Gürcüstan hökumətinin böhran əleyhinə planı – kimə və necə kömək edəcəklər?
Gürcüstanın baş naziri Giorgi Qaxariya böhran əleyhinə planı təqdim edib.
Plana əsasən, dövlət işsizlərə, sosial təminatı olmayanlara, çoxuşaqlı ailələrə və məhdud imkanlı insanlara yardım edəcək.
Böhran əleyhinə tədbirlər üçün hökumət 3,5 milyard lari [1,1 milyard dollara yaxın] vəsait ayırıb.
Aprelin 24-ə olan məlumata əsasən, Gürcüstanda 431 koronavirusa yoluxma halı qeydə alınıb. 5,126 nəfər karantin rejimində, 578 nəfər stasionarda nəzarət altındadır. Koronavirusa yoluxan 114 nəfər sağalıb, beş nəfər ölüb.
Planda nə yazılıb və niyə müxalifətin tənqidinə məruz qalıb?
Ölkə koronavirus pandemiyasına görə nə qədər ziyan çəkib? Rəqəmlər
● Baş nazirin sözlərinə görə, koronavirus pandemiyası səbəbilə yaranmış böhran fonunda Gürcüstanda iqtisadi yüksəliş planlaşdırılmış 4,3 faiz əvəzinə mənfi 4 faiz təşkil edəcək.
● Ölkə büdcəsi 1,8 milyard lari [560 milyon dollara yaxın] həcmində gəliri itirəcək.
● Büdcənin cari xərcləri 300 milyon lari [95 milyon dollara yaxın] azalacaq.
● Qaxariyanın sözlərinə görə, 350 min nəfərə yaxın insan işini itirəcək.
Kim yardım alacaq?
İşsizlər, pensiyaçılar və sosial təminatı olmayanlar
Fövqəladə vəziyyət elan ediləndən sonra işini itirən və ya öz hesabına məzuniyyətə göndərilən şəxslər növbəti altı ay ərzində ayda 200 lari [62 dollara yaxın] alacaqlar.
Bu yardım ümumilikdə 350 min vətəndaşa ediləcək – baş nazir deyib. Bu, büdcəyə 460 milyon lariyə [144 milyon dollara yaxın] başa gələcək.
Özü özünü işlə təmin edən insanlar fövqəladə vəziyyət səbəbilə gəlirlərini itirdiklərini sübut edə bilsələr, 300 lari [95 dollara yaxın] həcmində birdəfəlik yardım alacaqlar. Baş nazirin sözlərinə görə, bu, büdcəyə 75 milyon lariyə [23 milyon dollara yaxın] başa gələcək.
Bundan başqa, rəsmi qeydiyyatdan keçən sosial təminatsız insanlar, çoxuşaqlı ailələr, həmçinin əlilliyi olan vətəndaşları altı ay ərzində ayda 100 lari [30 dollara yaxın] yardım alacaqlar.
Bu altı ay fövqəladə vəziyyət elan olunan gündən, yəni martın 21-dən hesablanır. Ödəmələr mayda başlayacaq.
2021-ci ildən bütün pensiyaçıların pensiyası 20 lari [6 dollara yaxın], 70 yaşdan yuxarı pensiyaçıların pensiyası isə 25 lari [8 dollara yaxın] artırılacaq.
Biznesə yardım
İşçilərini işdən azad etməyən, onların iş yerlərini və maaşlarını saxlayan işverənlər dövlətdən vergi güzəştləri alacaqlar.
Məsələn, növbəti altı ay ərzində 750 lariyə [235 dollara yaxın] qədər maaşlar tam şəkildə, 750 laridən yüksək olanların isə yarısı vergi ödəməsindən azad ediləcək.
Bu məqsəd üçün büdcədən 250 milyon lari [78,5 milyon dollara yaxın] vəsait ayrılacaq.
Hökumətin planına müvafiq olaraq, ƏDV-nin avtomatik geri qaytarılması mexanizmi işə salınacaq və bu il biznesə əlavə olaraq 600 milyon lari [188 milyon dollara yaxın] vəsait ayrılacaq.
Kommersiya bankları hökumətdən 600 milyon lari alacaq və biznesə kredit verəcək.
Büdcədən əlavə 500 milyon lari [157 milyon dollara yaxın] xırda və orta sahibkarlara kreditlərin verilməsi üçün ayrılacaq. Əgər sahibkar yeni biznesə başlamaq və yeni kredit götürmək qərarına gəlsə, dövlət kreditlərin 90 faizinə qədərinin zamini olacaq. Köhnədən kreditləri olan şirkətlərə isə dövlət bu borcların restrukturlaşdırılmasına kömək edəcək və kreditin 30 faizini maliyyələşdirəcək.
Dəyişikliklər İqtisadiyyat Nazirliyinin “Gürcüstanda istehsal et” proqramına daxil edilib. Böhran əleyhinə plana əsasən, bu proqram çərçivəsində kreditlərin həmmaliyyələşdirilməsi müddəti 24 aydan 36 aya qədər artırılacaq. Faiz dərəcəsinin həmmaliyyələşdirmə mexanizmi də dəyişəcək.
Kənd təsərrüfatı
Hökumətin qərarına əsasən, fiziki və hüquqi şəxslər bu il suvarma suyunun haqqını ödəməkdən tam azad ediləcəklər, cari borclar da silinəcək.
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi mikroqrantların maksimal həcmini hazırkı 5 min laridən [1500 dollara yaxın] 30 min lariyə [9,5 min dollara yaxın] qədər artıracaq.
Hökumət bir illik bitkilərin (məsələn, buğda, kartof, xiyar) becərilməsi üçün aqrokreditlərə 50 milyon lari [15.5 milyon dollara yaxın] vəsait ayıracaq. Baş nazir proqramdan beş min nəfərə qədər insanın yararlana biləcəyini proqnozlaşdırır və hökumət onların bütün kredit faizlərini maliyyələşdirəcək.
Üç il ərzində 1,2 milyon hektar torpaq qeydiyyatdan keçiriləcək. Baş nazirin sözlərinə görə, məhz bu qədər torpaq Gürcüstanda qeydiyyatdan kənarda qalıb.
______________________________________________
Müxalifətin dəyərləndirməsi
Demək olar ki, bütün müxalif partiyalar hökumətin böhran əleyhinə planını kəskin tənqidə məruz qoyub.
Siyasətçilər hesab edirlər ki, hökumətin əhaliyə təklif etdiyi yardım ölkə qarşısında duran problemlərə müvafiq deyil. Bunlar kifayət edə və proqram iqtisadi böhranın insanlar üçün ciddi fəsadlarını yumşalda bilməz – hökumətin rəqibləri belə hesab edir.
“Avropa Gürcüstanı” partiyası hesab edir ki, birdəfəlik yardımlar yox, vergilərin azaldılması vəziyyətdən çıxış yolu ola bilər.
“Biz baş nazir Qaxariyanın prezentasiyasında dumanlı, gecikmiş, üzdən, zərərli instinktlər dolu və qeyri-adekvat meyarları eşitdik”, – partiya lideri Qiqa Bokeriya deyib.
Bokeriya dövlətin vətəndaşlara təklif etdiyi yardımın həcmini cüzi adlandırıb. Onun sözlərinə görə, hökumətin vergiləri azaltmaması isə “ağılasığmazdır”.
Hökumət işsizlərin işə qayıtmasına imkan verəcək iqtisadiyyatın sistematik stimullaşdırılması planını hazırlamayıb – “Lelo” siyasi ittifaqqının (ötən il bankir Mamuka Xazaradze tərəfindən yaradılıb) nümayəndəsi Badri Caparidze bəyan edib. İşsiz qalan insanların alacağı maliyyə yardımı isə çox azdır.
Caparidze hesab edir ki, bu, böhrandan çıxış planından daha çox seçkiqabağı plana bənzəyir:
“Qrafikin altı aylıq tərtib olunması da şübhə doğurur. Altıncı ay seçkilərlə üst-üstə düşür. Məsələ ondadır ki, niyə bu yardım üç ay ərzində göstərilmir?” – Caparidze sual edir.
Gürcüstan hökumətinin müxalifətlə işləmək və milli razılıq əsasında böhran əleyhinə plan hazırlamaq imkanı vardı, amma hökumət bu şansdan yararlanmadı – “Vətəndaş Hərəkatının” lideri Aleko Elisaşvili hesab edir.
“Bu planın mahiyyəti evlərinə qapadılan insanların fiziki xilasından ibarət olmalıdır… Orda özündənrazı oturan bu nazirlər və parlament sədri layiqdirlər ki, onları ailələri ilə birlikdə ayda 200 lariyə dolanmağa məcbur edəsən”, – Elisaşvili deyir.
Elisaşvili hesab edir ki, hökumət daha çoxunu edə bilərdi.
“Pensiya fondunda 600 milyon lari toplanıb. Bizim büdcəmiz 10 milyard laridir [3,1 milyard dollara yaxın]. Cari xərcləri – ezamiyyətlər, mükafatlar və ora-bura səfərləri azaltsaq, büdcənin 30 faizinə qənaət etmək olar. Bu, 3 milyard lari [942 milyon dollara yaxın] deməkdir. Bizə xarici yardım da var – üç milyard lari. Bu məbləğ düzgün paylaşdırılsa, insanları real olaraq dəstəkləmək və onlara ayda 1200-1500 lari [375-470 dollara yaxın] vermək olar. Bunun üçün imkanlar var”, – Elisaşvili deyib.
Gürcüstanda ilk koronavirusa yoluxma halı 2020-ci il fevralın 26-da qeydə alınıb. Martın 21-dən Gürcüstanda fövqəladə vəziyyət, martın 31-dən isə bütün ölkə ərazisində karantin rejimi elan olunub.
