აფხაზეთში ქართველებით დასახლებულ გალში არჩევნები ქართველების მოქალაქეობის თემაზე ტარდებოდა, და არა - პარლამენტის
აფხაზეთში, გალის რაიონში 26 მაისს, კვირას დასრულებულ არჩევნებს რესპუბლიკის დანარჩენი ტერიტორიისგან ძლიერ განსხვავებული სპეციფიკა ჰქონდა. აქ მოსახლეობის უმეტესობა ქართველია, და მის მხოლოდ მცირე ნაწილს აქვს ხმის მიცემის უფლება.
=========================================================================
გალის რაიონი აფხაზეთის ადმინისტრაციული ერთეულია. 2011 წლის აღწერის მიხედვით, მისი მოსახლეობის 98.21 პროცენტს ქართველები შეადგენენ. რაიონი უშუალოდ ესაზღვრება მდინარე ენგურს, რომელიც აფხაზეთი-საქართველოს კონფლიქტში გამყოფ ზოლად არის მიჩნეული. გალის რაიონში მდებარეობს ენგურის ჰესი – აფხაზეთის უმნიშვნელოვანესი ენერგეტიკული საწარმო.
ქართველი მოსახლეობის ძირითად პრობლემებად აქ გამოყოფენ:
– აფხაზური მოქალაქეობის მიღებასთან დაკავშირებული სირთულეებს;
– ქართულ ენაზე განათლების მიღების შესაძლებლობის შეზღუვას;;
– სასაზღვრო რეჟიმის გამკაცრებას;
=========================================================================
გალის რაიონის №35-ე ოლქის ამომრჩეველთა სია ამჯერად 600 ადამიანს არ აჭარბებდა – არადა, ამ რაიონის მოსახლეობა გაცილებით მეტია – 35 ათასი ადამიანი.
ასეთი დიდი განსხვავება მოსახლეობის საერთო რაოდენობასა და საპარლამენტო არჩევნებში მონაწილეობის უფლების მქონეთა შორის რაიონის მთავარ პრობლემას უკავშირდება – საპასპორტო კოლიზიას.
გალელი ქართველებისთვის სწორედ პასპორტების საკითხი იქცა 2014 წლის მაისში მაშინდელი პრეზიდენტის ალექსანდრ ანქვაბის(ახლახან არჩეულია ახალი პარლამენტის დეპუტატად) ვადამდელი გადაყენების დეტონატორად.
სამი წლის წინათ საპარლამენტო კომისია, რომელიც ადგილობრივი მოსახლეობის პასპორტიზაციით იყო დაკავებული, მივიდა დასკვნამდე, რომ ჯერ კიდევ 2009 წელს აფხაზეთის სამი აღმოსავლური რაიონის ადგილობრივ ადმინისტრაციებთან მოსახლეობის პასპორტიზაციის მიზნით შექმნილი საგანგებო კომისიები მოქმედი კანონმდებლობის დარღვევით იყო ორგანიზებული.
იმ კომისიების საქმიანობა უკანონოდ იქნა მიჩნეული – რადგან მოქალაქეობის საკითხები არაფრით არ შეიძლებოდა რაიონული ადმინისტრაციების კომპეტენციაში შესულიყო. გარდა ამისა, პარლამენტის აზრით, თვით პასპორტებიც „აფხზეთის რესპუბლიკის მოქალაქეობის შესახებ კანონის“ დარღვევით გაიცემოდა.
ამ კანონის მიხედვით, ორმაგი მოქალაქეობა დაშვებულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი მეორე პასპორტი – რუსულია. გალის რაიონის მოსახლეობის უმეტესობას საქართველოს მოქალაქეობა აქვს. ამ ფაქტს მისი მფლობელები განსაკუთრებულად არ ახმაურებდნენ, თუმცა ძალიანაც არ ასაიდუმლოებდნენ.
ქვეყნის მაშინდელმა ხელმძღვანელობამ , მოქალაქეობის შესახებ კანონთან რაიმე შესაბამისობა რომ შეენარჩუნებინა, პროცესის ლეგალიზაციის ფორმა მოიგონა. არსი ის იყო, რომ გალის თითოეული მცხოვრები, ვისაც აფხაზეთის მოქალაქეობა სურდა, წერილობით ამბობდა უარს ქართულ პასპორტზე.
რეალურად, ამგვარ ქაღალდს არანაირი ძალა არ გააჩნდა, რადგან განმცხადებელი ძველებურად საქართველოს მოქალაქედ რჩებოდა, მაგრამ ამავდროულად მას უკვე აფხაზური საბუთიც ჰქონდა.
ალექსანდრ ანქვაბის ვადამდელი გადაყენების შემდეგ რაიონული კომისიების საშუალებით გაცემული პასპორტებით მიღებული მოქალაქეობა გაუქმდა, და ახლა ეს საბუთი უბრალოდ, პიროვნების ვინაობის დამადსტურებელ ბლანაკდ იქცა. მისი საშუალებით შეიძლება – ხელფასის ან პენსიის მიღება, საბანკო ანგარიშსწორება, სამსახურში მოწყობა; მაგრამ არ შეიძლება პოლიტიკურ პროცესში მონაწილეობა.
ამ საბუთებით შესაძლებელია ადგილობრივ არჩევნებში ხმის მიცემა, მაგრამ საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნებში – აკრძალულია
და ისევ საკითხი ადგილობრივი ქართველებისთვის აფხაზეთის მოქალაქეობის მინიჭების შესახებ
ამგვარად, ადგილობრივი ქართველებისთვის აფხაზეთის მოქალაქეობის მინიჭების საკითხი 2017 წელს გალის რაიონში წინასაარჩევნო პოლემიკის მთავარ თემადაც იქცა.
თავიდან აქ რვა ადამიანი დარეგისტრირდა კანდიდატად. მათ შორის მხოლოდ ერთი კანდიდატი – კახა პერტაია შეიძლება ჩაითვალოს ასი პროცენტით ადგილობრივად. ის აქ დაიბადა და გაიზარდა. მუშაობს რაიონის პროკურორად. ყველა დანარჩენი ან ამ რეგიონში მუშაობდა, ან არჩევნებამდე აქაურობასთან საერთოდ არანაირი შეხება არ ჰქონია.
რვა კანდიდატიდან შვიდი არსებული ვითრების შეცვლას ემხრობოდა და ამ რეგიონის მოსახლეობისთვის აფხაზური მოქალაქეობის გაუქმებას აკრიტიკებდა.
ერთადერთი, ვინც საპასპორტო კრიტიკას გაემიჯნა, კახა პერტაია იყო. მაგრამ სწორედ მან უნდა წარმოადგინოს ეს რაიონი პარლამენტში, მას შემდეგ, რაც კვირას, 26 მარტს კენჭის ყრის მეორე ტურში გაიმარჯვა. მას არჩევნების პირველივე ტურში შეეძლო გამარჯვება – სულ რამდენიმე ათეული ხმა დააკლდა.
პერტაია ხელისუფლების ხაზს ემხრობა, რომ მოქალაქეობაჩამორთმეულ გალელებს ბინადრობის ნებართვის დამადასტურებელი საბუთები დაურიგდეთ. სავარაუდოდ, ამგვარი საბუთების დარიგება უახლოეს მომავალში დაიწყება.
მეორე ტურში პერტაიას მეტოქეობას უწევდა დმიტრი ადლეიბა – გალელების მოქალაქეობისა და პასპორტიზაციის საკითხში ხელისუფლების ყველაზე მკაცრი კრიტიკოსი.
„მაგრამ, რატომღაც, დროთა განმავლობაში სიტუაცია ისეთი აღმოჩნდა, რომ აქ მხოლოდ რამდენიმე ასეულია ჩვენი მოქალაქე. ამასთან, თუ გალის რაიონის სამოქალაქო პოზიციაზე ვილაპარაკებთ – აქ გადასახადების მოგროვების ყველაზე მაღალი დონეა. ადამიანები კეთილსინდისიერად იხდიან და მონაწიოლეობენ სახელმწიფოსთან ურთიერთობაში“.
გალში კანდიდატების სააგიტაციო კამპანიის მთელი სპეციფიკა მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდა დანარჩენი აფხაზეთისგან. დეპუტატობის კანდიდატებს, იმისთვის, რომ ამომრჩევლისთვის თავი მოეწონებინათ, არ უწვდათ დროებით საქმეთა მწარმოებლებად გადაქცეულიყვნენ – შეეკეთებინათ გზები, მოეწესრიგებინათ პარკები, და ტრანსფორმატორები გამოეცვალათ.
უნდა ითქვას, რომ რაიონული ცენტრი აფხაზეთის ყველაზე მოვლილი დასახლებული პუნქტია. ირგვლივ უჩვეულო სისუფთავეა, პარკებში გაზონები გაკრეჭილია, ხეები შეთეთრებული, გზები ასფალტირებული.
„ტრანსფორმატორებტან დაკავშირებითაც, მათ შორის სოფლებში, ყველაფერი რიგზე გვაქვს“, – ამბობს გალის რაიონის ადმინისტრაციის უფროსი ტიმურ ნადარაია.
„გასულ წელს არსებული ნორმის ზევით მიწის გამოყენებისთვის რაიონში საარენდო გადასახადი დავაწესეთ. თანაც გადავწყვიტეთ, რომ ყველა სოფელში შეგროვილი ფული იქვე დარჩებოდა და ყველანაირი კომუნალური საჭიროებისთვის იქნებოდა გამოყენებული.
და ახლა თითქმის ყველა სოფელში ტრანსფორმატორები გვიდგას, გაყვანილია ახალი ელექტროგადამცემი ხაზები. ზოგან ამ სახსრებით ხიდები რემონტდება, ზოგან წყალგაყვანილობა.
მაგალითად, სოფელ ოტობაიას ანგარიშზე დღეს ნახევარი მილიონი რუბლი ირიცხება. შეიძლება ახლა ხაზინაში არ იყოს იმდენი ფული, რაც ოტობაიაშია“.
და მაინც, გალის რაიონში ხმის მიცემის მეორე ტური იმ ნევროზულობის გარეშე მიმდინარეობდა, რაც პრაქტიკულად ყველა სხვა ოლქში შეინიშნებოდა. შუადღისთვის უკვე შედეგების დათვლა შეიძლებოდა, რადგან იმ ამომრჩეველთა უმრავლესობამ, ვინც აპირებდა, რომ თავისი ხმის მიცემის უფლებით ესარგებლა, ეს დილიდანვე გააკეთა.
„გალის რაიონში ხმის მისაცემად დილიდანვე წასვლა – ტრადიციაა, რომელიც საბჭოთა დროიდან არ შეცვლილა. დილით მიდი, ხმა მიეცი, და გაგრძელე შენი საქმე. საზრუნავის მეტი რა არის, გაზაფხული კარზეა მომდგარი“, -განმარტა სიტუაცია ერთ-ერთი კანდიდატის დამკვირვებელმა.
