რა დაუჯდათ ფრენების შეწყვეტა რუსეთსა და საქართველოს
ნოვაია გაზეტა-ს მასალების მიხედვით
რუსეთის გადაწყვეტილების გამო საქართველოსთან ფრენების შეჩერების შესახებ რუსული ავიაკომპანიები ათეულობით მილიონ დოლარს კარგავენ, ტურისტები საქართველოში ჩამოსასვლელად სხვა გზებს ეძებენ, ბორტგამცილებლები ერევნის გავლით რეისებზე კი უნიფორმას ჰაერშივე იცვლიან. რა საჭიროა ყველა ეს სირთულე და ვინ რჩება ამ ყველაფრით მოგებული, რუსული გამოცემა “ნოვაია გაზეტა” არკვევდა.
გამოცვლა ჰაერში
მოსკოველი სტუდენტი ვლადისლავ არაპოვი ბათუმში 2019 წლის 30 ივლისიდან 4 აგვისტომდე იმყოფებოდა. მან მეგობრებთან ერთად ეს მოგზაურობა ჯერ კიდევ გაზაფხულზე დაგეგმა. როდესაც აკრძალვა ძალაში შევიდა, საქართველოს ავიახაზებმა მათ ბილეთების გამოცვლა შესთავაზა. პირდაპირი ფრენის ნაცვლად, მეგობრები ერევნის გავლით გაემგზავრნენ.
”ჩვენ ისე გავფრინდით, რომ ზედმეტი არც გადაგვიხდია. ბილეთების გამოცვლის შესახებ გამგზავრებამდე ორი კვირით ადრე გავიგეთ,”– ამბობს ვლადისლავი.
გასული წლის ნოემბერში ანალოგიური რეისით თბილისში ჟურნალისტი არტემ შენიკოვი ჩამოფრინდა:
”ეს მოსახერხებელი მარშრუტია, რადგან როდესაც თვითმფრინავი ერევანში ჯდება, იქ 40 წუთი ჩერდება [ბილეთის თანახმად]. პრაქტიკულად კი მხოლოდ ოცი წუთი. ამ დროის განმავლობაში, ვინც ერევანში მიემგზავრებოდა, ჩავიდა და ისინი, ვისაც თბილისში ფრენა სურდა, დარჩნენ”.
• რუსეთი-საქართველო: სანქციები უქმდება?
• „აქ არცერთ დონეზე ბიუროკრატია არ არის“. საქართველოში საცხოვრებლად გადმოსული რუსების ისტორიები
• რამდენს დაკარგავს საქართველო რუსული სანქციების შემთხვევაში? კონკრეტული რიცხვები
არტემი ყვება, რომ ერევანში გადაჯდომა იმით იყო საინტერესო, რომ რაღაც მომენტში თვითმფრინავის ეკიპაჟის გარდასახვა ხდება.
”მათ ეცვათ იგივე წითელი ჟილეტები, მაგრამ სიტყვა ”სომხეთის” ნაცვლად იქ ”საქართველო” ეწერა,” – ამბობს არტემი.
“Georgia” ეწერა ასევე საკვების შეფუთვაზე, რომელიც მოსკოვი-ერევნის რეისზე დაარიგეს.
”ხალხი ყიდულობს ბილეთებს ერევანში და ერევნიდან თბილისში. თუ არსებობს ინტერლაინის ხელშეკრულება (ავიაკომპანიებს შორის ხელშეკრულება სატრანსპორტო დოკუმენტების ურთიერთცნობის შესახებ) ან კოდშერინგის ხელშეკრულება, მგზავრი მიფრინავს ერევანში, იქ გადადის სხვა კომპანიის თვითმფრინავზე და მიფრინავს საქართველოში. ეს ყველაფერი ერთი ბილეთით, რომელშიც საბოლოო დანიშნულების ადგილად თბილისი არის მითითებული. ეს აკრძალული არ არის”, – ამბობს რომან გუსაროვი, პორტალ Avia.ru-ს რედაქტორი.
თუმცა, ასეთი ფრენების ღირებულება იზრდება გაზრდილი მანძილისა და საწვავის მოხმარების გამო. ბილეთების ფასი შეიცავს დამატებით დაჯდომისა და აფრენის ხარჯებს.
მიუხედავად ამისა, ჯორჯიან ეარვეისი ან იგივე აეროფლოტი დამოუკიდებლად რუსეთის ქალაქებიდან საქართველოში დანიშნულების ადგილამდე ფრენებს ვერ ახორციელებენ. მაგალითად, ქართული ავიაკომპანიებს ამ მარშრუტის მხოლოდ მცირე ნაწილი ხვდებათ სატრანზიტო ქალაქიდან დანიშნულების ადგილამდე.
ეს ფრენები მათთვის დიდად შემოსავლიანი არ არის. თუმცა, საბოლოო ჯამში საქართველოსთვის უფრო მნიშვნელოვანია შემოსავლები ტურიზმიდან. 2018 წელს ტურიზმის სექტორმა საქართველოს მშპ-ის 7.6 პროცენტი შეადგინა.
”მთავარია, ქვეყანაში ტურისტები ჩამოვიდნენ. და კონკრეტულად იშოვა ფული მათ ჩამოყვანაზე, მეორეხარისხოვანია”, – ამბობს გუსაროვი.
მხოლოდ ზარალი
ბოლო წლებში საქართველოში ტურისტების ნაკადი სწრაფად იზრდებოდა.
მაგალითად, 2017 წელს ზრდა 15 პროცენტი იყო. 8.7 მილიონი უცხოელი ტურისტზე 1.4 მილიონი რუსი ტურისტი მოდიოდა (წლის განმავლობაში მათი რიცხვი 23 პროცენტით გაიზარდა). 2019 წლის პირველ ნახევარში ეს ტენდენცია გაგრძელდა, მაგრამ რუსეთიდან საქართველოში პირდაპირი ფრენების აკრძალვის შემდეგ, მათმა რაოდენობამ კლება დაიწყო. რუსების რიცხვი, რომლებიც საქართველოში 2019 წლის აგვისტოში იმყოფებოდნენ, 2018 წლის აგვისტოსთან შედარებით ექვსი პროცენტით დაეცა (ამავდროულად, ამავე პერიოდში უცხოელი ტურისტების საერთო რაოდენობა 2.3 პროცენტით გაიზარდა – JAMnews).
”ამ (რუსეთიდან) ფრენების წილი ქართული ავიაკომპანიებისთვის მნიშვნელოვანი იყო. აქედან გამომდინარე, ეს ზარალი სერიოზული დარტყმა იყო ყველასთვის: როგორც რუსული, ასევე ქართული ავიაკომპანიებისთვის, ასევე საქართველოს ტურიზმის ბაზრისთვის,”– ამბობს გუსაროვი.
ორივე ქვეყნის ავიაკომპანიებმა საკუთარი ზარალის შესახებ განცხადებები ჯერ კიდევ ზაფხულში გააკეთეს. ივლისში საქართველოს ავიახაზებმა 25 მილიონი დოლარის ზარალის შესახებ განაცხადა. 2019 წლის ოქტომბერში ავიაკომპანიის დირექტორმა რომან ბოკერიამ განაცხადა, რომ კომპანია აპირებს ევროპულ სასამართლოში შეიტანოს სარჩელი რუსეთის ტრანსპორტის სამინისტროს წინააღმდეგ, რომელიც ქართულ კომპანიას რუსეთის აერონავიგაციისთვის 800 ათასი დოლარის დავალიანების გადახდას სთხოვს. საქართველოს ავიახაზები ამ დავალიანებას არ აღიარებს.
რუსულმა ავიაკომპანიებმა საკუთარი ზარალი 2019 წლის შემოდგომისთვის შეაფასეს. რაც ორჯერ მეტი აღმოჩნდა, ვიდრე საქართველოს ავიახაზების დანაკარგები. ნოემბრის შუა რიცხვებში, გამოცემა “ვედომოსტის” ცნობით, ექვსი რუსული ავიაკომპანიის ზარალმა 3.2 მილიარდი რუბლი [დაახლოებით 50 მილიონი დოლარი] შეადგინა. ყველაზე მეტი Ural Airlines– მა, Aeroflot– მა და S7– მა დაკარგეს.
საკონსულტაციო სააგენტოს Infomost გენერალური დირექტორის ბორის რიბაკის თქმით, ამ თანხის რომელიმე ძირითადი რუსული ავიაკომპანიის (აეროფლოტის გარდა) წლიურ მოგებასთან შედარება შეიძლება.
რუსეთის მთავრობა ავიაკომპანიებს ამ ზარალის ანაზღაურებას 2019 წლის ივნისში დაპირდა. თუმცა, ექსპერტებს ეჭვი ეპარებათ, რომ ეს ნამდვილად მოხდება.
