მოსაზრება: აფხაზეთში კრიზისი გარდაუვალია - მნიშვნელოვანია, როგორ შეხვდება მას ხელისუფლება
აფხაზეთის ახალი პრეზიდენტი, ასლან ბჟანია თანამდებობაზე 2020 წლის 23 აპრილს აირჩიეს. ის დიდი ხნის განმავლობაში, ოპოზიციის ლიდერი იყო და თანმიმდევრულად აკრიტიკებდა ხელისუფლებას. თუმცა, ამ დრომდე, მას არ დაუწყია არც ერთი რეფორმა და ისეთი სფეროს დასახელებაც კი რთულია, რომელიც ახალმა გუნდმა პრიორიტეტად გამოაცხადა.
2020 წლის 9 იანვარს, აქტივისტების ჯგუფმა და ოპოზიციამ შტურმით აიღო აფხაზეთის პრეზიდენტის სასახლე და რაულ ხაჯიმბას გადადგომა მოითხოვა, რომელიც განმეორებით, სულ რაღაც, რამდენიმე თვით ადრე – 2019 წლის 8 სექტემბერს აირჩიეს. იმავე დღეს, უზენაესმა სასამართლომ არჩევნების შედეგები არშემდგარად გამოაცხადა, 12 იანვარს ხაჯიმბამ საკუთარი გადადგომის შესახებ განაცხადა და განმეორებითი არჩევნები დაინიშნა.
თითქმის თვე-ნახევარი გავიდა მას შემდეგ, რაც ასლან ბჟანია პრეზიდენტობის მოვალეობის შესრულებას შეუდგა და გასაგებია, რომ რაიმე თვალშისაცემი შედეგების მოლოდინი ახალი ხელისუფლებისგან უაზრობაა – ძალიან ცოტა დროა გასული.
მაგრამ ეს დრო თავისუფლად ეყოფოდა ჯერ კიდევ საარჩევნო პერიოდში შეპირებული ფართომასშტაბიანი რეფორმების გახმოვანებასა და ამ გეგმის შესაბამისად ხელისუფლების სამოქმედო გეგმის ფორმირებას.
თუმცა, ამ დრომდე, არა მხოლოდ მკაფიო გაგება, როგორ აპირებს ახალი გუნდი ქვეყანაში გარდაქმნების გატარებას, არამედ მისი ბუნდოვანი მონახაზიც კი არ ჩანს.
რჩება შეგრძნება, რომ მთელი ეს ენერგია შეუმჩნევლად გადაიზარდა ყბადაღებულ კადრების საკითხის გადაწყვეტაში.
ამ დრომდე, მინისტრების პორტფელებს ახალი მეპატრონეები არ გამოსჩენიათ.
მათ შორის, ვინც მაინც დაინიშნენ – ძირითადად, ძალიან ცნობილი სახეები არიან.
• აფხაზეთის ახალი პრეზიდენტის გამოწვევები
• ასლან ბჟანია აფხაზეთის პრეზიდენტი გახდა, მისი კონკურენტები ერთობლივი მუშობისთვის მზაობას გამოთქვამენ
• აფხაზეთის ოპოზიციის ლიდერი საქართველოზე: „მათთვის, ვინც გეოგრაფია არ იცის – ჩვენ მეზობლები ვართ“
• მოსაზრება: როდის დასრულდება აფხაზეთში პრეზიდენტების ჩამოგდება
ისინი ან პრეზიდენტ რაულ ხაჯიმბას დროინდელი მინისტრები არიან, რომელთა უფლებამოსილებაც სრულიად მოულოდნელად გაგრძელდა მისი ანტაგონისტი, ასლან ბჟანიას მმართველობის ქვეშ.
ან პოლიტიკოსები, რომლებიც უფრო შორეული წარსულიდან – ალექსანდრ ანქვაბის პრეზიდენტობის დროიდან დაბრუნდნენ, რომელიც ახლა პრემიერ-მინისტრი გახდა.
მთავრობაში ახალი სახეები, რომლებსაც უპირობოდ შეგვიძლია ვუწოდოთ ასლან ბჟანიას გუნდის წევრები, სულ ორნი არიან: შინაგან საქმეთა მინისტრი დმიტრი დბარი და ტურიზმის მინისტრი, თეიმურაზ ხიშბა. ეს არის და ეს, მორჩა.
ასეთი შეზღუდული რესურსი გარდაუვლად გვიბიძგებს აზრისკენ: ჰყავდა კი საერთოდ ასლან ბჟანიას რეფორმატორთა გუნდი, რომელის შესახებაც ასე ხმამაღლა და ხშირად საუბრობდნენ წინასაარჩევნო პერიოდისას?
ყოველმხრივი კრიზისის ისედაც მკაცრ რეალიებს, რომელშიც აფხაზეთი გეგმაზომიერად პირქვე მიექანებოდა, სულ მცირე, ბოლო ათი წელი, დაუგეგმავი პანდემიაც დაემატა. და ამ ყველაფერმა, როგორც ჩანს, ხელისუფლება სისტემურ სტუპორში ჩააგდო.
მისთვის აშკარად არასასიამოვნოა მკვეთრი მოძრაობების გაკეთება არაპოპულარული ზომების სახით, რაიმე ტიპის ფინანსური „ბალიშის“ არარსებობის პირობებში.
და შეინიშნება ტენდენცია, რომ ყველაფერი დატოვოს ისე, როგორც არის და შემდეგ, სიტუაციის მიხედვით იმოქმედოს.
ყოველ შემთხვევაში, მთავრობის დამტკიცებული სტრუქტურა, თავისი უსაშველო ზომით, თავის წინა ანალოგებს არ ჩამორჩება. ამ ბიუროკრატიული აპარატის შენახვაზე, პენსიებთან ერთად მიდის ახლა სახელმწიფო ბიუჯეტის მთელი შემოსავლები.
მაგრამ ყველაფრის ისე დატოვების სურვილი, როგორც არის, მხოლოდ გაამძაფრებს კრიზისს და არ გადაჭრის პრობლემებს. და ეს ახლად გამომცხვარი მთავრობის პოზიციებს უკვე ახლა ხდის უკიდურესად მყიფეს.
ძველი ოპოზიცია, ასლან ბჟანიას მეთაურობით, ახლა ხელისუფლებაშია. ახალი ოპოზიცია კი ჯერ არ ჩამოყალიბებულა.
მაგრამ უკმაყოფილო მასებს პრეზიდენტის სასახლეში შეუძლიათ ნებისმიერი ადამიანი შეიყვანონ და თანაც, ნებისმიერი მიზეზით.
მით უფრო, რომ ეს მიზეზი უკვე ზედაპირზეა – კარანტინის გამო მოსახლეობის ცხოვრების მკვეთრი გაუარესება გარდაუვალია.
კარანტინმა ღარიბები კიდევ უფრო გააღარიბა
საკურორტო სეზონი, რომელიც ტრადიციულად კვებავს მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს, 2020 წელს ან საერთოდ არ შედგება, ან უკიდურესად შემცირებულ ფორმებში იქნება.
მაგრამ თუკი სეზონი, თუნდაც მცირე ხნით მაინც იქნება აფხაზეთში, მისგან მიღებული „დივიდენდები“, შესაძლოა, ადგილობრივი ჯანდაცვის სისტემისთვის დაუძლეველ ტვირთად იქცეს. ეჭვი არ უნდა შეგვეპაროს, რომ რუს ტურისტებთან ერთად შემოვა კორონავირუსის დიდი „ულუფა“, რომელსაც რესპუბლიკა მთელი ამ დროის განმავლობაში, საზღვრების ჩაკეტვით გაურბოდა.
გულუბრყვილობაა იფიქრო, რომ რუსეთი დაგეხმარება, რომელიც თვითონ არის კრიზისში
ანტიკრიზისული ზომის სახით იმ თეზისის განხილვა, რომ „რუსეთი დაგვეხმარება“, ასევე გულუბრყვილობაა, რამდენიმე მიზეზის გამო: ეკონომიკური კრიზისის პირობებში, კრემლს ახლა აფხაზეთისთვის ნამდვილად არ სცალია, თავის რეგიონებს გაუმკლავდეს, იმას ცდილობს.
ამიტომ, დიდ ფულს აფხაზეთი არ უნდა ელოდოს. მაგრამ მაშინაც კი, თუკი ფინანსური დახმარება მოულოდნელად საკმაოდ მნიშვნელოვანი იქნება – წლების განმავლობაში არსებული სქემების პირობებში, სარგებელს მხოლოდ ჩინოვნიკებსა და ხელისუფლებასთან დაახლოებულ ბიზნესს მოუტანს.
არსებული ტენდენციების პირობებში, ახალი კრიზისი გარდაუვალია.
მაგრამ წინა შემთხვევებისგან განსხვავებით, მისი შედეგები გაცილებით დამანგრეველი იქნება, ვიდრე ხელისუფლების ვადამდელი ცვლილება, რომელსაც პოლიტიკური სისტემა დიდი ხანია მიეჩვია.
თუკი კვლავ პრეზიდენტს ჩამოაგდებენ – მასთან ერთად დაინგრევა მთელი სახელმწიფო მმართველობის სისტემა. რადგან იმ ფორმით, რომლითაც ის არსებობს, საზოგადოების სარგებელი ნულთან არის მიახლოებული.
რეფორმები უკიდურესად აუცილებელია და ძალიან სახიფათო
აფხაზეთს გარდაქმნები ჰაერივით სჭირდება.
მაგრამ წარმოვიდგინოთ, რომ ასლან ბჟანია, მცირე მერყეობის შემდეგ, მართლაც დაიწყებს სრულმასშტაბიან რეფორმებს – მკვეთრად შეამცირებს სახელმწიფო აპარატს, მკაცრ ბრძოლას გამოუცხადებს კორუფციასა და ქუჩის დანაშაულს, ამ ფონზე კი შექმნის კონკურენტულ გარემოს ეკონომიკაში და ა.შ.
და ამ შემთხვევაშიც კრიზისი არ გაივლის. ცხოვრების წესის ძალიან მკვეთრი ცვლილება ავტომატურად გამოიწვევს დიდ სოციალურ დაძაბულობას საზოგადოებაში, ამ ყველაფრიდან გამომდინარე არსებული პერსპექტივების გამო.
მიუხედავად ამისა, ნებისმიერ შემთხვევაში, კრიზისში შესვლის რეფორმატორული ვარიანტი უკეთესია, ვიდრე „გაჩერებული“ ვარიანტი.
პირველ შემთხვევაში, კრიზისის შედეგი იქნება უკვე არსებული, თანამედროვე რეალიებზე პასუხისმგებელი მმართველობის სისტემის განვითარება და ეს ნამდვილად პოზიტიურად აისახება ყველაფერზე – ეკონომიკიდან და უსაფრთხოებიდან დაწყებული, სოციალური და განათლების სისტემით დასრულებული.
„გაჩერებული“ ვარიანტის პერსპექტივაში კი არანაირი ოპტიმიზმი არ არის. საუკეთესო შემთხვევაში, ეს პერმანენტული კრიზისების მორიგი ეტაპი იქნება.
უარეს შემთხვევაში – ახალი კრიზისი დიდ ჯვარს დაუსვამს აფხაზურ სახელმწიფოებრიობას.
