დამოკიდებული დამოუკიდებელი სამხრეთი ოსეთი

ეს დილემა გაუგებრობაში ამყოფებს სამხრეთ ოსეთის ახლო და შორეულ მეზობლებსაც.იმის გასარკვევად,თუ საერთოდ რატომ   დადგა ასე საკითხი,მოგვიწევს,ქართულ-სამხრეთოსური კონფლიქტის სათავეებს დავუბრუნდეთ.

1990-იანი წლების დასაწყისში,როდესაც კონფლიქტი შეიარაღებულ დაპირისპირებაში გადაიზარდა, ახლად შექმნილი,თუმცა უკვე გავლენიანი ეროვნული მოძრაობის, „ადამონ ნიხასის“ ლიდერებმა სამხედრო დაპირისპირება თავიდან უპერსპექტივოდ მიიჩნიეს.რაც შეეხება ოფიციალურ ხელისუფლებას, სალაპარაკოდაც არ ღირს _ უბრალოდ დაიბნენ და საკუთარ ხალხს უღალატეს. 

ამიტომ,შეიძლება ითქვას, რომ შეიარაღებული წინააღმდეგობა სტიქიურად წარმოიშვა _ ეს იყო შექმნილ ვითარებაზე ხალხის რეაქცია. იმდროინდელი საველე მეთაურები ყველასთვის უცნობი ადამიანები იყვნენ,რომლებიც მანამდე პოლიტიკურ ცხოვრებაში არ მონაწილეობდნენ.

მრავალწლიანმა ომმა, რომელიც ამ მოვლენებს მოჰყვა, სამხრეთ ოსეთი ფიზიკურად და, რაც მთავარია, ინტელექტუალურად გამოფიტა. სხვადასხვა გარემოებების გამო, ყველაზე ქარიზმული საველე მეთაურები საერთოდ გაქრნენ რესპუბლიკის პოლიტიკური ცხოვრებიდან.

ამ ფონზე მოხდა 2008 წლის აგვისტოს ომი.

შემდგომი მოვლენები კარგადაა ცნობილი. კონფლიქტში რუსეთი ჩაერია და ქართული არმია სამხრეთი ოსეთიდან გავიდა. საქართველოს სამხედრო ძალებთან ერთად რესპუბლიკა დატოვა ქართული სოფლების მოსახლეობამაც. გარდა ამისა,სამხრეთ ოსეთის კონტროლქვეშ მოექცა ლენინგორის რაიონზიც, რომელიც მანამდე თბილისიდან იმართებოდა.

ოსებმა შვებით ამოისუნთქეს, თუმცა პრობლემის მოსაგვარებლად სწრაფ პოლიტიკურ გადაწყვეტილებას ნაკლებად ელოდნენ. რუსეთის მიერ სამხრეთი ოსეთის აღიარება ბევრისთვის მოულოდნელი იყო. იმ პერიოდში საზოგადოებას რუსეთთან შეერთების იმედი ჰქონდა; და ეს 1991 წლის მარტში ჩატარებულ საყოველთაო რეფერენდუმზე დაადასტურეს კიდეც, როდესაც  საბჭოთა კავშირის შენარჩუნებას სამხრეთ ოსეთის მოსახლეობის უმრავლესობამ  დაუჭირა მხარი და ორიენტაცია საბჭოთა კავშირის მემკვიდრეზე, რუსეთზე აიღო.

ვარაუდობდნენ, რომ ცხინვალში დაბრუნებული, რუსული არმიის ძალებით ზურგგამაგრებული იმჟამინდელი პრეზიდენტი, ედუარდ კოკოითი რესპუბლიკის განმათავისუფლებელი გმირი გახდებოდა, რასაც მისი მომდევნო საპრეზიდენტო ვადა მოჰყვებოდა _ ამჯერად ის აღიარებული სახელმწიფოს მეთაური გახდებოდა, და საბოლოოდ კიდევ ერთი ვადით აირჩევდნენ.

მოვლენების ამგვარად განვითარებას ორმა ფაქტორმა შეუშალა ხელი. პირველ რიგში _ იმან,რომ ცხინვალი მისი მონაწილეობის გარეშე გათავისუფლდა; ასევე ცხადი გახდა, რომ ედუარდ კოკოითი ყველაზე ადვილად რუს კორუფციონერებთან ახერხებდა საერთო ენის გამონახვას, რის შედეგადაც რესპუბლიკაში გამოგზავნილ უზარმაზარ თანხებს წარმატებით იჯიბავდნენ კერძო პირები.

დადგა 2011 წლის ნოემბერი და რუსეთის მიერ სამხრეთი ოსეთის დამოუკიდებლობის აღიარების შემდეგ პირველი საპრეზიდენტო არჩევნები გაიმართა. ადმინისტრაციული რესურსით სახელდახელოდ შეკოწიწებულმა პარტია „ერთობამ“, რომელიც, ზურაბ კოკოევის ხელმძღვანელობით, პროსახელისუფლებო „ეძინაია რასიას“ ზუსტ ანალოგად შეიქმნა, მალევე წარმოაჩინა თავისი უსუსურობა და რუსეთმა რესპუბლიკის ხელმძღვანელის პოსტზე ახალი კანდიდატის შერჩევა დაიწყო. ასეთი ანატოლი ბიბილოვი აღმოჩნდა.

ამ არჩევნებმა ცხადჰყო, რომ რუსეთს მხოლოდ ბრმა მორჩილება და სწორად მიცემული ხმები სჭირდებოდა. მოსკოვს სამხრეთ ოსეთში ისეთივე „ვერტიკალის“ შექმნა სურდა, როგორიც თავის ქვეყანაში ჰქონდა. მაგრამ, რუსეთის იმჟამინდელი პრეზიდენტის, დმიტრი მედვედევის მხარდაჭერის მიუხედავად, ანატოლი ბიბილოვმა არჩევნები წააგო. საზოგადოებამ მხარი „საკუთარ“ კანდიდატს, ალა ჯიოევას დაუჭირა. მოსკოვმა ცხინვალზე ზეწოლაც სცადა და მაშინ რესპუბლიკა სასწაულებრივად  გადაურჩა სისხლისღვრას.

საბოლოო ჯამში, არჩევნების შედეგები ბათილად ცნეს და სამხრეთი ოსეთის ახალი პრეზიდენტი  გახდა ლეონიდ თიბილოვი, რომელიც მოსკოვსაც აწყობდა, და სამხრეთ ოსეთის მოსახლეობის დიდ ნაწილსაც. ამ მოვლენებმა თვალნათლივ აჩვენა, რომ მოსკოვი მომავალშიც ყოველთვის უგულებელჰყოფდა ოსი ხალხის არჩევანს და თავის ერთგულ, უინიციატივო ჩინოვნიკებს დაეყრდნობოდა.

ანატოლი ბიბილოვმა პარტია „ერთიანი ოსეთთან“  ერთად  საკუთარი ხაზი განავითარა და რუსეთთან შეერთების იდეა ლოზუნგად აქცია.მათ ზუსტად იცოდნენ,რომ საზოგადოების უდიდესი ნაწილი რუსეთს სტაბილურობასთან აიგივებდა. ამ დროს თავად რუსეთის პოზიცია არ გაუთვალისწინებიათ, ხალხს კი უბრალოდ ატყუებდნენ და ხელისუფლებაში მოსვლას ცდილობდნენ.

ამის შემდეგ 2014 წლის საპარლამენტო არჩევნები ჩატარდა. ელექტორატის შეგნებულმა ნაწილმა ეს არჩევნები  უარყო,თუმცა შექმნილი ვითარების მძევლდ თავად იქცა. ხმათა უმრავლესობა პარტია „ერთიანმა ოსეთმა“ მიიღო და ანატოლი ბიბილოვმა, რომელიც პარლამენტის სპიკერი გახდა, თავი რუსეთისკენ მსწრაფი ხალხის „ხმად“ გამოაცხადა.

თუმცა, კარგად ვიცით, რომ ამ პარტიის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ რუსეთთან შეერთება ვერ მოხერხდა და ახლა „ერთიანი ოსეთი“  მტრის ხატს ეძებს , რომ ოსი ხალხის „საუკუნოვანი ოცნების“ ჩაშლა დააბრალოს.

„ერთიანი ოსეთის“ წისქვილზე ქართველი პოლიტიკოსებიც ასხამენ წყალს. ისინი სამხრეთ ოსეთისა და საქართველოს  თითქმის ოცწლიან დაპირისპირებას უგულებელჰყოფენ და ცხინვალში შექმნილ სიტუაციას რუსეთის „აგრესიად“ აფასებენ, ოსები კი ლამის საქართველოს მოკავშირეებად გამოჰყავთ.

ამის პარალელურად, პრეზიდენტმა ლეონიდ თიბილოვმა 2017 წლის  საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის მზადება დაიწყო და  ბიბილოვისთვის რუსეთთან შეერთების პოპულარული ლოზუნგის წართმევა გადაწყვიტა. თიბილოვი ბიბილოვზე შორს წავიდა და ამ საკითხის რეფერენდუმით გადაწყვეტის ინიციატივით გამოვიდა. თუმცა, მოსკოვმა ამ იდეას მხარი არ დაუჭირა და თიბილოვის ინიციატივა უბრალო მოსაზრებად დარჩა.

ამასობაში სამხრეთ ოსეთში დამოუკიდებლობის მომხრეთა რიცხვი იზრდება. სუვერენიტეტის მომხრეთა შორის მატულობს რუსეთის უმაღლესი სასწავლებლების კურსდამთავრებული ახალგაზრდების რიცხვი, რომლებმაც რუსეთის რეალური სახე დაინახეს და უფროს თაობაზე გაცილებით უკეთ ესმით დამოუკიდებლობის უპირატესობა.

ის, რომ დამოუკიდებლობას ბევრი ძლიერი მომხრე ჰყავს, ჯერ კიდევ გასული წლის ივნისში რატიფიცირებული შეთანხმების მომზადების პროცესში გამოჩნდა. აღნიშნული დოკუმენტი რუსეთისა და სამხრეთ ოსეთის ინტეგრაციის გაღრმავებას ეხება.

შეთანხმების პირველადი ვარიანტი, რომლის ავტორთა ვინაობა უცნობია, სამხრეთ ოსეთს დამოუკიდებლობის ყველა უპირატესობებს ართმევდა და სამხრეთოსური ძალოვანი სტრუქტურების რუსული სეცსამსახურებისთვის სრულ დაქვემდებარებას გულისხმობდა. ასევე _  ამ დოკუმენტის მიხედვით, რესპუბლიკის უსაფრთხოების უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული ყველა გადაწყვეტილების უფლება რუსეთს ენიჭებოდა, და თან ისე, რომ სამხრეთი ოსეთი რუსეთის ნაწილი არ გახდებოდა. პასუხად, არასაპარლამენტო პარტიებმა და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა შექმნეს საკოორდინაციო საბჭო, რომლის ახალგაზრდა წევრების ენერგიის წყალობით, შესაძლებელი გახდა ზოგიერთი პოზიციის დაცვა. შედეგად, საბოლოო ვარიანტიდან რუსეთში შესვლასთან დაკავშირებული პუნქტი ამოიღეს, რუსეთთან ინტეგრაციის დონე კი უფრო დაბალი აღმოჩნდა.

დიახ, სამხრეთი ოსეთის საზოგადოებაში დამოუკიდებლობის მომხრეთა რაოდენობა ჯერ კიდევ ნაკლებია რუსეთთან შეერთების მსურველთა რიცხვზე. ამომრჩევლების დიდი ნაწილი ინტერნეტს არ იყენებს,რაც ხელისუფლებას ხელს აძლევს.ადამიანებს ცნობიერება პოლიტიკური ინტრიგებითა და ჭორებით აქვთ მოწამლული.საბოლოოდ კი, დამოუკიდებლობის იდეაზე სულ უფრო მეტ ადამიანს უცრუვდება გული.

თუმცა, დამოუკიდებლობის მომხრეთა ძალა მათი რაოდენობით არ განისაზღვრება. ამ ჯგუფს მოსახლეობის ყველაზე მოაზროვნე ნაწილი და უმაღლესი განათლების მქონე ახალგაზრდების უმრავლესობა შედგენს. მართალია,მათ ტრადიციულ მედიასაშუალებებზე ხელი თითქმის არ მიუწვდებათ, მაგრამ სოციალური ქსელების დახმარებით მხარდამჭერებს მაინც იკრებენ და იმატებენ.

 რას ფიქრობს თავად რუსეთი?

ყირიმის აღიარების შემდეგ რუსეთის მიმართ დაწესებულ საერთაშორისო სანქციებს თუ გავითვალისწინებთ, რუსეთის ფედერაციას ამჟამად ხელს სულაც არ აძლევს სამხრეთ ოსეთის მიერთება, იმიტომ, რომ ამ ნაბიჯის შემდეგ საერთაშორისო საზოგადოება რუსეთს უფრო მძაფრად გააკრიტიკებს, და ეს მის მიმართ დაწესებულ სანქციებს (რომელთაგან თავის დაღწევასაც მოსკოვი დიდი მონდომებით ცდილობს) კიდევ უფრო გაამკაცრებს. სწორედ ამიტომ, რუსეთი ღიად და შეფარვითაც ხშირად გამოხატავს სამხრეთ ოსეთის რუსეთთან შეერთების მცდელობისადმი თავის უარყოფით დამოკიდებულებას.

შეიძლება იმის ვარაუდიც, რომ დღეს მოსკოვს ვინმეს რჩენა სულაც სჭირდება. დამოუკიდებლობის მომხრეების პროგრესულ, მაგრამ სუსტად ორგანიზებულ პოლიტიკურ ძალასთან რუსეთს ქმედითი კავშირი არ აქვს.დიდია იმის ალბათობა, რომ ამ პირობებში მოსკოვი სტაბილურობის შენარჩუნებას შეეცდება და მხარს დაუჭერს მოქმედ პრეზიდენტ ლეონიდ თიბილოვს, რომელიც დამოუკიდებლობის განმტკიცებისა და სუვერენიტეტის სრულად დაკარგვის ურთიერთსაპირისპირო იდეებს შორის ლავირებას გააგრძელებს.

სტატიაში გამოთქმული მოსაზრებები, ტერმინები და პოზიცია მთლიანად ავტორს ეკუთვნის და, შესაძლოა, რედაქციის აზრს არ ემთხვეოდეს