უკანასკნელი კვირა არჩევნებამდე აფხაზეთში
კვირას 12 მარტს აფხაზეთი ახალ პარლამენტს აირჩევს. ეს კენჭისყრა ალბათ უკანასკნელი იქნება, როდესაც რესპუბლიკა თავისი ქვეყნის მთავარ საკანონმდებლო ორგანოს მაჟორიტარული სიტემით ირჩევს.
ფოტო:იბრაგიმ ჭკადუა
გზის შეკეთება თუ ნათესაობის ყოლა. ჯობს – ერთიც იყოს და მეორეც
სახალხო საკრებულოში 35 ადგილისთვის 138 კანდიდატი იბრძვის. თუმცა, სულ ცოტა, მათმა მესამედმა უარი განაცხადა პირისპირ დებატებში მონაწილეობაზე, რომელსაც სახელმწიფო ტელევიზია და ტელეარხი „აბაზა“ აწყობენ. არადა, კანდიდატებისთვის ეთერი უფასოა.
აგიტაციის ამგვარი ფორმის იგნორირებას უაღრესად მარტივი მიზეზი აქვს. უარის მთქმელებს კარგად ესმით, რომ ორატორული ხელოვნების განსაკუთრბული ნიჭის ფლობის გარეშე, დებატებში მონაწილეობა მათ, მინუსების გარდა, არაფერს მოუტანთ.
ამიტომ, უპირატესობა ელექტორალურ სფეროზე ზემოქმედების უფრო ჩვეულ მექანიზმებს ენიჭება – რომელიმე კონკრეტული ოლქის სოციალური პრობლემების გადაჭრას.
თანაც ხმების მოპოვების ამგვარ ფორმას, როდესაც დეპუტატობის კანდიდატი მოქალაქეებისთვის უფასო სამუშაოთა მწარმოებლად გადაიქცევა, მხლოდ „უარის მთქმელები“ კი არ მიმართავენ, არამედ დეპუტატობის ის კანდიდტებიც, რომლებიც არც ერთ სატელევიზიო ეთერს არ ტოვებენ. საბოლოოდ კი ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, თითქოს მთელ აფხაზეთში საპარკო-სამეურნეო თვეა გამოცხადებული.
ყველგან გზებსა დ ხიდებს აგებენ, წყალგაყვანილობა გაჰყავთ, ტრანსფორმატორებს ამონტაჟებენ, საბავშვო სპორტულ მოედნებს აწყობენ. და ეს მხოლოდ საბიუჯეტო ფულით როდი კეთდება.
თუკი საქალაქო ოლქებში კანდიდატებს, რომლებიც ელექტორატის ბანალური გზით მოსყიდვას არ ცდილობენ, მცირედი შანსი მაინც აქვთ, რომ საკუთარი პროგრამის, ქარიზმისა და ორატორული ნიჭის წყალობით აირჩევენ, რეგიონებში პრინციპი „ხელი ხელს ბანს“, თითქმის, უტყუარად მუშაობს. კანდიდატისთვის ხმების მოსაპოვებლად ვერავითარი პროგრამა და ენაწყლიანობა ვერ შეედრება თავისი ზემოქმედების ძალით მისი სახელით სოფლის გზაზე გაყვანილ განათებას.
კიდევ ერთი, ადამინების ტვინზე გავლენის მომხდენი მექანიზმია „კლანური აზროვნება“ – როდესაც ამომრჩეველი ხმას აძლევს თავის, თუნდაც შორეულ, მაგრამ მაინც ნათესავს,
ამიტომ, ოპოზიციის ლიდერ ასლან ბჟანიასთვისაც კი, რომელმაც უკანასკნელ საპრეზიდენტო არჩევნებზე ხმათა 35% დააგროვა, გამარჯვების შანსი ფრიად ბუნდოვანია – ატარის საარჩევნო ოლქში, სადაც ბჟანია იყრის კენჭს, მისი მთავარი მოწინააღმდეგეა თემურ კვიცინია, რომელიც აფხაზეთის ერთ-ერთი ყველაზე მრავალრიცხოვანი გვარის წარმომადგენელია.
კვიცინიას საგვარეულოს წარმომადგენლები ხსენებული ოლქის ამომრჩეველთა თითქმის ნახევარს შეადგენენ, და ყველა მათგანი, როგორც წესი, ერთხმად აძლევს ხმას თავის ნათესავს. ნებისმიერ სხვა ოლქში თემურ კვიცინიას, რომელმაც სხვათა შორის, ყველაზე მდუმარე დეპუტატის სახელი გაითქვა, ალბათ არჩევის არანაირი შანსი არ ექნებოდა, მაგრამ ატარის ოლქში მისი გამარჯვება პრაქტიკულად უტყუარია. აქ მას ზედიზედ ორჯერ აქვს მოგებული საპარლამენტო არჩევნები, და თან როგორც წესი – პირველივე ტურით, რაც დღევანდელი აფხაზური რეალიების ფონზე, ფანტასტიკურ შედეგად გამოიყურება.
სწორედ ეს ორი ნეგატიური ფაქტორი – ამომრჩევლების მოსყიდვა და ხმის მიცემის კლანური ხასიათი, რომელიც დიდწილად არჩევნების მაჟორიტარულ წესის კუთვნილებაა, გახდა მომავალი რეფორმის საფუძველი.
აფხზეთის პარლამენტმა უკვე ორი მოსმენით განიხილა საკონსტიტუციო კანონპროექტი არჩევნების შერეულ, პროპორციულ-მაჟორიტარულ სისტემაზე გადასვლის შესახებ. თვიდან იგეგმებოდა, რომ ეს გადასვლა უკვე ახლანდელ არჩევნებზე მოხდებოდა, თუმცა ახალ პარლამენტში დეპუტატების ადგილების რაოდენობის შესახებ შეუთანხმებლობის გამო, საკითხის გადაწყვეტა გადაიდო. ასე რომ, საკითხის საბოლოო მოსმენა უკვე სახალხო კრების ახალ შემადგენლობას მოუწევს.
სხვათა შორის, თუ რამით იქნება დასამახსოვრებელი ახლანდელი არჩევნები, ყოველ შემთხვევაში იმით არა, რომ ეს მაჟორიტარული წესით ჩატარებული უკანასკნელი არჩევნებია.
თუმცა, ამ კამპანიის ყველაზე დამაინტრიგებელი ფატორია მასში აფხაზეთის ყოფილი პრეზიდენტის ალექსანდრ ანქვაბის მონაწილეობა.
ანქვაბის ფაქტორი
სხვადასხვა საინიციატივო ჯგუფის მიერ ანქვაბის კანდიდატურა ერთდროულად სამ ოლქშია წარდგენილი. გარდა ამისა, პრაქტიკულად ყველა ოპოზიციურმა ორგანიზაციამ, ასევე ინტელიგენციისა და დედების ცლკეულმა ჯგუფმა, ვისი შვილებიც საქართველო- აფხაზეთის ომში დაიღუპნენ, ბოლო ორი წლის განმავლობაში მოსკოვში მცხოვრებ (ვადამდელი გადადგომის შემდეგ) ალქსანდრ ანქვაბს თხოვნით მიმართეს, აქტიურ პოლიტიკურ საქმიანობას დაბრუნებოდა და პარლამენტში კენჭი ეყარა.
საბოლოოდ ანქვაბი დაბრუნდა და ქალაქ გუდაუთაში საკუთარი კანდიდატურა წამოაყენა.
მის დაბრუნებას არცთუ სახუმარო გამოხმაურება მოჰყვა. აქტიური მოწინააღმდეგეების რაოდენობა, ვისაც მისი პოლიტიკაში დაბრუნება არ სურს, არც ისე ცოტა აღმოჩნდა. გუმისთას ხიდთან, იქ,სადაც საქართველო-აფხაზეთის ომის დროს ფრონტის ხაზი გადიოდა, გაიმართა ომის ვეტერანების მიტინგი, რომლებიც ანქვაბისგან მოითხოვდნენ არჩევნებში მონაწილეობაზე უარის თქმას, რადგან, მათი აზრით, ექს-პრეზიდენტის პოლიტიკაში დაბრუნება დესტაბილიზაციის მთავარი განმაპირობებელი ფატორია.
თავად ამ მითქმა-მოთქმის „გმირს“ არჩევნებში მონაწილეობაზე უარი არ უთქვამს, თუმცა თავის სააგიტაციო კამპანია ფაქტობრივად შეაჩერა. ის არ ხვდება ამომრჩევლებს, არ ახდენს თავისი პროგრამის დეკლარირებას, არ სარგებლობს აშკარა აგიტაციით, არ მონაწილეობს სატელევიზიო ეთერებში.
ანქვაბი ცენტრალურ საარჩევნო კომიტეტშიც კი არ ცხდდება დეპუტატობის კანდიდატის მოწმობის მისაღებად. ამ საბუთის ასაღებად ცენტრალურ საარჩევნო კომიტეტში მინდობილობით გამოცხადდა ექს-პრეზიდენტის ნათესავი.
აფხაზეთის 2016 წლის მთავარი პოლიტიკური მოვლენების შესახებ ინალ ჰაშიგის მიმოხილვა – ბევრი ინფორმაცია, რომელიც დღევანდელი პოლიტიკური ბატალიებისა და გარდაქმნების კონტექსტს ქმნის:
