15 წლის მოზარდი, რომელმაც პოლიციაში გამოკითხვის შემდეგ თვითმკვლელობა სცადა, გარდაიცვალა
15 წლის მოზარდი, რომელიც ერთი კვირა იბრძოდა სიცოცხლისთვის თბილისში, იაშვილის კლინიკაში გარდაიცვალა.
ლუკა სირაძე 11 დეკემბერს საცხოვრებელი კორპუსის მეცხრე სართულიდან გადმოხტდა. ამ შემთხვევამდე ერთი დღით ადრე იგი პოლიციაში რამდენიმესაათიან გამოკითხვაზე იმყოფებოდა. თვითმკვლელობის გადაწყვეტილება, სავარაუდოდ, სწორედ იქედან გამოსვლის შემდეგ მიიღო. მოზარდის ადვოკატები და მშობლები აღნიშნავენ, რომ პოლიციაში ლუკაზე ფსიქოლოგიური ზეწოლა მოხდა.
მეათე კლასის მოსწავლე დიდუბე-ჩუღურეთის სამმართველოს პირველ განყოფილებაში, „მწვანე სკოლის“ კედლებზე გაკეთებული წარწერების გამო მოხვდა.
აღნიშნული შემთხვევის გამო დაკავებულია გამომძიებელი. სამოქალაქო აქტივისტები მართავენ აქციებს პოლიციასთან და სისტემის სხვა წევრების დასჯასაც ითხოვენ.
ლუკა სირაძე 17 დეკემბერს საღამოს 20 საათსა და 10 წუთზე იაშვილის კლინიკაში გარდაიცვალა. რამდენიმე საათით ადრე მას ისრაელიდან სპეციალურად ჩამოყვანილმა ექიმთა ბრიგადამ თავის ტვინის ოპერაცია ჩაუტარა. ოპერაცია საჭირო გახდა ტვინის შეშუპების დაწყების გამო. თუმცა საღამოს მოზარდის მდგომარეობა დამძიმდა და მისი გადარჩენა ვერ მოხერხდა.
იაშვილის საავადმყოფოს ეზოში მისი ოჯახის წევრებთან და მეგობრებთან ერთად სამოქალაქო აქტივისტები მივიდნენ სოლიდარობის გამოსახატად. მათ ყვავილები და სანთლები მიიტანეს.
მალევე აქციამ დიდუბე-ჩუღურეთის პოლიციის შენობასთან გადაინაცვლა, სადაც ლუკა დაკითხეს.
“ამ ცხოვრების დედაც” – ეწერათ ტრანსფარანტებზე აქციის მონაწილეებს.
ისინი სისტემაში ძირეულ ცვლილებებს ითხოვენ.
• “მინდა დედაჩემი ჩემი მეგობარი იყოს”. UNICEF-ის კვლევა ქართველ მშობლებსა და მოზარდებზე
• ბაქოში 14 წლის გოგონამ, რომელსაც სკოლაში ჩაგრავდნენ, თავი მოიკლა
რა მოხდა?
ლუკა სირაძის ტრაგიკული ისტორია 9 დეკემბერს დაიწყო.
9 დეკემბერს დილით, სკოლაში მისულ თბილისის ერთ-ერთი კერძო სკოლის, “მწვანე სკოლის” მოსწავლეებს სკოლა წითელი, უცნაური შინაარსის წარწერებით აჭრელებული დახვდათ.
წარწერები იყო რამდენიმე ადგილას: დერეფნებში, საკლასო ოთახებში, დაფებზე, კარადებზე, კლასში დაკიდებულ რუკებსა და ნახატებზე.
“ამ ცხოვრების დედაც” – ეწერა ერთ-ერთ კედელზე დიდი წითელი ასოებით.
“აბა დამიჭირე” – ასეთი იყო კიდევ ერთი წარწერა.
წარწერების ნაწილი ინგლისურ ენაზე იყო და უცენზურო სიტყვებს შეიცავდა. იყო გაურკვეველი იეროგლიფები და ნიშნებიც.
სკოლის დირექტორი ბაკურ სულაკაური ამბობს, რომ საღებავით იყო დაზიანებული ვიდეოკამერებიც, რის გამოც სკოლის დაცვის სამსახურმა, რომელმაც თავდაპირველად შიდა მოკვლევა დაიწყო, ვერ მოახერხა სკოლის ტერიტორიაზე შეპარული პირის იდენტიფიცირება.
“ამის შემდეგ სკოლამ იმოქმედა კანონის შესაბამისად. სკოლის დაცვის სამსახურს კანონი და სკოლის შინაგანაწესი ავალდებულებს, რომ ასეთ სიტუაციებში საპატრულო პოლიციას მიმართოს… სკოლას არ შეეძლო ეს საქმე გამოუძიებელი დაეტოვებინა. ჩვენთვის უმთავრესი მოსწავლეების უსაფრთხოებაა,მ” – წერს თავის ფეისბუკზე ბაკურ სულაკაური, “მწვანე სკოლის” დირექტორი.
მოზარდი, რომლის გადარჩენაც ექიმებმა ვერ შეძლეს, პოლიციამ სკოლის ტერიტორიიდან ამოღებული სათვალთვალო კამერების ჩანაწერებით იპოვა. მოკვლევით დადგინდა, რომ პირის რომელიც “მწვანე სკოლაში” შეიპარა, ამ სკოლის ყოფილი მოსწავლე, მეათეკლასელი ლუკა სირაძე იყო.
მოზარდი სკოლაში ღამე მარტო შევიდა, სხვა არავინ მასთან ერთად არ ყოფილა.
“მწვანე სკოლა” ადასტურებს, რომ ლუკა სირაძე მათთან სწავლობდა რამდენიმე თვის განმავლობაში. დირექცია ამბობს, რომ ბავშვი მშობლებმა საჯარო სკოლაში საკუთარი განცხადების საფუძველზე გადაიყვანეს. დირექციის თქმით, ლუკას ან მის მშობლებს “მწვანე სკოლაში” არანაირი პრობლემა არც დირექციასთან, არც მასწავლებლებთან და არც მოსწავლეებთან არ ჰქონია.
„ეს ბავშვი გასულ წელს რამდენიმე თვე სწავლობდა ჩვენ სკოლაში, შემდეგ გადავიდა. ჩანაწერებიდან ჩანდა, როგორ გადმოვიდა სკოლის ტერიტორიაზე სიბნელეში. ვერ ავხსენით, რატომ დააზიანა ინფრასტრუქტურა. ჩვენც ძალიან გაკვირვებულები ვიყავით“, – უთხრა სულაკაურმა “რადიო თავისუფლებას”.
რატომ აირჩია მოზარდმა სწორედ “მწვანე სკოლა” ამ უცნაური შინაარსის წარწერების დასატოვებლად? რა მოხდა მანამდე, ვიდრე იგი ღამით სკოლაში შეიპარებოდა, რამ უბიძგა მას ამ საქციელისკენ? ეს ერთ-ერთი მთავარი კითხვაა, რომელზეც გამოძიებას მოუწევს პასუხის გაცემა.
რა ხდებოდა პოლიციაში. ოჯახის და ადვოკატების მონათხრობი
მოზარდი პოლიციის განყოფილებაში ორჯერ გამოიკითხა.
როგორც ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის იურისტი, ლუკა სირაძის ოჯახის ადვოკატი რეზო აჭარაძე ამბობს, რთული იყო 10 დეკემბრის დღე. ამ დღეს ლუკა სირაძე პოლიციაში საღამოს ხუთი საათისთვის დედასთან ერთად მივიდა და იქ ღამის თერთმეტ საათამდე დაჰყო.
განყოფილებაში მოზარდს დაახლოებით 6 საათი ჰკითხავდნენ. გამოკითხვაში რამდენიმე პოლიციელი მონაწილეობდა. რამდენიმე მათგანი აგინებდა მოზარდს და ემუქრებოდა.
მოზარდს „მწვანე სკოლის“ კედლების მოხატვის აღიარებას სთხოვდნენ.
გამოკითხვაში მონაწილეობდა პოლიციის განყოფილების ხელმძღვანელი პირიც, რომელმაც რამდენიმე წუთით მოზარდი მარტო გაიყვანა და, როგორც დედა ამბობს, ბავშვი ატირებული დაბრუნდა.
„როგორც დედამ მითხრა, ადგილზე ძალადობა ისეთი ინტენსიური იყო, რომ ვერაფერი მოიმოქმედა. იძულება, მუქარა, გინებაც იყო. დაშინებულები იყვნენ როგორც მშობელი, ისე ბავშვი. დათრგუნვა მიდიოდა… როგორც კი შევიდნენ, თავიდანვე არ დაუწყიათ ასეთი საუბარი. როგორც დედა ჰყვება, ნელ-ნელა უფრო და უფრო გამძაფრდა და არაერთი პოლიციელი მონაწილეობდა. ხელმძღვანელებიც იყვნენ, სხვა პოლიციელებიც. 10 დეკემბერს მთელი საღამო გააჩერეს. ხუთზე მივიდნენ და სახლში 12-ისთვის დაბრუნდნენ. 5-6 საათი ჰყავდათ. მეორე დღეს, 11 დეკემბერს მივიდნენ, რადგან უკვე დაიყოლიეს აღიარებაზე. ჩვენება ვერ დაასრულეს 10-ში და მეორე დღეს აღიარებული ჩვენება რომ დაესრულებინათ, მშობელმა მიიყვანა. 11-ში უკვე, როცა ისე არ აღიარა, როგორც მათ სურდათ, უთქვამთ, ისე გამოვიძიებთ, როგორც გვინდაო. ასე დაასრულეს კომუნიკაცია მშობელთან და ბავშვთან.
დაკითხვაში მონაწილეობდა არაერთი თანამშრომელი. მშობლის თქმით, რაღაცაზე მოგვაწერინეს ხელიო, ჩვენება არ დაუბეჭდავთო. რამდენიმე გამომძიებელი იყო, რომელიც ტკბილი სიტყვით ცდილობდა დაყოლიებას. იყვნენ პოლიციელები, რომლებიც იგინებოდნენ და იყო ხელმძღვანელი პირიც, რომელმაც რამდენიმე წუთით მშობლისგან განცალკევებით გაიყვანა. სავარაუდოდ, უფროსის ან მისი მოადგილის ოთახში 2-3 წუთი ჰყავდაო და ბავშვი ატირებული იყოო. ეს მოხდა 10 დეკემბერს“, – ამბობს რეზო აჭარაძე “პუბლიკასთან” ინტერვიუში.
ასევე, საია-ს ინფორმაციით, პოლიციელთა ფსიქოლოგიური ძალადობა და მუქარა იმდენად ინტენსიური იყო, რომ არასრულწლოვანი შეუძლოდ გახდა და მოითხოვა სამედიცინო დახმარება, თუმცა დახმარება მას არ აღმოუჩინეს.
11 დეკემბერს, განყოფილებიდან მოზარდი სახლში დაბრუნდა. ცოტა ხანში, დაახლოებით 15:00 საათისთვის იგი სახლიდან გავიდა. დაახლოებით ორსაათნახევარში, 17:30-ზე იგი ერთ-ერთი საცხოვრებელი კორპუსის მეცხრე სართულიდან გადმოხტა.
რას ამბობს შსს?
15 დეკემბერს შსს-ში გაიმართა ბრიფინგი, სადაც ეს უწყება კატეგორიულად უარყოფდა მოზარდზე ზეწოლას.
ასევე უარყვეს ოჯახის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, რომ მოზარდი გამოკითხვის დროს შეუძლოდ გახდა.
შსს-ში გამართული ბრიფინგის თანახმად, შეტყობინება პოლიციაში “მწვანე სკოლის” უსაფრთხოების მენეჯერისგან შევიდა და მოვლენები ასე განვითარდა:
„გამოიკითხნენ შეტყობინების ინიციატორი, სკოლის მენეჯერი და დედის თანდასწრებით არასრულწლოვანი, რომელმაც უარყო “მწვანე სკოლის” კედლების დაზიანების ფაქტი. მეორე დღეს, 11 დეკემბერს, მშობლის ინიციატივით, არასრულწლოვანი დედასთან ერთად კვლავ გამოცხადდა პოლიციის განყოფილებაში, თუმცა მას დამატებითი ინფორმაცია არ მოუწოდებია და დაახლოებით 40 წუთში დატოვა პოლიციის შენობა“.
თუმცა, მოგვიანებით, შსს-მ გაავრცელა განცხადება, რომ თანამდებობიდან ორი პოლიციელი გაათავისუფლეს. ხოლო 17 დეკემბერს, რამდენიმე საათში მას შემდეგ, რაც გავრცელდა ცნობა ლუკა სირაძის გარდაცვალების შესახებ, დაინიშნა ბრიფინგი სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის ოფისში, სადაც ითქვა, რომ „ჩატარებული გამოძიების შედეგად დაკავებულია დიდუბე-ჩუღურეთის სამმართველოს I განყოფილების გამომძიებელი მ.ჩ.”
საუბარია გამომძიებელ მარიანა ჩოლოიანზე, რომლის მიმართაც პრეტენზიები უფლებადამცველებს ჯერ კიდევ წინა ხელისუფლების დროს ჰქონდათ და სისტემიდან მის ჩამოშორებას ითხოვდნენ გამოძიების დროს გამოჩენილი განსაკუთრებული სისასტიკის გამო.
არის თუ არა დამნაშავე სკოლა, რომელმაც პოლიცია გამოიძახა?
“მწვანე სკოლის” დირექციას ამ დღეებში ბევრი აკრიტიკებს იმის გამო, რომ მათ პოლიციას გამოუძახეს და არა სოციალურ სამსახურს ან ფსიქოლოგს, რომელიც დახმარებას გაუწევდა დაბნეულ მოზარდს, რომელიც ღამით მარტო შეიპარა სკოლაში და მძიმე შინაარსის წარწერები დატოვა.
ასევე, ისმის არის კითხვა, რა გააკეთა სკოლამ მას შემდეგ, რაც მოზარდი სისტემას გადააბარა?
დაინტერესდა თუ არა როგორ მიმდინარეობდა გამოძიება, რამდენად დაცული იყო მოზარდის უფლებები?
დაინტერესდა თუ არა რატომ გააკეთა ასეთი სასოწარკვეთილი წარწერები 15 წლის მოზარდმა?
“სკოლამ ვერ დაადგინა სკოლის ტერიტორიაზე შემოსული პირის ვინაობა და ბუნებრივია, ვერც იმას მიხვდებოდა, ეს პირი სრულწლოვანი იყო თუ არასრულწლოვანი, სჭირდებოდა თუ არ სჭირდებოდა ფსიქოლოგიური დახმარება,” – პასუხობს ამ კრიტიკას ბაკურ სულაკაური.
“სოციალურ ქსელებში „მწვანე სკოლას“ საყვედურობენ, რომ მან მოზარდი პოლიციაში „ჩაუშვა“. სინამდვილეში სკოლამ იმოქმედა კანონისა და მოსწავლეების ინტერესების შესაბამისად. კანონდარღვევის პოლიციისთვის შეტყობინება „ჩაშვება“ არ არის,” – ამბობს ის.
ყურადღების ფოკუსში პოლიციისათვის მიმართვის საკითხი რომ დადგა, იმის მანიშნებელია, რომ საზოგადოება არ ენდობა პოლიციას და მისთვის მიმართვას ადამიანის დაღუპვად მიიჩნევს, რაც ცენტრალური პრობლემაა, მიიჩნევს ბავშვთა ფსიქოთერაპევტი მაია ცირამუა.
“კითხულობენ, რატომ დარეკეს, ბავშვი ასე როგორ გაწირეს? და ა.შ. ცხადია, შესაძლებელი იქნებოდა საკითხის სკოლის კედლებშივე მოგვარება, თუ დანამდვილებით ეცოდინებოდათ ეს ვინ გააკეთა, მაგრამ როგორც ჩანს აქ სხვა ვითარება იყო და ბუნებრივია, ასეთ სიტუაციაში, საკითხში გასარკვევად სამართალდამცავებს მივმართავდით ყველა.
ამ ამბავში ჩემთვის მნიშვნელოვანია:
1. პასუხი აგოს იმ პოლიციელმა (ან პოლიციელებმა), ვინც ბავშვი ამ მდგომარეობამდე მიიყვანა. სხვაგვარად კიდევ ბევრი შემთხვევა იქნება ამ სისტემაში.
2. საინტერესოა რა ხდებოდა იქამდე, სანამ ბავშვი სკოლის კედლებს მოხატავდა, რა პროტესტი ჰქონდა და რატომ კონკრეტულად ამ სკოლისადმი? ეს საკითხი შესასწავლია და აქაც არ გამოდგება ხელის დაფარება -გადაბრალების პოლიტიკა.
ძალიან მნიშვნელოვანია ვისწავლოთ შეცდომების აღიარება,” – წერს ცირამუა თავის ფეისბუკ-გვერდზე.
სისტემა უნდა დაინგრეს
ლუკა სირაძის გარდაცვალებამ დისკუსია და მსჯელობა გამოიწვია ფეისბუკზე:
გიორგი მაისურაძე, ფილოსოფოსი: “ჩვენ ვცხოვრობთ დანაშაულებრივ სახელმწიფოში და ყოველგვარი მორალისა და ზნეობისგან დაცლილ საზოგადოებაში. ეს „შემდგარი სახელმწიფო“ ბავშვების და ზრდასრულების გვამებით იკვებება. ამის მანდატს სახელმწიფოს ამორალური საზოგადოება ანიჭებს. სააკაშვილიც, ივანიშვილიც, შიოლაშვილიც – საზოგადოების დაკვეთებია, რომლებსაც ისინი წარმატებით ასრულებენ. ყველა მკვლელობა თუ თვითმკვლელობამდე მიყვანა ამ საზოგადოების დაკვეთებია, მისი ამორალურობის და გახრწნილების პირდაპირი ნაყოფი, იმ თვალთმაქცობის, სიყალბის, სიცრუის და ტოტალური კორუმპირებულობის შედეგი, რომელსაც აქ მორალური კანონის სახე აქვს მიღებული. მთელი ქართული პოლიტიკური სპექტრი და მთელი ბიზნეს-ელიტა, მთელი კორუმპირებული ეკლესია, – ეს ნამდვილი სოდომი და გომორა – ესაა კანიბალების დოღი, რომელშიც „წარმატება“ იმითი იზომება, ვინ უფრო მეტ ადამიანს შეჭამს, ფიზიკურად გაანადგურებს, უსახლკაროდ დატოვებს, მონებად გაყიდის.”
შოთა დიღმელაშვილი, სამოქალაქო აქტივისტი, ორგანიზაცია “სირცხვილიას” ერთ-ერთი ლიდერი: “ისე მივეჩვიეთ შსს-ს მხრიდან ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებას – სამსახურებრივ გულგრილობას, უკანონო ბრძანებების შესრულებას, ადევნებას, მუქარას, ჩაგვრას, ცრუ ჩვენებებს, საქმის შეკერვას, ჩადებებს – რომ ჯერ ერთი, აბა რა დროს ისეთი “წვრილმანებია”, როგორიც მოზარდთან ურთიერთობის წესია და მეორე, დანაშაულები უბრალო “გადაცდომებად” ინათლება და საზოგადოებრივი განსჯის მიღმა რჩება. ვართ ასე, ინერტულები, ტრაგედიიდან – ტრაგედიამდე. ტრაგედიაც რაღაც “ცდომილების კოეფიციენტამდე” ჩამოქვეითდა. სისტემა მას სერიოზულად არ აღიქვამს.
ახლაც ხომ ვიცით, მხოლოდ “ინდივიდუალური პასუხისმგებლობის საკითხი” წამოიჭრება. განტევების ვაცად გამოიყვანენ თანამშრომლებს, რომლებიც სხვებისგან ბევრით არც არაფრით განსხვავდებიან, უბრალოდ არ გაუმართლათ – ჩვეული პრაქტიკა ამჯერად წარუმატებელი გამოდგა. და ხელმოცარულთაგან რომელიმე ეთნიკურ უმცირესობას თუ წარმოადგენს – კიდევ უკეთესი სისტემისთვის, საზოგადოების ბრაზის მსხვილი ნაკადი მისგან უსაფრთხოდ გადამისამართდება.
როდის შეწყდება ეს? მაშინ, როდესაც უიღბლოების დასჯა საკმარისი აღარ იქნება და მსგავს “გადაცდომებს”, სინამდვილეში კი სისტემის ჩვეულ მექანიკას მინისტრები და მთავრობები შეეწირება”.
