მხარდასაჭერი კამპანია ჩავატარეთ დმანისში და შედეგად, 300-მდე ადამიანი აიცრა,“ – ამბობს 24 წლის შუქურ ალიევი, რომელიც სათემო ცენტრებში ახალგაზრდებს დეზინფორმაციის შესახებ უტარებს ტრენინგებს და ცრუ ინფორმაციის ამოცნობას ასწავლის.
„ამ სივრცეებმა ალტერნატიული განათლების როლი მორგეს, რომელიც განსხვავდება როგორც სახელმწიფო სკოლებისაგან, ისე არასამთავრობო ორგანიზაციების ერთსაათიანი, ზედაპირული ვიზიტებისგან. ეს არის სკოლისა და არაფორმალურ განათლების სინთეზი, რომელმაც ძალიან კარგი შედეგი გამოიღო,“ – ამბობს სოციალური სამართლიანობის ცენტრის მკვლევარი ქამრან მამედლი.
ახალგაზრდა აზერბაიჯანელები საქართველოში – მთავარი გამოწვევები
თუმცა, თემში კვლავ ბევრი პრობლემა არსებობს, რომელიც დღეს საზოგადოებრივად აქტიური ახალგაზრდების სამომავლო გამოწვევაა.
„მხოლოდ ქართული ენის ცოდნა არ არის საკმარისი,“ – ამბობს ჯეიხუნ მუჰამედალი, – „ბევრი ადამიანი ფლობს ქართულ ენას, მაგრამ მაინც ვერ ლახავს გარკვეულ ბარიერს. დისკრიმინაციული მიდგომები არსებობს და ჩვენ ვერ ვხედავთ ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებს მაღალ პოზიციებზე, თუნდაც პოლიტიკაში.“
„საქარველოს აზერბაიჯანული თემისთვის, ან როგორც მინიმუმ ახალგაზრდებისათვის, ინტეგრაციის პროცესი დასრულებულია. ისინი უკვე არიან ინტეგრირებულები, მათთვის საქართველო სამშობლოა. ახლა ჩვენ სხვა პრობლემა გვაქვს – საზოგადოების მხრიდან მიმღებლობა. ეს ჯერ კიდევ რჩება გამოწვევად,“ – ამბობს ქამრან მამედლი და განმარტავს:
„საზოგადოებს მხრიდან არსებობს კედელი, რომელიც გეუბნება, რომ შენ არ შეგიძლია დასაქმება და რომ არ გაქვს უფლება გქონდეს მიწა; რომ არ გაქვს უფლება მერს კრიტიკულად დაელაპარაკო, იმიტომ რომ ჩვენ მიჩვეულები ვართ, რომ შენ ჩუმად ხარ და არასდროს გეკითხებით აზრს; და საერთოდ, მადლობა უნდა გვითხრა, რომ 1+4 პროგრამა გაქვს, რომელშიც ფული უნდა გადაიხადო. ეთნიკურად აზერბაიჯანებელი ახლაგაზრდობა მზად არის ინტეგრაციისათვის, მაგრამ არის კი ქართული საზოგადოება ამისთვის მზად?“
„ეთნიკური უმცირესობების დასაქმების მაჩვენებელი ძალიან დაბალია. ძირითადად, მათი დასაქმების არეალი მხოლოდ სკოლებია. ასევე, ძალიან დაბალია ეთნიკური უმცირესობების პოლიტიკური პრეზენტაცია პარლამენტში, აღმასრულებელ ხელისუფლებასა და ადგილობრივ თვითთმართველობებშიც კი, სადაც ეთნიკური უმცირესობები სტატისტიკურ უმრავლესობას წარმოადგენენ,“ – მიიჩნევს თამთა მიქელაძე.
მისი თქმით ამ მიმართულებით სურათი საგანგაშოა. მარნეულის მუნიციპალიტეტში, სადაც მოსახლეობის 96,4 % ეთნიკური აზერნაიჯანელია, მერიაში დასაქმებულთა მხოლოდ 36% წარმოადგენს ეთნიკურ უმცირესობას. დმანისში მათი რაოდენობა 21,5% – ია, ბოლნისში კი – 14%.
გამოწვევებზე საუბრისას, CEAC -ის ხელმძღვანელის, რაშან ზიადალიევის თქმით, ერთ-ერთ მნიშვნელოვანი პრობლემა ეთნიკური აზერბაიჯანელების სკოლამდელ განათლებაში ძალიან დაბალი ჩართულობაა.
გაეროს ფონდის მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით, 2019 წლის მონაცემებით დმანისის მუნიციპალიტეტში ეთნიკურად აზერბაიჯანელი ბავშვების სკოლამდელ განათლებაში ჩართულობა მხოლოდ 26%-ს წარმოადგენდა იმის მიუხედავად, რომ იქ მოსახლეობის უმრავლესობა ეთნიკურად აზერბაიჯანელია.
„ჯერ კიდევ ძალიან ბევრი პრობლემა არსებობს ეთნიკური უმცირესობების სამოქალაქო ინტეგრაციის კუთხით, მაგრამ მე ძალიან პოზიტიურად ვარ განწყობილი, რადგან თხუთმეტიწლისწინანდელ მდგომარეობასთან შედარებით, დიდ პროგრესს ვხედავ,“ – აღნიშნავს ზიადალიევი.
„ჩვენთვის არანაირი გამოცდილება არ არსებობს. გზამკვლევს, თუ როგორ უნდა ვიმოქმედოთ, ჩვენ თავად ვქმნით. ჩემზე უფროს თაობას ხშირად ვეუბნები, რომ მათ არაფერი გააკეთეს, ხმა არ აუმაღლებიათ. დარწმუნებული ვარ, რომ მომავალ თაობას ჩვენს მიმართ არ ექნება იგივე პრეტენზია, რადგან ჩვენ, ნამდვილად ვაკეთებთ რაღაცას,“ – ამბობს აითაჯ ხალილლი.
ახალგაზრდა აზერბაიჯანელები საქართველოში
