„არაფერზე უკეთესი“: ევროკავშირის სამოქალაქო მისია სომხეთის საზღვარზე
ევროკავშირის მისია სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე
სომხეთისა და აზერბაიჯანის საზღვარზე ევროკავშირის 50-მდე დამკვირვებელი განლაგდება. ევროპარლამენტის უშიშროებისა და თავდაცვის კომიტეტის დახურულ სხდომაზე მიღებული გადაწყვეტილების შესახებ დიპლომატიურმა წყაროებმა რადიო Azatutyun-ს (“რადიო თავისუფლების” სომხური ბიურო) განუცხადეს.
სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ოფიციალური განცხადება ჯერ არ გაუკეთებია. 12 ოქტომბერს, ასტანაში, სერგეი ლავროვთან შეხვედრაზე, საგარეო საქმეთა მინისტრმა არარატ მირზოიანმა მხოლოდ ეს თქვა: „ახლახან მომაწოდეს ინფორმაცია, რომ, როგორც ჩანს, ევროკავშირს უკვე გადაწყვეტილი აქვს გაგზავნოს სპეციალური მისია [ფაქტების დამდგენი კომისია].”
ფაშინიან–ალიევი-მაკრონ-მიშელის შეხვედრის შემდეგ, პრაღაში მიღებული გადაწყვეტილების მიხედვით, დამკვირვებლებმა მუშაობა ოქტომბერში უნდა დაიწყონ და გაგრძელდეს არა უმეტეს ორი თვის განმავლობაში. ჯერჯერობით უცნობია, რომელი ქვეყნები იქნებიან წარმოდგენილი დამკვირვებლებად,
ევროკავშირის მისია სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე
6 ოქტომბერს, პრაღაში, ევროსაბჭოს მედიატორობით სომხეთის, აზერბაიჯანის და საფრანგეთის ლიდერების შეხვედრა შედგა, რომლის შემდეგაც სომხეთი დათანხმდა ევროკავშირის სამოქალაქო მისიის განთავსებას აზერბაიჯანის საზღვართან.
განცხადების თანახმად, მისიის მიზნებია:
• ნდობის აღდგენა;
• სასაზღვრო კომისიების მუშაობაში წვლილის შეიტანა მხარეების მოხსენებებით.
ევროკავშირის მისია სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე
JAMnews-მა სომეხ ექსპერტებს ჰკითხა, რა მოლოდინები შეიძლება ჰქონდეს სომხეთს ევროკავშირის მისიისგან საქართველოს გამოცდილებიდან გამომდინარე, სადაც მისი დამკვირვებლები 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომის შემდეგ იყვნენ განლაგებული.
ევროკავშირის მისია სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე
ევროკავშირის მისია სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე
გრანტი მიქაელიანი, კავკასიის ინსტიტუტის ექსპერტი
“ეს მნიშვნელოვანი ფორმატია, მაგრამ სომხეთის პრობლემებს ვერ გადაჭრის”
თუ მისიამ საქართველოში პოლიტიკური ნება ვერ გამოიჩინა, ძნელად სავარაუდოა, რომ სომხეთის შემთხვევაში სხვა სიტუაცია იქნება – ამბობს პოლიტოლოგი გრანტ მიქაელიანი, კავკასიის ინსტიტუტის ექსპერტი.
„თუ ჩვენი მიზანია ტერიტორიული მთლიანობის დაცვა [იგულისხმება აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების შეჭრა სომხეთის სუვერენულ ტერიტორიაზე], მაშინ ამას ევროკავშირის მისიისგან ნაკლებად მოველით. მას უფრო სიმბოლური მნიშვნელობა ექნება, ვიდრე პრაქტიკული“, – ამბობს მიქაელიანი.
ევროპელი დიპლომატები არ გამორიცხავენ, რომ მისიის დამკვირვებლები სომხეთში საქართველოდან ჩამოვიდნენ. 2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ აქ განლაგდა სამოქალაქო მისია, რომელიც აკონტროლებდა რუსულ-ქართული შეთანხმებების ძირითადი პუქტების შესრულებას. ამ შემთხვევაშიც მიზანი იყო, რომ კონფლიქტის მხარეებს შორის ნდობა აღდგენილიყო. ამჟამად საქართველოში მისიის 200 დამკვირვებელი იმყოფება.
პოლიტოლოგი იხსენებს, რომ უკვე რამდენიმე წელია ქართულ-ოსური კონფლიქტის ზონაში დემარკაცია მიმდინარეობს, რასაც თბილისი უკანონო ბორდერიზაციად მიიჩნევს, თუმცა იქ მყოფი სამოქალაქო დამკვირვებლები სიტუაციაზე ზემოქმედებას ვერ ახდენენ:
„რუსებს თუ ოსებს, რომლებიც საზღვრის მეორე მხარეს იდგნენ, კონკრეტული მიზანი ჰქონდათ – საზღვრების მონიშვნა თავიანთი იდეების შესაბამისად – მათ მიაღწიეს მიზანს, ხოლო დამკვირვებლებმა მხოლოდ დააფიქსირეს ეს.”
ჰრანტ მიქაელიანის თქმით, სომხეთის შემთხვევაში დამკვირვებლები ასევე მოამზადებენ ანგარიშს, რის შემდეგაც ევროკავშირი გადაწყვეტს, თუ როგორ უპასუხოს აზერბაიჯანს ახალი დარღვევების შემთხვევაში.
„ამ ფორმატს შეუძლია მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს, მაგრამ სომხეთის პრობლემებს ვერ გადაჭრის, ეს არის უსაფრთხოების პრობლემების მოგვარების მხოლოდ ერთი ელემენტი. სომხეთს სჭირდება ბევრად უფრო მკაფიო ინსტრუმენტები აზერბაიჯანის მხრიდან მორიგი აგრესიის თავიდან ასაცილებლად.“ – განაცხადა პოლიტოლოგმა.
არმენ ბაღდასარიანი, პოლიტოლოგი
“ეს იქნება შემაკავებელი, მაგრამ ძალიან სუსტი”
იმის გამო, რომ სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარი ახლა ძალიან დაუცველია, სამოქალაქო დამკვირვებლების განლაგება შეიძლება იყოს პოზიტიური, მაგრამ “სომხეთს არ უნდა ჰქონდეს რაიმე კონკრეტული მოლოდინი დამკვირვებლებისგან”, – განაცხადა პოლიტოლოგმა არმენ ბაღდასარიანმა.
„დასავლეთი გაითვალისწინებს არა იმას, რაც რეალურად ხდება, არამედ იმას, თუ რა პოლიტიკური ინტერესები აქვს თავად დასავლეთს იმ კონკრეტულ მომენტში. დამკვირვებლები სომხეთში მოდიან არა საზღვრის დასაცავად, არამედ დასავლეთის ინტერესების გასაძლიერებლად, მათი გავლენის გასაზრდელად“, – ამბობს არმენ ბაღდასარიანი.
პოლიტოლოგი მიიჩნევს, რომ ევროკავშირის სამოქალაქო მისიისთვის დასახული მიზნების მიღწევა მხოლოდ ორ თვეში შეუძლებელია და შესაძლოა, ეს ვადა უახლოეს მომავალში გაგრძელდეს.
არმენ ბაღდასარიანის თქმით, სადამკვირვებლო მისიის ყოფნა მნიშვნელოვანია. მისი განმარტებით, „ეს არ არის გარანტია“, მაგრამ შესაძლოა „შემაკავებელი ფაქტორი“ აღმოჩნდეს.
კითხვაზე, მიიღებს თუ არა ბაქო მისიის მიერ მომზადებულ მოხსენებებს, პოლიტოლოგმა უპასუხა:
„აზერბაიჯანს შეუძლია ნებისმიერ დროს თქვას, რომ ამ ანგარიშებს მისთვის არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს და იმის გამო, რომ ის არ მონაწილეობს პროცესში, ანგარიშები ცალმხრივია. დიდ იმედს ნუ დაამყარებთ დამკვირვებლებზე, მაგრამ სულ არაფერს, მაინც ჯობია“.
ევროკავშირის მისია სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე
