Հայաստանի վարչապետի որոշմամբ երկրում սկսվել է սահմանադրական բարեփոխումների խորհրդի ձևավորման գործընթաց։ Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը վարչապետի աշխատակազմ է ներկայացվելու մինչև 2023 թվականի հունիս։
Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի գործունեությունը կկասեցվի։ Կձևավորվի նոր խորհուրդ, որը կնախագահի արդարադատության նախարարը։
Խորհրդի կազմում ընդգրկված կլինեն ՄԻԵԴ-ում Հայաստանի ներկայացուցիչը, Մարդու իրավունքների պաշտպանը, Ազգային ժողովի պետական-իրավական հարցերի հանձնաժողովի նախագահը, խորհրդարանական խմբակցություններից մեկական անդամ, մեկ ներկայացուցիչ Բարձրագույն դատական խորհրդի կազմից, առնվազն երկու անգամ ընտրություններին մասնակցած արտախորհրդարանական ուժերից 3 հոգի, ինչպես նաև քաղհասարակության 3 ներկայացուցիչ։
Արտախորհրդարանական ուժերի և հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներն ընտրվելու են մրցութային կարգով։
Սահմանադրական բարեփոխումների խորհրդի ձևավորման համար արդարադատության նախարարությունը ունի մեկ ամիս ժամանակ։ Այնուհետև խորհրդի կազմը կներկայացվի վարչապետի աշխատակազմին։ Հաստատման պարագայում խորհուրդը կձևավորի 5 գիտնականներից կազմված հանձնաժողով։ Հենց նրանք էլ կզբաղվեն Սահմանադրական բարեփոխումների նախագծի մշակմամբ։
Արդարադատության նախարարությունը նախատեսում է Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծն աշխատակազմ ներկայացնել մինչև 2023 թվականի հունիս։
Պետական կառավարման ո՞ր ձևն է անհրաժեշտ Հայաստանին․ այս և այլ հարցերի պատասխաններ կտա բարեփոխումների խորհուրդը։
Կառավարման ձևի փոփոխության անհրաժեշտության դեպքում կանցկացվի հանրաքվե, սակայն կան գլուխներ, որոնց փոփոխությունը կարող է արվել նաև Ազգային ժողովի որոշմամբ։
Փորձագիտական շրջանակները, սակայն, կարծում են, որ հանրաքվեի պետք է դրվեն բոլոր փոփոխությունները՝ անկախ բովանդակությունից։
Հայաստանը խորհրդարանական կառավարման է անցել 2018 թ․-ին։ Մի քանի տարի է, ինչ սահմանադրական փոփոխությունների հարցը քաղհասարակության ներկայացուցիչների օրակարգում է։ Բարեփոխումների անհրաժեշտության մասին տարեսկզբից բարձրաձայնում է նաև երկրի վարչապետը։
Մարտ ամսին կազմակերպված հանրահավաքի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանն ասել էր, որ գործող Սահմանադրությունը «բազմաթիվ ճգնաժամային ռիսկեր է ստեղծում»․
«Այս տարվա հոկտեմբեր ամսին համաժողովրդական հանրաքվեով ընդունենք նոր Սահմանադրություն կամ սահմանադրական փոփոխություններ, և ի վերջո կիսանախագահական կառավարման համակարգի անցնելը հնարավոր տարբերակներից մեկը պետք է լինի, և այս գործընթացը մենք պիտի իրականացնենք Ազգային ժողովի, կառավարության, հանրապետության նախագահի, քաղաքական ուժերի և քաղաքացիական հանրության հետ սերտ համագործակցության պայմաններում»։
Սահմանադրության օրվա [հուլիսի 5, 2021 թ․] ուղերձներում Նիկոլ Փաշինյանն ու նախագահ Արմեն Սարգսյանը չբացառեցին փոփոխությունների շուրջ քննարկումները։
«Մեր առաջիկա անելիքների առաջնահերթությունների շարքում արտաքին, սահմանադրական անվտանգության օրակարգերն են, այդ օրակարգերը սպասարկելուն կոչված պետական ինստիտուտների բարեփոխումը և կայացումը։ Այս ընթացքում, ակնհայտորեն, չի հաջողվի խուսափել մեր երկրի կառավարման համակարգի շուրջ քննարկումներից, բայց այս կարևորագույն հարցում էլ պիտի առաջնորդվենք «կտրելուց առաջ յոթ անգամ չափելու» սկզբունքով», — նշել էր վարչապետ Փաշինյանը։
Նախագահ Արմեն Սարգսյանն էլ ընդգծել էր, որ անփոփոխելի առաջին 3 հոդվածներից բացի Սահմանադրությունը «ոչ թե ստատիկ, այլ դինամիկ փաստաթուղթ է, որը պետք է համապատասխանի օրվա մարտահրավերներին.
«Վերջին երեք տարիներն ավելի ակնհայտ դարձրեցին, որ գործող Սահմանադրության առանձին դրույթներ չեն նախատեսում լավագույն լուծումները մեր երկրի ու հասարակության առաջ ծառացած բոլոր մարտահրավերներին և ճգնաժամերին արագ, լիարժեք ու հավասարակշռված արձագանքելու համար: Հետևաբար, գիտակցելով Սահմանադրության, որպես ամբողջական փաստաթղթի կենսական կարևորությունը յուրաքանչյուրիս և ողջ երկրի համար, անհրաժեշտություն կա կատարելագործել այն, դարձնել երկրի ապագային միտված, մեր պետական և ազգային շահերից բխող առաջնահերթություններին առավել համահունչ»։
Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովը ստեղծվել էր 2020 թ․ փետրվարին, ՀՀ վարչապետի որոշմամբ։ Փաշինյանը հաստատել էր հանձնաժողովի կազմն ու աշխատակարգը։
Կարգի համաձայն՝ գործունեության մեկնարկից հետո եռամսյա ժամկետում հանձնաժողովը պետք է մշակեր բարեփոխումների հայեցակարգը, կազմակերպեր հանրային քննարկում, որից հետո հայեցակարգը ներկայացներ վարչապետի աշխատակազմ։ Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի՝ աշխատակազմ ներկայացնելու ժամկետը 2020 թ․-ի սեպտեմբերի 1-ն էր։
Այս հանձնաժողովի աշխատանքը, սակայն, շարունակվեց մինչև Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի մեկնարկը [սեպտեմբերի 27, 2020 թ․], այնուհետև աշխատանքները կանգ առան և այդպես էլ չվերսկսվեցին։
