სად იყო აქამდე გომის მთა? ქართული კლონდაიკის ამბავი
გომის მთაზე დასასვენებლად ამოსული ტურისტები აქ სახლების ჩადგმას ცდილობენ. შედეგად ერთ დროს უნიკალური ადგილი, შესაძლოა, ბეტონის ჯუნგლებად იქცეს.
__________________________
წელს, როდესაც კორონავირუსის პანდემიის გამო, საზღვრები ჩაკეტილი იყო და საქართველოს მოქალაქეები მხოლოდ ქვეყნის შიგნით მოგზაურობას ახერხებდნენ, ბევრი წერდა, რომ საკუთარი ქვეყანა აღმოაჩინა.
ფეისბუკზე დათაგულ ლოკაციებს შორის ერთ-ერთი ლიდერი გომის მთა აღმოჩნდა.
გომის მთა ბოლო წლების ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ტურისტული ადგილია საქართველოში. ყოველწლიურად აქ მეტი და მეტი ადამიანი ამოდის და ღრუბლებში ჩამავალი მზის ფონზე ფოტოებს აზიარებს.
თუმცა, დამსვენებლის მატებასთან ერთად, გომის მთას ახალი პრობლემები გამოუჩნდა – ტურისტების ნაწილმა გადაწყვიტა ამ აუთვისებელ ტერიტორიას არა მხოლოდ როგორც სტუმარი ესტუმროს ხოლმე, არამედ აქ “სახლიც ჩადგას”.
ამგვარად დაიწყო აქ უკონტროლო მშენებლობის ბუმიც.
შედეგად, მოხდა ისე, რომ მთაზე, რომელზეც ერთ დროს ტრიალი მინდვრები და საქონლის საძოვრები იყო, დღეს ნემსის ჩასაგდები ადგილის პოვნაც კი რთულია.
აქ ყოველდღიურად, სოკოებივით ამოდის პატარ-პატარა ქოხები. მშენებლობის ნებართვებს აქ არ გასცემდნენ, ამიტომ, ბოლო წლებია, პროცესები თვითნებურად მიდის – აქ სატვირთო მანქანით ამოჰქონდათ გარკვეული სამშენებლო მასალა – შემოფარგლავდნენ ადგილს, ასხამდნენ საძირკველს ან უბრალოდ არჭობდნენ ბოძებს იმის ნიშნად, რომ ეს ადგილი დაკავებულია. ასეთი კონსტრუქციების პატრონებს იმედი აქვთ, რომ როდესაც გომის მთისთვის ხელისუფლება მოიცლის, უკვე აშენებულ კონსტრუქციებს არ დაანგრევს და ამგვარად სახლები “შერჩებათ”.
ყველაზე ძველი სახლი გომის მთაზე 120 წლისაა.
მაშინ, აქ მხოლოდ მწყემსები ამოდიოდნენ და პატარა ხის ფიცრულებს ღამის გასათევად აშენებდნენ. შემდეგ, მწყემსებმა ოჯახიც ამოიყვანეს – სუფთა, მთის ჰაერი კარგად მოქმედებდა ბავშვების ჯანმრთელობაზე.
საზაფხულო, ხის სახლებს აშენებდნენ და რამდენიმე კვირას ატარებდნენ მთაზე. მაშინ გზა არ არსებობდა – ცხენებზე გადაკიდებული ხურჯინებით ამოჰყავდათ ბავშვები. მაშინ, კომუნისტების დროს, არც მიწას და სახლს არეგისტრირებდა არავინ.
საავტომობილო გზა აქ 50-იან წლებში გაიყვანეს.
როგორც მთაზე ჰყვებიან, მშენებლობის პირველი პიკი 80-იან წლებში დაიწყო. შემდეგ, როდესაც 90-იან წლებში ქვეყანა აირია, გომის მთაც დაცარიელდა.
„2004 წელს ამ უბანში მარტო მე ვიყავი. სულ ალბათ 20 ოჯახი ისვენებდა. სახლები განადგურებული იყო. არც შუქი გვქონდა, არც წყალი. მე მანქანა მყავდა და წყალს შორიდან ვეზიდებოდი ხოლმე. მერე, ცხოვრება რომ ცოტა დალაგდა, ხალხიც ისევ ამოვიდა მთაზე და ახლა უკვე ხედავთ, რა სიგიჟეც ტრიალებს,“ – ჰყვება მერაბ სანიკიძე.
მას გომის მთასთან მთელი ცხოვრება აკავშირებს. უკვე მრავალი წელია ზამთარ-ზაფხულს აქ ცხოვრობს და მთას ხუთი თითივით იცნობს.
რადგან მთაზე სახლების და ნაკვეთების რეგისტრაცია არასოდეს ხდებოდა, არც ახალი სახლის ჩადგმა წარმოადგენდა პრობლემას.
ახლობლებთან და მეგობრებთან დასასვენებლად ამოსულმა სტუმრებმა, თავადაც გადაწყვიტეს თითო სახლი დაედგათ.
საბოლოო ჯამში, დღეს სახლები დასახლებულ პუნქტს გასცდა და მთის ფერდობებზეც კი შენდება.
„ამას სიგიჟეც აღარ ჰქვია უკვე, რაც აქ ხდება. სიგიჟესაც აქვს თავისი კანონზომიერება, იმას კი, რაც აქ ხდება, არანაირი კანონზომიერება არ აქვს. ეს არის მიმბაძველობა – სხვამ თუ გააკეთა, მე რატომ არ უნდა გავაკეთო. ჯერ მთელი გურია და აჭარა ამოვიდა და სახლი ააშენა, ახლა კი მარნეულიდან ჩამოსული ოჯახიც კი შემხვდა, გავიგეთ გომის მთაზე მიწები რიგდებაო.“ – ჰყვება სანიკიძე.
ნიკო უკვე 25 წელია გომის მთაზე დადის დასასვენებლად.
მისმა მშობლებმა 80 – იან წლებში ააშენეს აქ სახლი.
„როგორც იცით, საბჭოთა კავშირის დროს მიწა საკუთრებაში არ გადადიოდა, მხოლოდ სახლის აშენების ნებართვას გაძლევდნენ. მე, მაგალითად, მაქვს ასეთი ნებართვა და ჩემ გარდა, კიდევ ბევრს. მაგრამ, ახლა, ისეთ გორებზე და ფერდობებზე აშენებენ სახლებს, სადაც არასდროს მდგარა სახლები. საკმარისია ერთი დღე გაჩერდეთ და თქვენი თვალით ნახავთ, როგორ მოდიან, ოთხ ბოძს არჭობენ და შემდეგ ამბობენ, რომ აქ ბებიამისს სახლი იდგა.“
მანანა ოზურგეთის რაიონის მკვიდრია. მისმა შვილმა გომის მთა ოთხი წლის წინ აღმოაჩინა. მეგობართან იყო ოზურგეთიდან ამოსული და გადაწყვიტა პატარა სახლი თვითონაც ჩაედგა.
„ახალგაზრდებმა ბუნება, მთა ნახეს, ნისლი ნახეს და აქ ყოფნის სურვილი გაუჩნდათ, – ჰყვება მანანა, მიწის ნაკვეთი ავარჩიეთ, ჩვენით მოვხაზეთ და ჩვენით გამოვთხარეთ. შემდეგ ქვემოთ, სოფელში ახლობლის სახლი დავშალეთ, მასალა წამოვიღეთ და ჩვენი ხელით ჩავდგით სახლი. უკვე მეოთხე წელია, რაც სახლი გვაქვს.“
“უკანონო მშენებლობა დაჯარიმდება”
სახელმწიფომ გომის მთისთვის მხოლოდ წელს მოიცალა.
გომის მთის ცენტრში წელს დიდი ტრაფარეტი გაჩნდა, წარწერით – „უკანონო მშენებლობა დაჯარიმდება“.
იუსტიციის მინისტრის, თეა წულუკიანის ინიციატივით, 2020 წლის ზაფხულს გომის მთაზე ქონების სისტემური რეგისტრაცია დაიწყო.
ამ ინიციატივის პარალელურად, გომის მთაზე მშენებლობები ნაწილობრივ შეჩერდა – მთისკენ მიმავალი ძირითადი გზის დასაწყისში პოლიცია დადგა რომელიც სამშენებლო მასალებით დატვირთულ მანქანებს გომის მთისკენ აღარ ატარებს.
თუმცა, ზოგმა აქ “შემოვლითი” გზები იპოვა.
“ადგილობრივისგან ვიყიდეთ წელს ნაკვეთი და მანვე მოაგვარა ისე, რომ ღამე ავიტანეთ რაღაც მასალა – ჩავდგით პატარა კონსტრუქცია. ეს საქმე თუ გამოგვივა, ცოტას ამოვისუნთქავთ – ტურისტებზე გავაქირავებთ ხოლმე. ძალიან კარგი ადგილი შეგვხვდა,” – ამბობს ქობულეთელი ნანა მახარაძე.
დღეს გომის მთის ფერდობები 10 მეტრიან ნაკვეთებადაა დაქუცმაცებული. რეესტრში უკვე დაახლოებით 7000-მდე განცხადებაა შესული ქონების რეგისტრაციის შესახებ. იჭრება ხეები, ბუჩქები. ნადგურდება ლანდშაფტი. სახლები უმეტეს შემთხვევაში არასწორად, მაღალი მთისთვის აუცილებელი ნორმების გარეშე შენდება.
გომის მთასთან, ქონების რეგისტრაციისთვის საჯარო რეესტრის კარვები დადგეს.
ბესიკ ლომინაძე, მერის წარმომადგენელია გომის მთაზე და საჯარო რეესტრთან ერთად, მოსახლეობას მიწის ნაკვეთების აზომვაში ეხმარება.
„გომის მთაზე ნაკვეთების რეგისტრაცია პირველად ხდება. ახლა აზომვითი სამუშაოები მიმდინარეობს და შემდეგ ქონების რეგისტრაცია დაიწყება. აქ ზოგი სახლი 1920 წელსაა აშენებული. ჯერჯერობით, მე რასაც ვუყურებ, მოქალაქეების უმეტესობა საბუთით მოდის. თუმცა, არის გამონაკლისებიც, რა თქმა უნდა.“ – ამბობს ლომინაძე.
დარეგისტრირებისას, მოქალაქეებმა უნდა წარმოადგინონ ყველა არსებული საბუთი, რომ სახლი ან მიწა, რომლის დარეგისტრირებასაც ითხოვენ, მათი ან მათი წინაპრების საკუთრებაა. თუმცა, ზოგიერთ შემთხვევაში ძველი საბუთები დაკარგული ან განადგურებულია. ზოგი სახლი დანგრეულია და მხოლოდ მიწის ნაკვეთია დარჩენილი. ძველი და ახალი მიწის ნაკვეთის ერთმანეთისგან გარჩევა კი საკმაოდ რთულია.
საჯარო რეესტრის პრეს-სამსახურში გვეუბნებიან, რომ იმ შემთხვევაში, თუ მოქალაქეს დოკუმენტაცია არ გააჩნია, სისტემური რეგისტრაციის ფარგლებში საჯარო რეესტრი მოწმეების დაკითხვითა და სხვადასხვა პროცედურებით თავად დაადგენს, ეკუთვნის თუ არა ადამიანს მიწის ნაკვეთი.
„ასეთი პრაქტიკა ბახმაროშიც იყო, – გვიყვება მერაბ სანიკიძე, – სამ მეზობელს ეკითხებიან, იდგა თუ არა აქ სახლი. თუ სამი მეზობელი დაადასტურებს, მაშინ მტკიცდება. მაგრამ წარმოიდგინეთ, შეიკრიბება ოთხი ოჯახი, რომლებმაც ორი დღის წინ შემოფარგლეს მინდორი და ერთმანეთს მოწმედ დაუდგებიან,“ – ამბობს სანიკიძე.
იმის მიუხედავად, რომ იუსტიციის მინისტრმა, თეა წულუკიანმა 27 აგვისტოს ბაღდათში საზოგადოებრივი ცენტრის გახსნაზე განაცხადა, რომ არცერთი თვითნებურად და უკანონოდ შემოფარგლული ტერიტორია არ დამტკიცდება სახელმწიფოს მიერ, მოქალაქეებს მაინც აქვთ იმედი, რომ ახალაშენებულ სახლებს დაიმტკიცებენ.
„უარი რომ მივიღოთ, შევეგუებით, სხვა რა გზაა, მაგრამ მე იმედი მაქვს, რომ დაგვიმტკიცებენ. ჯერჯერობით მხოლოდ კარგს ველოდებით და არაფერს ცუდს. მეორე, ახალი ადგილიც შემოვფარგლეთ და იქაც ვაპირებთ სახლის გაკეთებას. ჯერ ამ სახლს დავიმტკიცებთ და შემდეგ იმ ნაკვეთს. ვფიქრობ, ჩემი მეუღლის სახელზე გავაფორმო და მერე მთის პენსიაც გვექნება. ვცდილობთ, რომ გამოგვივიდეს ყველაფერი კარგი. არ არის გომის მთა ცუდი კურორტი.“ – ამბობს მანანა.
სახელმწიფომ წლის ბოლომდე უნდა დაასრულოს გომის მთაზე ქონების რეგისტრაცია.
მთის ერთგული დამსვენებლები იმედოვნებენ, რომ სახელმწიფო უკანონოდ აშენებულ სახლებს და თვითნებურად შემოფარგლულ მიწებს არ დააკანონებს.
“სხვა შემთხვევაში, თუკი ყველა სახლი აშენდა, სადაც ახლა ბოძებია ჩასმული, გომის მთა ყველა იმ ღირსშესანიშნავ თვისებას დაკარგავს, რის გამოც მას კურორტის სტატუსი მიენიჭა,” – ამბობს მერაბ სანიკიძე.
