ახალი თაობის შიშები: ნომოფობია

ტელეფონით ადამიანები უსმენენ მუსიკას, კითხულობენ წიგნებს, იგებენ და გადასცემენ ახალ ამბებს, თამაშობენ და ფილმებს იღებენ. ზოგჯერ რეკავენ კიდეც. ტელეფონი ჩვენი მაღვიძარაც არის და ‘იავნანაც’; ის ინახავს ჩვენს მოგონებებს, გვეხმარება ემოციების დაფარვასა, ან პირიქით, მათ გამოხატვაში.

ახალი თაობისათვის ტელეფონი ტექნიკური ატრიბუტიდან სხეულის ნაწილად იქცა და ამის შედეგებიც სახეზეა. 2013 წელს ამერიკის ფსიქოლოგთა ასოციაციამ ყოველწლიურ ცნობარში გონებრივი გადახრების განყოფილებას კიდევ ერთი დაამატა.

ფსიქოლოგებმა ‘მიაგნეს’ თანამედროე ფობიის ახალი სახეობას, რომელსაც ‘ნომოფობია’ (nomophobia) უწოდეს. ეს სიტყვა ინგლისური ფრაზის no mobile phone phobia (მობილური ტელეფონის არარსებობის შიში) შემოკლებული ფორმისგან იშვა. ახალ ფობიას უკვე ოფიციალური მოკლე განსაზღვრებაც აქვს:

ნომოფობია (არსებითი სახელი) – არანორმალური, ირაციონალური მდგომარეობა, რომელიც თავს იჩენს იმ შემთხვევაში, როდესაც მობილური ტელეფონით კავშირის დამყარება შეუძლებელია; ასევე დისკომფორტის შეგრძნება ტელეფონის დაფარვის ზონის მიღმა ყოფნისას.

 ტერმინი ‘ნომოფობია’ პირველად 2015 წელს გავიგონე, როდესაც მედიის ასპექტების ცოდნისადმი მიძღვნილ სამეცნიერო კონფერენციაზე ესპანელმა პროფესორმა ჩარო საბადამ განაცხადა, რომ სმარტფონზე დამოკიდებულებას უკვე საგანგებო სახელი (‘ნომოფობია’) აქვს.

შესვენებაზე ნავარის უნივერსიტეტის კომუნიკაციისა და ახალი მედიის ფაკულტეტის ცნობილი პედაგოგი ყავაზე დავპატიჟე, რომ გამერკვია, თუ რა სიმპტომებით ხასიათდება ახალი ფობია. ჩარო საბადამ უახლესი გონებრივი გადახრის ოთხი სიმპტომი აღნიშნა:

ჩარო საბადა, ნავარას უნივერსიტეტის პედაგოგი. ფოტო აღებულია უნივერსიტეტის ვებგვერდიდან

* ტელეფონის თუნდაც რამდენიმე წუთით გამორთვის სურვილის არქონა;
* მომხმარებლის წუხილი იმის გამო, რომ შეიძლება ვერ ნახოს გამოტოვებული ზარები;
* აკუმულატორის დამუხტვის დონის გამუდმებული კონტროლის აუცილებლობა;

მეოთხე სიმპტომი – ტელეფონის ტუალეტში შეტანის უცვლელი ჩვევა –  ქალბატონმა საბადამ სევდიანად დაასახელა. 2013 წელს, როდესაც ნომოფობია ოფიციალურ დაავადებად ჯერ კიდევ არ იყო რეგისტრირებული, სამხრეთ კორეაში ამ სიმპტომების მქონე პირველი პაციენტის ჰოსპიტალიზაცია მოხდა. 19 წლის ემა იუნის მშობლები ჩიოდნენ, რომ მათმა ქალიშვილმა ‘სწავლას თავი დაანება  და ჭამას ვერ იწყებს, ვიდრე საკვებს ტელეფონით არ გადაიღებს.’

BBC წერს, რომ ახალგაზრდა პაციენტმა ასე აღწერა თავისი მდგომარეობა: ‘ყოველთვის, როდესაც ტელეფონი მავიწყდებოდა, ხელები მიოფლიანდებოდა და გულისცემა მიხშირდებოდა.’

კარიკატურა, რომელიც სამხრეთ კორეაში სმარტფონების გამოყენებას ეხება. წყარო: BBC, ავტორი გო უეი ჩუნი

ტელეფონის დაკარგვისა და მისი შინ დატოვების შიშები უნდა განვასხვავოთ ერთმანეთისგან. ტელეფონის დაკარგვის შიში სავსებით გამართლებულია, მით უფრო სომხეთში და, განსაკუთრებით იმ შემთვევაში, თუ ტელეფონი კრედიტითაა ნაყიდი და ‘ოფიციალურად’ ჯერ კიდევ არ არის თქვენი კუთვნილი.

ტელეფონთან დაკავშირებული კიდევ ერთი ‘სომხური’ საფრთხეა ‘წუთების გარეშე’ დარჩენის შიში. ეს განცდა მომავალ ნომოფობს აიძულებს, ანგარიშზე დაიტოვოს ის თანხა, რომელიც მას ‘ზარის გაშვების’ საშუალებას მაინც მისცემს – რომ გარე სამყაროსთან, მშობლებთან ან მეგობარ გოგონასთან კავშირი არ დაკარგოს.

მათ, ვინც საკუთარ თავში ნომოფობიის სიმპტომებს ამჩნევს, ვთავაზობთ, გაიაროს ონლაინტესტი:

ონლაინტესტი, რომელიც ნომოფობიის არსებობას, ან არარსებობას განსაზღვრავს 

საკმარისია, სულ რამდენიმე წუთი დაჰყოთ ნომოფობიისადმი მიძღვნილ ვებგვერდზე, რომ გაარკვიოთ, შეგეყარათ თუ არა 21-ე საუკუნის ყველაზე ახალგაზრდა სნეულება.

გამოქვეყნდა: 02.05.2016