"Hər üçüncü avtomobildə "Z" hərfi vardı" - bir rus Moskvadan Tbilisiyə necə gedib çıxıb
Rusiya-Gürcüstan sərhədinin keçilməsi haqda reportaj
24 yaşlı Dmitri Rusiya vətəndaşıdır. O, sentyabrın 25-də Rusiyada səfərbərlik elan edildikdən sonra “Yuxarı Lars” keçid məntəqəsində nəhəng maşın növbəsini bir həftəyə keçərək Gürcüstana gəlib çıxıb.
Hadisə şahidlərinin və yerli medianın məlumatına görə, sentyabrın 26-da növbə 30 kilometrə çatıb. Hərbi yaşda olan on minlərlə kişi ailələri ilə birlikdə Rusiyadan ruslardan viza tələb olunmayan bütün istiqamətlərə qaçır. Gürcüstan da belə istiqamətlərdən biridir.
Sentyabrın əvvəlindən hər gün 5-6 min Rusiya vətəndaşı Gürcüstana daxil olur. Lakin sentyabrın 21-dən, Rusiyada səfərbərlik elan ediləndən bəri hər gün təxminən 10 min nəfər sərhədi keçir, yəni axın demək olar ki, iki dəfə artıb, Gürcüstanın daxili işlər naziri Vaxtanq Qomelauri sentyabrın 27-də bildirib.
O, sentyabrın 21-dən sonra Gürcüstana nə qədər Rusiya vətəndaşının daxil olduğu barədə dəqiq rəqəm açıqlamayıb. Bununla belə, o vurğulayıb ki, jurnalistlərin dediyi rəqəm – 250 min nəfər düzgün deyil. O, həmçinin əlavə edib ki, Gürcüstana daxil olan Rusiya vətəndaşlarının təxminən 60 faizi tezliklə ölkəni tərk edərək başqa ölkələrə gedir.
Dmitri JAMnews-a Moskvadan Tbilisiyə necə getdiyini danışıb
“Sentyabrın 23-də səhər saat üçdə mən Moskvadan Tbilisiyə və geriyə bağlamalar daşıyan yük mikroavtobusunda Moskvadan çıxdım.
Sürücü gürcü idi, atam onu tanıyırdı. Atam gürcü, anam rusdur. Mən Moskvada doğulub böyümüşəm, gürcü dilini bilmirəm. Fevralda Gürcüstana getmək istəyirdim, amma maddi cəhətdən bunu reallaşdıra bilmədim. Mənim başqa şəxsi problemlərim də var idi.
Amma maaşımın çox hissəsini fevralda Rusiya Ukraynada müharibəyə başlayandan sonra kənara qoymağa başladım. Onsuz da getməli olacağımı bilirdim.
Yük avtobusunda gedirdik, cəmi iki sərnişin var idi. İkinci oğlan da mənim kimi gürcü soyadlı Rusiya vətəndaşı idi.
Voronej, Rostov, Krasnodar diyarı və Vladiqafqazdan keçdik. Biz Voronejə çatanda yollarda mənzərə kəskin şəkildə dəyişdi.
Moskvada avtomobillərdə nadir hallarda “Z” işarəsi görmək olardı [Ukraynadakı müharibənin rus vətənpərvərlik simvolu – JAMnews], bölgələrdə bu çox yayğındır.
Rostovda təxminən hər üçüncü avtomobildə “Z” işarəsi vardı – avtomobillərdə, yük maşınlarında, motosikletlərdə.
Voronejdən Rostova qədər çoxlu hərbi texnika da diqqəti cəlb edirdi. Bir çox yerlərdə yol kənarında tanklar dayanmışdı.
Kabardin-Balkarda polis yolları bağlamışdı. Onlar hər bir şəxsdən səyahət üçün 15.000 rubl [təxminən 260 dollar] tələb edirdilər.
Ümumiyyətlə, polis Şimali Qafqazın hər yerində idi. Hər yolayrıcında dayanmışdılar, bəzi yerlərdə yolu kəsmişdilər və onlara pul ödəsən, səni buraxırdılar.
Ümumiyyətlə, Moskvadan Yuxarı Larsa gedən yolda bizdən hər addımda pul alınırdı.
İnquşetiya vasitəsilə Vladiqafqaza getdik. Nəhəng bir kolon eyni istiqamətdə hərəkət edirdi – əsasən Moskva nömrəli avtomobillər idi.
Demək olar ki, biz Şimali Qafqaza çatanda Rostov vilayəti və Rusiyanın digər bölgələri ilə müqayisədə ön şüşəsində “Z” hərfi olan avtomobillər xeyli az idi.
Bizi İnquşetiyada saxladılar. Pasportları götürdülər. Milislər bizə orduya çağırış üçün ərizə yazmağı tapşırdılar. Onlara Vladiqafqaza bağlamaları müşayiət etdiyimizi bildirdik. Amma sonra məlum oldu ki, onlar sadəcə insanları qorxudurlar.
Vladiqafqazda hər yol ayrıcında postlar vardı. Ancaq keçə bildik. Sentyabrın 25-i səhər saat 11-də sərhədə çatdıq. Qarşıda nəhəng maşınlar sütunu var idi. Növbə başlayanda qeydiyyat məntəqəsinə 20 kilometr qalmışdı.
Çoxları əşyaları ilə əllərində piyada gedirdi. Sərhədi piyada keçə bilməzsiniz, amma insanlar keçid məntəqəsinə yaxın boş oturacaqlarda kiminsə maşınına minməyi planlaşdırırdılar. Biznes də bunun üzərində qurulur, maşınlardakı boş yerlərə görə çox böyük pul alırlar. Mənə dedilər ki, maşında oturacaq 800-1000 dollardır.
Onlar həmçinin velosipedlərdə və hətta skuterlərdə də səyahət edirdilər, çünki bu avtomobillərin sərhədi keçməsinə icazə verilirdi. Şimali Osetiyada yerli sakinlər sərhəd yaxınlığında biznesə başlayıblar – onlar velosiped və skuter satırlar. Velosipedin qiyməti 10 ilə 50 min rubl arasındadır [200 dollardan 900 dollara qədər].
Çoxları sərhədi belə keçirdi. Əgər daha çox pul ödəsəniz, sizi xüsusi motosikletlə sərhədə aparacaqlar, lakin bu, xeyli bahadır.
Sahibkarlar bu vəziyyətdə təkmil bir qazanc sistemi yaradıblar.
Axşam saat səkkizə qədər qarşımızda daha 11 kilometr növbə var idi.
Sentyabrın 26-da gecə saat üçdə yaxınlaşdıq, dörd kilometr qaldı. Bu da sadəcə ona görədir ki, sürücümüz bəzi yerli polisləri tanıyırdı və bundan istifadə edərək tez-tez yolun bəzi hissələrini qarşıdan gələn zolağa sürürdü.
Üç kilometr qalanda avtobusdan düşdük, çantalarımızı götürüb sərhədə piyada getməyə qərar verdik.
Sürücümüz əvvəlcədən rus sərhədçilərinə bizim məlumatlarımızı verdi, onlar bizi sorğu-sual etmədən keçirdilər. Sadəcə olaraq pasportlarımızı götürüb möhür vurub geri qaytardılar. Amma mən orada belə bir xidmət üçün 10.000 rubl [təxminən 200 dollar] ödəyən bir adamla tanış oldum.
30 yaşlı başqa bir dostum dedi ki, ona harada işləməsi, hərbi xidmətdə olub-olmaması, çağırış vərəqəsi alıb-almaması haqda çoxlu suallar veriblər. O, Moskvada mənzil-tikinti idarəsində mühəndis işləyir. Orduda xidmət edib, yəni Rusiyada elan edilən səfərbərliyə tabedir. Amma yenə də ona keçməyə icazə verildi.
Gürcüstan tərəfdən isə pasport nəzarətində uzun növbə yaranıb. Ən azı iki saat yarım orada dayandıq. Bunlar velosipedlərini və skuterlərini Rusiya tərəfində atıb gedən insanlar idi.
Gürcüstan sərhədində də mənim heç bir problemim yox idi. Bəlkə də gürcü soyadım olduğu üçün. Mənə bircə sual da vermədilər.
Hərçənd elə ruslara da çox sual verilmədi.
Gürcüstan tərəfi şimali qafqazlılara, müsəlmanlara – dağıstanlılara, çeçenlərə daha çox nəzarət edir. Hamısını ayrı otağa aparırlar, orada uzun müddət sorğu-sual edirlər.
İmtina edilənlərin çoxu Rusiyaya qayıtmağa tələsmirdi. Keçid məntəqəsinin döşəməsinə karton vərəqlər düzülmüşdü və onların üstündə xeyli adam uzanmışdı və ya oturmuşdu.
Bir çeçen mənə dedi ki, ən azı iki həftə orada qalacaq. Bir müddət gözləmək istəyirdi, çünki qayıtsa, ya səfərbər olub cəbhəyə göndəriləcək, ya da cəzalandırılacaqdı.
Bütün bunların iki həftəyə həll olunacağına və ya bitəcəyinə ümid etməsi məni təəccübləndirdi.
Düşünürəm ki, mən özüm də ən azı doqquz ay Gürcüstanda qalmalı olacağam. Daha iki dostumun gəlişini gözləyirəm. Onlar Qırğızıstana uçacaqlar, oradan 1700 dollara bilet alıblar. Sonra da bura uçacaqlar.
Tbilisidə nə edəcəyimi, necə yaşayacağımı hələ bilmirəm. Amma istənilən vəziyyət Rusiyada qalmaqdan yaxşıdır.
Əgər bu müharibədə Ukrayna qalib gəlsə, Rusiya isə dağılsa, o zaman orada vətəndaş müharibəsi başlayacaq. Hər halda, Rusiya sakinləri yaxın gələcəkdə sülh gözləməməlidirlər.
