«Պետք է հասնել Արցախ-Ադրբեջան ուղիղ երկխոսության լեգիտիմության». կարծիք
Պետնախարարի հայտարարությունները ԼՂ վերաբերյալ
Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման շուրջ երկխոսությունը չպետք է Արևմուտքի և Ռուսաստանի բարդ հարաբերությունների մաս կազմի: Նման տեսակետ է հայտնել Արցախի պետնախարար Արտակ Բեգլարյանը:
Նա հայտարարել է, որ Եվրամիությունը չպետք է մասնակցի ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորմանը, խոսել Լեռնային Ղարաբաղի միջազգային ճանաչմանն ուղղված ջանքերի շարունակման, ռուսական խաղաղապահ ուժերի զորակազմի ավելացման անհրաժեշտության, ինչպես նաև ԼՂ Բաքվի հետ երկխոսությսն լեգիտիմացման մասին։
Պետնախարարի աղմկահարույց հայտարարությունները և դրանց վերաբերյալ քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի մեկնաբանությունը։
«Կարգավորման հարցը չպետք է ԵՄ համար դառնա բանակցությունների առարկա»
Արցախի պետնախարարը հիշեցրել է հակամարտության կարգավորման համար ստեղծված ձևաչափի՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մասին, որը զբաղվում էր խնդրով մինչև 2020 թվականի պատերազմը: Ըստ նրա՝ խնդրի լուծման համար երկխոսությունն անհրաժեշտ է, բայց այն չպետք է դառնա Արևմուտքի հետ Ռուսաստանի այս պահին ծայրահեղ բարդ հարաբերությունների մասը․
«Հաշվի առնելով Մինսկի խմբի համանախագահների ձևաչափը և ռուսական խաղաղապահ առաքելության արդյունավետ դերակատարությունը՝ մենք կարծում ենք, որ Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցը չպետք է Եվրամիության համար դառնա բանակցությունների առարկա»:
«ՌԻԱ Նովոստի»-ին տված հարցազրույցում արցախցի գործիչը համոզմունք է հայտնել, որ տեսանելի ապագայում ԼՂ-ի խնդրի կարգավորումն անհնար է։
«Արցախի ու Ադրբեջանի միջև կա դիրքորոշումների լուրջ հակասություն. դրանք «տրամագծորեն հակառակն են»: Ամենակարևոր տարբերությունն այն է, որ Ադրբեջանի համար դա հեղինակության, հավակնությունների հարց է, իսկ Ղարաբաղի բնակիչների համար՝ կյանքի ու մահվան, սեփական գոյության ու պատմական արդարության հարց»,- շեշտել է պետնախարարը:
«Հնարավոր կլինի դիտարկել Հայաստանի կազմ մտնելու հարցը»
Արտակ Բեգլարյանը վստահեցրել է, որ ԼՂ-ի իշխանությունները շարունակելու են ջանքեր գործադրել Արցախի միջազգային ճանաչման ուղղությամբ․
«Արցախի անկախության միջազգային ճանաչումից հետո հնարավոր կլինի դիտարկել նաև հանրապետության՝ Հայաստանի կազմ մտնելու հարցը»:
Բեգլարյանի դիտարկմամբ՝ կարելի է պնդել, որ Հայաստանը փաստացի ճանաչել է Լեռնային Ղարաբաղը, քանի որ երկու հանրապետությունների միջև գործում են հորիզոնական կապեր՝ «ինչպես նմանը նմանի հետ»:
Հավաստիացնում է՝ Արցախի իշխանություններն ուղիներ են փնտրելու, որպեսզի «աստիճանաբար, քայլ առ քայլ լուծեն իրենց խնդիրները»: Պետնախարարի կարծիքով՝ երբ Ադրբեջանը պատրաստ լինի խաղաղության, այդ խնդիրները հնարավոր կլինի լուծել նաև Բաքվի հետ ուղիղ բանակցությունների միջոցով։
«Խաղաղապահները պետք է այստեղ մնան անժամկետ»
Արցախցի պաշտոնյան Ադրբեջանին մեղադրել է սահմանային միջադեպեր հրահրելու մեջ: Բեգլարյանը հիշեցրել է, որ 44-օրյա պատերազմից հետո հայ-ադրբեջանական շփման գիծը երկարել է գրեթե 2.5 անգամ: Այդ համատեքստում պետնախարարը կարևորել է ռուսական խաղաղապահ զորախմբի ներկայությունը ԼՂ-ում․
«Կարծում ենք՝ խաղաղապահ առաքելությունը պետք է այստեղ մնա անժամկետ, քանի որ հակամարտությունը կարգավորված չէ»:
Պետնախարարի խոսքով՝ կարիք կա ավելացնել խաղաղապահների թիվն ու ընդլայնել նրանց լիազորությունների շրջանակը:
ԼՂ-ում խաղաղապահների առկայության «սուր անհրաժեշտությունն», ըստ նրա, պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ Ադրբեջանը պատրաստ չէ միջազգային միջնորդների առաջարկած երեք սկզբունքների [տարածքային ամբողջականություն, ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունք, ուժի ու ուժի սպառնալիքի չկիրառում] հիման վրա բանակցությունների:
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի խոսքով՝ Արցախը չի կարող դուրս կամ զերծ մնալ Ռուսաստան-Արևմուտք դիմակայության լայն ազդեցությունից: Խնդիրն այն է, որ պետք է առավելագույնն անել դիմակայության առանցքային դաշտերից մեկի՝ ուղիղ թիրախավորման օբյեկտի չվերածվելու համար: Կարծում է՝ Հայաստանի ներկայիս քաղաքականությունը հենց այս նպատակին է ուղղված:
«Արցախյան հարցի առնչությամբ Հայաստանի համար դրական էլեմենտներ և ռիսկեր կան ինչպես ռուսական կողմի մոտեցումներում, այնպես էլ արևմտյան քաղաքականության մեջ: Ունենք մի կողմից ոչ չասելու խնդիր, մյուս կողմից՝ այո չասելու: Ունենք երկուսի միջև մանևրելու խնդիր»,- JAMnews-ի հետ զրույցում նշել է Բադալյանը:
Քաղաքական մեկնաբանի գնահատմամբ՝ Բաքվի հետ ուղիղ բանակցության գնալը ռացիոնալ և պրագմատիկ նպատակ է, որն Արցախը պետք է որդեգրի․
«Պետք է դնել այդ խնդիրը, հասնել իրավիճակի, երբ Արցախ-Ադրբեջան ուղիղ խոսակցությունը թե՛ միջազգային հանրության մոտ կլինի ընդունելի և լեգիտիմ տարբերակ, թե՛ Բաքուն կկանգնի քաղաքական այնպիսի իրավիճակի առաջ, որ ինքն էլ անհրաժեշտ կհամարի Արցախի հետ խոսելը»:
Ըստ նրա՝ դրան հասնելու համար պետք է աշխատել Արցախի՝ քաղաքական սուբյեկտի նկարագիրը վերականգնելու ուղղությամբ:
Արցախի միջազգային ճանաչումն ու Հայաստանի կազմ մտնելը քաղաքական մեկնաբանի համոզմամբ՝ պրագմատիկ քաղաքականությունից հեռու և անիրատեսական են դիտվում ներկայիս քաղաքական իրականության համատեքստում:
Մյուս կողմից նկատում է՝ Արցախը կարող է իրեն նման դիտարկումներ թույլ տալ, քանի որ ունի ինքնորոշման, անվտանգային խնդիրներ, ինչպես նաև սպառնալիք Ադրբեջանից.
«Որևէ միջազգային դերակատար չի կարող հերքել այդ խնդիրների գոյությունը»:
Ինչ վերաբերում է Հայաստան-Արցախ հարաբերություններին, ըստ Բադալյանի, միջազգային հանրությունն էլ լավ պատկերացնում է, որ դրանք «դե ֆակտո ճանաչվածության հարաբերություններ են».
«Բնականաբար, դա շատ քիչ բան է ասում միջազգային քաղաքականության համատեքստում: Պրակտիկ իրավիճակը թե՛ Հայաստանից, թե՛ Արցախից պահանջում է քաղաքական այլ գնահատումներ ու անելիքներ»:
Բադալյանի խոսքով՝ Արցախից ռուս խաղաղապահների դերակատարման վերաբերյալ այլ գնահատական առնվազն այս փուլում սպասել պետք չէ: Նկատում է՝ Հայաստանի իրավիճակի, ԼՂ-ի քաղաքական ներուժի, ինչպես նաև ստատուս քվոյի ներկայիս պայմաններում դա իրատեսական չէր լինի:
Քաղաքական մեկնաբանի դիտարկմամբ՝ խաղաղապահ առաքելությունը հարցեր է առաջացնում ոչ միայն արդյունավետության, այլև ադրբեջանցիների հետ հնարավոր գործակցության տեսանկյունից: Հիշեցնում է Փառուխի շուրջ զարգացումներն ու պաշտոնական Երևանի արձագանքը: Ըստ նրա՝ Արցախից նման կոշտ հայտարարություններ ակնկալելն անիրատեսական է:
Հակոբ Բադալյանի գնահատմամբ՝ դիվանագիտական դաշտում խոսում ենք խաղաղապահների կարևորությունից, սակայն գործնական դաշտում այլ քայլեր ձեռնարկելու կարիք կա:
«Պետք է պատրաստվենք իրավիճակի, երբ Բաքուն, օրինակ, կարող է պահանջել շատ ավելի մեծ գին մանդատի շարունակման համար: Այդ գինը կարող է լինել Արցախից կամ Հայաստանից մի կտոր: Լրջորեն պետք է մտածենք՝ ինչպես անել, որ ՌԴ-ն խաղաղապահ առաքելության առումով պատասխանատվության խնդիր ունենա ոչ միայն Ադրբեջանի, այլև Հայաստանի և Արցախի առաջ»,- ամփոփել է քաղաքական մեկնաբանը:
Պետնախարարի հայտարարությունները ԼՂ վերաբերյալ
