«Կարևոր և էական հաջողություն էր»․ Փաշինյանը՝ սահմանազատման մասին
Տավուշում սահմանազատման արդյունքները
«Մեր ինքնիշխանության և անկախության հետագա զարգացման համար կարևոր անկյունաքար է դրվել։ Անկախությունից ի վեր առաջին անգամ ՀՀ-ն պաշտոնապես ունի դելիմիտացված սահման»,– կառավարության նիստում հայտարարել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։
Խոսքը՝ Տավուշ-Ղազախ հատվածում իրականացված սահմանազատման մասին է։ Մայիսի 15-ին կազմակերպվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատման հանձնաժողովների 9-րդ հանդիպումը։ Կողմերը արձանագրություն են ստորագրել՝ այդ կերպ հաստատելով, որ համաձայնեցրել են «սահմանագծի առանձին հատվածներ»։
Մինչ այս չէր նշվում, թե որ քարտեզի հիման վրա է սահմանազատում արվում։ Նախօրեին, սակայն, հաղորդվեց, որ խոսքը ԽՍՀՄ Զինված ուժերի գլխավոր շտաբի 1976 թվականի տեղագրական քարտեզների մասին է։
Վարչապետի աշխատակազմի պարզաբանմամբ՝ դրանք ԽՍՀՄ իրավասու պետական մարմինների կողմից վերստուգված ամենավերջին քարտեզներն են:
Աշխատակազմից նաև հայտնել են սահմանազատման արդյունքների մասին՝ նշելով, որ Տավուշի մարզում որոշակի խնդիրներ կան միայն Կիրանց գյուղի հատվածում։ Ասվում է, որ առաջանալու է «ճանապարհի տեղափոխման խնդիր», ինչը հնարավոր է իրականացնել 2-3 ամսում:
Նիստին զուգահեռ կառավարության շենքի հարևանությամբ բողոքի ցույց էր ընթանում։ Սահմանազատման դեմ «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման անդամները պնդում էին «սահմանազատման մասով հանցագործություն է տեղի ունենում»։ Սահմանազատման հանձնաժողովների աշխատանքից դժգոհ են նաև Կիրանցի բնակիչները։ Ասում են՝ իրենց դիտարկումները հաշվի չեն առնվել, զգայուն հարցերը լուծվել են «ոչ ի շահ իրենց»։
ՀՀ և Ադրբեջանի սահմանազատման հանձնաժողովները ղեկավարում են Հայաստանի փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանն ու Ադրբեջանի փոխվարչապետ Շահին Մուստաֆաևը։
Մայիսի 15-ի հանդիպումից հետո ՀՀ ԱԳՆ-ն հաղորել էր, որ հանձնաժողովները «քննարկել են կատարված աշխատանքները և, հաշվի առնելով տեղանքում գեոդեզիական չափումների արդյունքում հստակեցված կոորդինատները, ԽՍՀՄ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի 1976 թվականի տեղագրական քարտեզի համաձայն, որը հերթապահության ընթացակարգ է անցել 1979 թվականին, համաձայնեցրել են անմիջականորեն Բաղանիս (ՀՀ) – Բաղանիս Այրում (Ադրբեջան), Ոսկեպար (ՀՀ) – Աշաղը Ասկիպարա (Ադրբեջան), Կիրանց (ՀՀ) – Խեյրումլի (Ադրբեջան) և Բերքաբեր (ՀՀ) – Կըզըլ Հաջիլի (Ադրբեջան) բնակավայրերի միջև սահմանագծի առանձին հատվածների համատեղ կազմված արձանագրություն-նկարագրությունը՝ ԽՍՀՄ փլուզման պահի դրությամբ գոյություն ունեցող իրավաբանորեն հիմնավորված միջհանրապետական սահմանին համապատասխանեցնելու նպատակով»։
«Դելիմիտացված սահմանը կմեծացնի անվտանգության և կայունության մակարդակը»
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մեծ հաջողություն է բնորոշել Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատման հանձնաժողովների միջև արձանագրության ստորագրումը, որի համաձայն՝ կողմերը համաձայնեցրել են Տավուշ-Ղազախ հատվածի սահմանային հատվածները.
«Դելիմիտացված սահմանն էականորեն մեծացնելու է անվտանգության և կայունության մակարդակը ոչ միայն նշված գյուղերի հատվածում, այլև Հայաստան-Ադրբեջան սահմանի երկայնքով»։
Փաշինյանի խոսքով՝ սա «շատ կարևոր և էական» հաջողություն է։
Տեղեկացրել է՝ Ադրբեջանի հետ սահմանազատման գործընթացում Հայաստանի համար սկզբունքային է, որպեսզի ոչ թե ստեղծվի նոր սահման, այլ վերարտադրվեն այն սահմանները, որոնք «գոյություն են ունեցել Խորհրդային Միության փլուզման պահին և ունեն դե յուրե իրավական նշանակություն»։
«Սրա համար մենք նախ հղում էինք անում Ալմա-Աթայի հռչակագրին, և ապրիլի 19-ին դա ամրագրվեց, արձանագրվեց, ընդ որում՝ որպես սահմանազատման ողջ գործընթացի բազային սկզբունք։ Հիմա մենք նաև քարտեզների հղումն ունենք, և դրանք ԽՍՀՄ դե յուրե իրավական նշանակություն ունեցող վերջին քարտեզներն են»,- ասել է Փաշինյանը։
Վարչապետի գնահատմամբ՝ եթե ՀՀ իշխանությունը սկզբունքից շեղվեր և ստեղծվեր նոր սահմանագիծ, դա կնշանակեր ստեղծել «էսկալացիայի և ռազմական բախումների հարատև աղբյուր»։
Սահմանազատման արդյունքները․ Կիրանցում «որոշակի խնդիրներ» են առաջանալու
Վարչապետի աշխատակազմից երեկ ուշ երեկոյան հայտնել էին Տավուշ-Ղազախ հատվածում սահմանային գծի վերարտադրումն ավարտվել է, սահմանը համարվում է դելիմիտացված: Ամփոփելով սահմանազատման արդյունքները՝ նկատել էին՝
- Բերքաբերում ոչ մի զգայուն իրավիճակ չկար և չկա;
- Ոսկեպարի Սբ Աստվածածին եկեղեցու, Ոսկեպար-Բաղանիս ԽՍՀՄ ժամանակների ճանապարհի հարցերը լուծվել են, «ճանապարհն ամբողջությամբ ՀՀ տարածքում է, եկեղեցին՝ նույնպես»;
- Կիրանց գյուղի դեպքում առաջանալու է ճանապարհի տեղափոխման խնդիր, որը հնարավոր է իրականացնել 2-3 ամսում, հիմնանորոգվելու է Աճարկուտից Կիրանց տանող այլընտրանքային ճանապարհը;
- Կիրանցին են վերադարձվելու մոտ 25 հեկտար գյուղատնտեսական նշանակության հողեր, որոնք վերջին 33 տարում անհասանելի են եղել գյուղացիների համար։
Հաղորդվել էր, որ կիրանցեցիների պարագայում կան նաև ոչ մեծ ծավալի գույքային հարցեր։ Գործադիրը պատրաստակամություն է հայտնել փոխհատուցելու քաղաքացիների կրած վնասները գույքային կամ ֆինանսական եղանակով։
«Կառավարությունն այդ բոլոր խնդիրները հետևողականորեն կլուծի։ Արդեն ասել ենք՝ դրանք Կիրանցի ժողովրդի կամ մի քանի ընտանիքների խնդիրներ չեն, մեր խնդիրներն են»,- այսօր հայտարարեց վարչապետ Փաշինյանը։
«ՀՀ սահմանապահ զորքերն արդեն իսկ ծառայություն են իրականացնում»
Խոսքն, ըստ վարչապետ Փաշինյանի, Բաղանիս-Ոսկեպար հատվածի մասին է, որտեղ սահմանապահ զորքեր կան արդեն մեկ շաբաթից ավելի․
«Սահմանային սյուների տեղադրման աշխատանքն ավարտելուց անմիջապես հետո սահմանապահ զորքերն արդեն տեղակայվել են։ Հիմա ուսումնասիրում են տեղանքը, որպեսզի այդտեղ արդեն մշտական ծառայություն իրականացնեն։ Մյուս հատվածներում նույնպես սա տեղի կունենա»։
Ե՞րբ են երկու կողմերի սահմանապահները կանգնելու համաձայնեցված սահմանի վրա: Այս հարցին ի պատասխան՝ վարչապետի աշխատակազմից նշել էին․
«Դա տեղի կունենա առաջիկա 8-9 օրերի ընթացքում, իսկ Կիրանցի առավել զգայուն հատվածում` ավելի ուշ, որովհետև այդտեղ որոշ մանրամասներ ենթակա են լրացուցիչ ճշգրտման»։
«Ադրբեջանը հակված է գործընթացը շարունակել նույն ալգորիթմով»
Կառավարության նիստում մանրամասներ է հայտնել նաև փոխվարչապետ, Ադրբեջանի հետ սահմանազատման հանձնաժողովի նախագահ Մհեր Գրիգորյանը։
Նրա խոսքով՝ մայիսի 15-ին Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատման հանձնաժողովների հանդիպման ժամանակ շարունակվել են քննարկումները՝ կապված սահմանազատման կանոնակարգի հետ։ Նկատել է՝ կարծես թե կա համաձայնություն, որ գործընթացում որդեգրած սկզբունքներն արտացոլվեն նաև կանոնակարգի մեջ, այդ ուղղությամբ աշխատանքներն «ինտենսիվ շարունակվելու են»։
«Ուզում եմ վերահաստատել, որ ադրբեջանական կողմը նույնպես հակված է սահմանազատման գործընթացը շարունակել նույն ձևաչափով, նույն ալգորիթմով, որն այս անգամ մենք կիրառեցինք»,- հայտարարել է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Տավուշում սահմանազատման արդյունքները
