ახალქალაქი: ცხოვრება რუსული ბაზის შემდეგ

რუსეთის (ადრე კი სსრკ-ს) შეიარაღებული ძალების 62-ე სამხედრო ბაზა საქართველოს ქალაქ ახალქალაქიდან 2007 წლის ნოემბერში გავიდა. ახალქალაქის მოსახლეობა – ეთნიკური სომხები არიან. დაახლოებით 2 ათასი ადგილობრივი ადამიანი რუსულ ბაზაზე მსახურობდა ან მუშაობდა. ჯერ კიდევ 2005 წელს, როდესაც მიღწეულ იქნა სამხედრო ბაზის გაყვანის შესახებ შეთანხმება, საქართველოს პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა განაცხადა, რომ საქართველოს ხელისუფლება ადგილობრივ მოსახლეობას დასაქმებაში დაეხმარებოდა. კერძოდ, ხელისუფლება ამავე ადგილას ქართული სამხედრო ბაზის გახსნის გეგმას განიხილავდა.

თუმცა, სააკაშვილის პრეზიდენტობის პერიოდში ბაზა არ გახსნილა. 2014 წელს ამ გეგმის განხორციელებას უკვე ახალი ხელისუფლება შეუდგა.

თავდაცვის მინისტრმა ირაკლი ალასანიამ საწყისი სამხედრო მომზადების ცენტრის საძირკველში კაფსულაც კი ჩადო. მან პირობა დადო, რომ ეს ცენტრი ქალაქის მაცხოვრებლებისთვის სამუშაო ადგილებს შექმნიდა, ადგილობრივი გლეხებისთვის კი – ბაზარს.

ხელისუფლების გეგმის მიხედვით, 2019 წლიდან ყველა ქართველმა ახალწვეულმა სამხედრო მომზადება ახალქალაქში უნდა გაიაროს. თუმცა, დღეისთვის აქ სამშენებლო სამუშაოების მხოლოდ უმნიშვნელო ნაწილია დასრულებული. აქ იმყოფება 22 სამხედრო მოსამსახურე, რომლებიც ობიექტს იცავენ. ყოფილი რუსული ბაზის ტერიტორიაზე დაგვყვებოდა ორი სამხედრო მოსამსახურე, რომლებმაც მშენებარე ობიქტების გადაღება კატეგორიულად აგვიკრძალეს.

სამხედრო ქალაქში საცხოვრებელი ნაწილი პრივატიზებულია, თუმცა ბინების მხოლოდ მესამედია დაკავებული – დანარჩენი ბინების მფლობელები გაემგზავრნენ. სამხედრო ქალაქისა და ბაზის ტერიტორიაზე სიცარიელეა გამეფებული – ბევრი შენობა დაინგრა, დანარჩენი მალე დაინგრევა.

სეირან ამაზარიანი 37 წლისაა. ის სპეციალობით იურისტია. უმაღლესი სასწავლებელი მოსკოვში დაამთავრა. ის სამხედრო დასახლებაში გაიზარდა და დღემდე იქ ცხოვრობს. ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში მუშაობს. მისი ძმა ოჯახთან ერთად რუსეთში გადასახლდა და სეირანსაც მუდამ იქ უხმობს. მაგრამ მან, როგორც „უკანასკნელმა მოჰიკანმა“ ოჯახი აქ შექმნა და დაცარიელებული ქალაქის მიტოვება არ სურს.

— ამ ქალაქის ბაღში დავდიოდი, სკოლაში. ეს ძალიან კარგი, სულ სხვა სამყარო იყო. სამხედრო დასახლებაში გაზრდილი ბავშვები უფრო განვითარებულები იყვნენ, ქალაქის დანარჩენი ბავშვებისგან განსხვავდებოდნენ. სკოლის დამთავრების შემდეგ უმაღლესი განათლება რუსეთში უპრობლემოდ მივიღე, რადგან საფუძველი უკვე მქონდა, მხოლოდ კარგად სწავლა მომეთხოვებოდა.

— ახლა ჩვენ უკვე მივეჩვიეთ, რომ ეს ყველაფერი აღარ არსებობს, რაღაცნაირად შევეგუეთ. მამაჩემი სამედიცინო საწყობის უფროსი იყო. მე თუ ჩემი შვილებისთვის იმდენივეს გაკეთებას შევძლებ, რასაც მამაჩემი აკეთებდა, ეს სასწაული იქნება. კლასელებთან ინტერნეტით ურთიერთობას ვინარჩუნებ, მენატრებიან. ძირითადად ყველას ის აინტერესებს,  თუ როგორია ახლა ჩვენი სკოლა. სადღაა სკოლა? უკვე აღარ არსებობს, მისი კვალიც კი არ დარჩა.

— თავიდან მიჭირდა, ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს რაღაც მომაჭრეს. ახლა ადაპტირებული ვარ. ბევრმა რუსეთის მოქალაქეობა და (საბინაო) სერტიფიკატები მიიღო და იძულებულები გახდნენ, რომ გამგზავრებულიყვნენ. რუსეთის სხვადასხვა ქალაქში ბინები იყიდეს, იქაურობას მიეჩვივნენ და დარჩნენ. ბევრი არ დაბრუნებულა. კარგ ცხოვრებას არავინ გაურბის.

 — ახლა სასწავლო ცენტრს აშენებენ. ვფიქრობ, რომ ეს ცუდი არ არის, სამოქალაქო მუშაკები მაინც იქნებიან სამსახურით უზრუნველყოფილები. რაღაც გამოცოცხლება დაისადგურებს, მაღაზიები ამუშავდება, 200-300 ადამიანი თუ ჩამოვა, ქალაქი „სუნთქვას“ დაიწყებს.

78 წლის გიარი გვთხოვს მისი გვარი არ დავასახელოთ და მხოლოდ კედელზე გაკრული მისი ფოტო გადავიღოთ: „ნახეთ, ახალგაზრდობაში რა ლამაზი ვიყავი… დაე, ადამიანებმა ჩემი კედლის ფოტოთი გამიცნონ“.

— როდესაც აქ ბაზა იყო, ვმუშაობდით და ყველაფერი კარგად მიდიოდა.  მე სამრეცხაო საწყობის უფროსი ვიყავი, შემდეგ პენსიაზე გავედი. ორ წელიწადში კუჭის პრობლემები დამეწყო, და ბაზასთან არსებულ საავადმყოფოში ოპერაცია გამიკეთეს. ექიმებიც იყვნენ, საავადმყოფოც იყო, და ყველაფერი. ახლა იძულებულები ვართ ქალაქში ვიაროთ, ტაქსიში სამ ლარს(1,2 დოლარი) ვიხდით. მე ასეთი ცხოვრება არ მომწონს, მაგრამ რა შემიძლია გავაკეთო? რუსული ბაზის პერიოდში დილის 8 საათიდან ქუჩებში ცხოვრება დუღდა, ადამიანები სამსახურში მიიჩქაროდნენ. ირგვლივ სისუფთავე სუფევდა. სამხედროები წესრიგს ინარჩუნებდნენ, ყოველ დილით გვიდნენ, ალაგებდნენ, ახლა კი? ნაგავში დავაბიჯებთ.

— 30 წლის განმავლობაში ვმუშაობდი და 30 წელიწადს დავდიოდი საგზურით დასასვენებლად. რუსები შვებულების დროს თავიანთ სამშობლოში მიემგზავრებოდნენ, ჩვენთან მომუშავე ქალები სანატორიუმებში დასვენებას ერიდებოდნენ, საგზურებს მე მაძლევდნენ და მივემგზავრებოდი. სხვადსხვა ქალაქში ვისვენებდი და ამიტომაც იყო ჩემი ცხოვრება ასეთი კარგი. ახლა კი აღარავის ვახსოვარ. დახმარებას 60 ლარს (დაახლოებით 25 დოლარი) მიხდიან, და დღეში ლამის ხუთჯერ მოდიან შესამოწმებლად. დღეს ჩამოაჭრიან, ხვალ მოგვცემენ. საშინელებაა.

ტირუნ კურგინიანის ექვსი სულსიგან შემდგარმა ოჯახმა  რუსეთში სერთიფიკატით ბინა მიიღო, მაგრამ ისევ დასახლებაში აგრძელებენ ცხოვრებას. თავიდან გაემგზავრნენ, მაგრამ სხვა გარემოს ვერ მოერგნენ და უკან დაბრუნდნენ

 — ჩემი ქმარი სამხედრო მოსამსახურე იყო, უმცროსი ოფიცერი. მე კი ჰოსპიტალში უმცროს მედდად ვმუშაობდი. ნორმალურ ხელფასს ვიღებდი, ბავშვები პატარები იყვნენ. ახლა ჩემი ვაჟი უკვე დიდია და ახლაც ვმუშაობთ, მაგრამ თავი მაინც გაჭირვებით გაგვაქვს. არ გვყოფნის, რადგან ყველა ჩვენგანს ბანკთან პრობლემა აქვს. მე კოსმეტიკით ვვაჭრობ. ჩემი ქმარი პენსიას რუსეთიდან იღებს.

— როდესაც ბაზა გაჰყავდათ, ამბობდნენ, გვპირდებოდნენ, რომ კარგი იქნებოდა, მაგრამ უკვე 11 წელიწადი გავიდა, და ყველაფერი მხოლოდ გაუარესდა. არ არის სამუშაო ადგილები, მე შემიძლია და მინდა კიდეც (მედდად) მუშაობა, მაგრამ ის საავადმყოფო აღარ არსებობს. ჩემი ვაჟი სამუშაოდ რუსეთში დადის, და ამით ვცხოვრობთ.