2022 թվականի հունվարի 1-ից Հայաստանում գործում են հակածխախոտային նոր սահմանափակումներ։ Առևտրի կետերի ցուցափեղկերում քաղաքացիներն այլևս ցուցադրված ծխախոտի տուփեր չեն գտնի։ Խանութներում արգվելված է ծխախոտի գովազդը՝ պաստառների և բաներների կիրառմամբ։
Կառավարության՝ այս տարվա առաջին նիստում ուժի մեջ մտած օրենքին ու սահմանափակումներին անդրադարձել են Հայաստանի վարչապետն ու առողջապահության նախարարը։
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հիշեցրել է, որ արդեն տևական ժամանակ է, ինչ հանրային վայրերում ծխախոտի գովազդն արգելված է։ Նրա խոսքով՝ արդեն իսկ գործող նոր սահմանափակումները հակածխախոտային պայքարի երկրորդ քայլն են։
Ըստ նոր սահմանափակումների՝ արգելվում է ծխախոտային արտադրատեսակների, դրանց պատկանելիքների, փոխարինիչների հրապարակային ցուցադրումը վաճառասրահներում և հանրային սննդի օբյեկտներում։
Արգելվում է նաև կրպակներում, տեսանելի վայրերում ծխախոտի դատարկ կամ մեծացրած չափսերով տուփերի, մակետների և պաստառների ցուցադրությունը։
Սահմանափակումները չեն տարածվում միայն օդանավակայանի անմաքս առևտրի խանութների (Duty free) վրա։
Հայաստանի խորհրդարանը հակածխախոտային օրինագիծ էր ընդունել 2020 թ․ փետրվարին։ Ընդդիմությունը դեմ էր որոշման ընդունմանն ու մատնանշում էր տնտեսության վրա հնարավոր բացասական հետևանքները։ Իշխող «Իմ քայլը» խմբակցությունն իր հիմնավորումն ուներ․ մարդկանց կյանքը տնտեսական եկամուտից թանկ է։
Սահմանափակումները պետք է ուժի մեջ մտնեին նախորդ տարի, սակայն հետպատերազմական իրավիճակով պայմանավորված՝ կիրարկումը հետաձգվել էր 1 տարով։
Մարտի 15-ից արգելվելու է նաև ծխախոտի օգտագործումը հանրային սննդի բոլոր, այդ թվում՝ բաց օբյեկտներում։
Փաշինյանի դիտարկմամբ՝ ամեն ինչ արվում է, որ մարդը մոռանա ծխախոտ գնելու մասին․
«Նախկինում ծխախոտի ցուցատախտակը տեղադրվում էր վաճառքի կետերի մուտքի, դրամարկղի մոտ, ամենատեսանելի վայրում, որպեսզի մարդը հանկարծ չմոռանար ծխախոտ գնել»։
Կառավարության նիստում վարչապետը կարևորել է գործող նոր սահմանափակումների նկատմամբ խիստ վերահսկողությունը։
Հակածխախոտային օրինագծի պահանջների վերահսկողությունն իրականացնելու են տեսչական մարմինները։
Առողջապահության նախարար Անահիտ Ավանեսյանի կարծիքով՝ նոր սահմանափակումները կարևոր խթան կհանդիսանան ոչ վարակիչ հիվանդությունների դեմ պայքարի գործում։
Նախարարի փոխանցմամբ՝ Հայաստանում ծխում է 16 տարեկանից բարձր բնակչության 27.9%ը։ Ծխողների 51%-ը տղամարդիկ են։
Հակածխախոտային արշավը Հայաստանում մեկնարկել էր տարիներ առաջ՝ 2017 թ․ օգոստոսին։ Առողջապահության նախկին նախարար Լևոն Ալթունյանը հայտարարել էր ծխողների թիվը 30-40%-ով կրճատելու մտադրության մասին:
2018 թ.–ի «թավշյա հեղափոխությունից» հետո հակածխախոտային օրենքի ընդունման համար պայքարում էր նախարար Արսեն Թորոսյանը։ Վերջինս պնդում էր, թե ծխախոտի գները կտրուկ՝ 45%-ով բարձրացնելը կկանխի 88 հազար մահ։ Նախարարն առաջարկում էր գնալ ծխախոտի սպառման լիակատար արգելքի ճանապարհով, սակայն վարչապետ Փաշինյանն ընտրեց սահուն անցում կատարելու որոշումը։
«Ի վերջո որոշակի քաղաքական կամք դրսևորվեց և որոշում կայացվեց, որ ոչ, բավական ժամանակ արդեն իսկ տրամադրվել է, և մենք այլևս հապաղելու իրավունք չունենք», — կառավարության նիստից հետո լրագրողների հետ զրույցում ասել է Անահիտ Ավանեսյանը։
Նախարարի խոսքով՝ կառավարությունն այս սահմանափակումները մտցնելով նպատակ չունի վնաս հասցնել տնտեսվարողներին, միակ նպատակը քաղաքացիների, մասնավորապես՝ երիտասարդների առողջության պահպանումն է։
«Երբ նայում ենք վաղաժամ մահացության ցուցանիշները, դրանք թե՛ սրտանոթային հիվանդություններն են, թե՛ քաղցկեղն է, տղամարդկանց մոտ՝ առաջին տեղում թոքի քաղցկեղն է, ինչը ցույց է տալիս, որ մենք պետք է գործուն միջոցներ ձեռնարկենք», — հակածխախոտային պայքարի մասին ասել է նախարարը։
Օրինախախտները, այսինքն արգելված վայրերում ծխողները, կվճարեն տուգանք նվազագույն աշխատավարձի 50–ապատիկի չափով։ Նման ակտերի խախտման դեպքում որպես հաշվարկային հիմք է գործում 1000 դրամը: Եթե խախտումն իրականացվի ծառայողական պարտականությունների կատարման ընթացքում, ապա քաղաքացին կտուգանվի նվազագույն աշխատավարձի 100–200-ապատիկի չափով։ Երեք ամսվա ընթացքում օրենքը երկու անգամ խախտելու դեպքում անձը ստիպված կլինի վճարել կրկնակի տուգանք։
