2022 წელს თანასწორობის პოლიტიკაში პოზიტიური დინამიკა არ ყოფილა - SJC
თანასწორობის პოლიტიკაში პოზიტიური დინამიკა არ ყოფილა
“სოციალური სამართლიანობის ცენტრმა” (SJC) 2022 წელს ქვეყანაში თანასწორობის პოლიტიკის მიმართულებით ადამიანის უფლებების მდგომარეობის შეფასება გამოაქვეყნა, რომელშიც ვკითხულობთ, რომ თანასწორობის პოლიტიკის მიმართულებით 2022 წელს პოზიტიური დინამიკა არ გამოჩენილა.
კვლევა განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს არადომინანტური ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფების, კონფლიქტის რეგიონებში ადამიანის უფლებათა დაცვისა და ასევე, ულტრაკონსერვატიული ჯგუფების მიმართ სახელმწიფო პოლიტიკის საკითხებს.
კვლევის მთავარი მიგნებები:
● 2022 წელს არცერთი ზემოთ აღნიშნული მიმართულებით სახელმწიფო პოლიტიკაში მნიშვნელოვანი პოზიტიური დინამიკა არ გამოჩენილა, მიუხედავად იმისა, რომ ფორმალური პოლიტიკის დონეზე ჩანს მთავრობის მცდელობები შეიმუშაოს და დაამტკიცოს ადამიანის უფლებათა დოკუმენტები და სამოქმედო გეგმები, ეს დოკუმენტები და მასთან დაკავშირებული პროცესები ძირეული ცვლილებების საფუძველი არ ხდება.
● მიუხედავად იმისა, რომ არადომინანტური ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფების მხრიდან ჩანს თვითორგანიზებისა და საჯარო ცხოვრებაში მონაწილეობის მაღალი ინტერესი და მზადყოფნა, ინსტიტუციური პოლიტიკის ველები არც ადგილობრივ და არც ცენტრალურ დონეზე არ არის ღია მათი რეალური დემოკრატიული მონაწილეობისთვის.
● ზოგადად, მიმდინარე წელს თვალშისაცემი იყო სახელმწიფო უწყებების ჩაკეტილობის პრობლემა. იმ უწყებების დონეზეც კი, სადაც წინა წლებში აქტიური იყო თანამშრომლობა სამოქალაქო ორგანიზაციებთან, მაგალითად, შინაგან საქმეთა სამინისტრო, მთავრობის ადმინისტრაცია, შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის სამინისტრო, მიმდინარე წელს კომუნიკაციისა და დიალოგის პროცესები მათ დონეზეც კი სუსტი, ფრაგმენტული და არასაკმარისი იყო.
● აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი საქართველოს “ჩრდილოვანი მმართველის” წინააღმდეგ
არადომინანტური ეთნიკური ჯგუფების უფლებრივი მდგომარეობა
● მიუხედავად იმისა, რომ წინა წელს მთავრობამ მიიღო სამოქალაქო თანასწორობისა და ინტეგრაციის 2021-2030 წლების სახელმწიფო სტრატეგია და რელევანტური სამოქმედო გეგმა, ამ პროცესის დაწყებასთან დაკავშირებული ძირეული რეფორმებისა და ცვლილებების ინიციატივები სახელმწიფოს არ წარმოუდგენია და არც სამოქალაქო ორგანიზაციებთან ჰქონია სათანადო განხილვა ამ თემაზე.
● ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების წინაშე მდგარ გამოწვევებს შორის განსაკუთრებული ხაზი უნდა გაესვას მოქალაქეობის პრობლემას, რომელიც ადამიანებისთვის სხვა უფლებების სარგებლობის საბაზისო უფლება და გარანტიაა.
● მოქალაქეობის პრობლემები განსაკუთრებით მწვავედ დგას ჯავახეთში მცხოვრები 10 ათასზე მეტი ეთნიკური სომეხის წინაშე, რომლებმაც შრომითი მიგრაციის გამო 2008 წლის ომის ფონზე საქართველოს მოქალაქეობა დაკარგეს; ასევე 90-იანი წლების კონფლიქტის დროს საქართველოდან გაქცეული ეთნიკური ოსების, რეპატრირებული მუსლიმი მესხებისა და ჩეჩენი ლტოლვილების (დაახლოებით 100 მდე ადამიანის) წინაშე.
● მოქალაქეობის შესახებ არსებული კანონმდებლობა და პოლიტიკა ნაკლებად მგრძნობიარეა ამ ჯგუფების წინაშე მდგარი გამოწვევების მიმართ და მოქალაქეობის გარეშე დარჩენილ ადამიანებს, რომლებსაც ძლიერი პოლიტიკური, კულტურული და სოციალური კავშირები აქვთ საქართველოსთან, საბაზისო პოლიტიკური და სოციალური უფლებების გარეშე ტოვებს.
● 2022 წლის ერთ-ერთ პოზიტიურ მოვლენად შეიძლება შეფასდეს საქართველოს პარლამენტის მიერ მომზადებული კანონპროექტი, “ისტორიულ-კულტურულ ტრადიციებთან შეუსაბამო გვარის შეცვლის უფლების შესახებ”, რომელიც პოლიტიკურ დღის წესრიგში არადომინანტური ეთნიკური ჯგუფების უპრეცედენტო თვით-ორგანიზების შემდეგ დადგა. სამწუხაროდ, ამ დრომდე არ არის ცნობილი, თუ როგორია კანონპროექტის საჯარო განხილვისა და მიღების გეგმა და ვადები.
● საქართველოს ახალგაზრდა აზერბაიჯანელები – თაობა, რომელიც არ დუმს
არადომინანტური რელიგიური ჯგუფები, რელიგიის თავისუფლება და პოლიტიკა
● მიმდინარე წელს რელიგიის თავისუფლების კუთხით სახელმწიფოს მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება არ მიუღია. რელიგიური უმცირესობების უთანასწორო მდგომარეობა ჯერ კიდევ რჩება მნიშვნელოვან გამოწვევად.
● 2021 წლის 13-14 სექტემბერს გასაჯაროებული ე.წ. სუს-ის კრებსების თაობაზე მიმდინარე გამოძიების ფარგლებში არაერთ სასულიერო პირს დაზარალებულის სტატუსი მიენიჭა, თუმცა საქმის მასალების გაცნობის შემდეგ აშკარა გახდა, რომ გამოძიების პროცესში ფუნდამენტური ხარვეზები და გამოწვევები ვლინდება.
მაგალითად:
- გამოძიების ფარგლებში არ არიან გამოკითხულები სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მაღალჩინოსნები;
- გამოკითხულები არ არიან ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს (ე.წ. ოტოს) თანამშრომლები და სრულყოფილად არ არის შემოწმებული არც ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს (ე.წ. ოტოს) მუშაობის შიდა მექანიზმები და ინსტრუქციები;
- სუს-ის დანარჩენი თანამშრომლების გამოკითხვაც ხარვეზიანია და ფორმალური, ისინი ხშირად სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის სახელით გამოძიების ფუნდამენტურ კითხვებს პასუხს არ სცემდნენ. მათთვის დასმული კითხვებიც კი მხოლოდ სამსახურებრივ ჩატში კომუნიკაციას არ უკავშირდებოდა და არა უფრო ფართოდ, კრებსებში წარმოდგენილ სხვა შინაარსებზე და შესაძლო დარღვევებს;
- გამოძიების ფარგლებში ამ დრომდე არ არის შემოწმებული ის სამართლებრივი საფუძვლები, რომლის საფუძველზეც ჩვენი დაცვის ქვეშ მყოფი პირების მოსმენა ხორციელდებოდა.
- მთელი რიგი საგამოძიებო მოქმედებები (მაგალითად, ტელეფონებისა და სამსახურებრივი კომპიუტერების ჩხრეკა და ამოღება) დაგვიანებით ჩატარდა, როცა მტკიცებულებებზე გარეშე ზემოქმედება უკვე შესაძლებელი იყო.
“იმ ფონზე, როცა უკანონო მოსმენების მასობრივ პრაქტიკაზე სერიოზული პოლიტიკური და სამართლებრივი პასუხისმგებლობა სახელმწიფოს არ აუღია, ამ დრომდე ბუნდოვანია, არსებობს თუ არა სამართლებრივი და ინსტიტუციური გარანტიები, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური ამ დრომდე მასობრივად არ უსმენს და არ ინახავს მოქალაქეების პირად კომუნიკაციას”. – წერია დოკუმენტში.
ულტრანაციონალისტური ჯგუფების მიერ ჩადენილ დანაშაულებზე სახელმწიფოს არაეფექტიანი რეაგირება
● 2022 წელს კვლავ მნიშვნელოვან გამოწვევას წარმოადგენდა ულტრანაციონალისტური, ექსტრემისტული ჯგუფების მხრიდან ჩადენილ სიძულვილით მოტივირებულ დანაშაულებზე სახელმწიფოს სათანადო რეაგირება. სახელმწიფოს არ გააჩნია არც ულტრანაციონალისტური ჯგუფებიდან მომდინარე ძალადობასთან გამკლავებისა და მათზე რეაგირების ეფექტიანი სამოქმედო გეგმა.
● ანალიტიკური და პრევენციული სამუშაოების დონეზეც, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური არ უზრუნველყოფს ულტრაკონსერვატიული პრორუსული ჯგუფების დაფინანსების წყაროებისა და აფილაციების შესახებ ინფორმაციის გავრცელებას.
● “ვაგროვებთ კომპრომატებს” – გავრცელდა საიდუმლო ფაილები, სადაც სუს-ი მღვდელმთავრებს უსმენს
ადამიანის უფლებები კონფლიქტის რეგიონებში
● 2022 წელსაც კონფლიქტების ტრანსფორმაციის, ისევე როგორც კონფლიქტის რეგიონებში და გამყოფი ხაზის სოფლებში ადამიანის უფლებათა დაცვის მიმართულებით ხელშესახები პოზიტიური ცვლილებები არ გვქონია.
● 2021 წელს დაწყებული სამუშაო პროცესი შერიგების და დეოკუპაციის სახელმწიფო სტრატეგიის შემუშავების მიზნით ჯერ კიდევ არ არის დასრულებული და სახელმწიფოს კვლავ არ აქვს სტრატეგია კრიტიკული მნიშვნელობის საკითხებზე.
“უცვლელად მძიმე რჩება კონფლიქტის რეგიონებში და მის მიმდებარედ, ადმინისტრაციულ საზღვართან არსებულ სოფლებში უფლებრივი და სოციალური მდგომარეობა. სახელმწიფოს არ აქვს შემუშავებული ერთიანი, თანმიმდევრული მიდგომა და სტრატეგია იმისათვის რომ უპასუხოს გამყოფ ხაზთან მცხოვრები ადამიანების უსაფრთხოების, უფლებრივ და სოციალურ წუხილებს. სახელმწიფოს არ აქვს სპეციალური სოციალური პროგრამები, რომელიც ომის ზიანს და კონფლიქტის ზონაში ცხოვრების მოწყვლად რეალობას დააკომპენსირებდა”. – ნათქვამია დოკუმენტში.
