Զատկի ավանդույթները Վրաստանում
Զատկի ավանդույթները Վրաստանում
Քրիստոսի Հարությունն ամենանշանակալից կրոնական տոնն է Վրաստանում։ Անգամ ոչ այնքան կրոնապաշտ ընտանիքներն այն նշում են՝ պահպանելով Զատկի որոշ արմատացած ավանդույթներ։
Ծանր և մի քիչ հում․ այսպիսին պետք է լինի Զատկի իսկական ավանդական թխվածքը
Հարության կիրակիից մեկ շաբաթ առաջ սոցիալական ցանցերի վրացական հատվածում իրարանցում է սկսվում. «Որտեղի՞ց Զատկի լավ թխվածք գնել» (որպես կանոն, այս հարցը գրվում է ոչ թե մեկ, այլ մի քանի հարցական նշանով):
Սկսվում է դժվարին քասթինգ ծանր եզրակացություններով. այս մեկը բավական հում չէ, մյուսը ծանր չէ, երրորդը բուրավետ չէ, չորրորդում չամիչի թիվը զույգ է (կամ կենտ)…
Չի բերի այն փռի բախտը, որը չի արդարացրել սպասումները և Զատկի վատ թխվածքները է թխել: Թեկուզ աշխատողները ամբողջ օրը գլխի վրա կանգնեն, միևնույն է, փռի հեղինակությունը փրկել հնարավոր չէ: Հաղթանակը «Տարվա լավագույն Զատկի թխվածք» անվանակարգում հրուշակային «Օսկար» է փռի համար:
Եվ, այնուամենայնիվ, ի՞նչ ասել է «Զատկի լավ թխվածք», և ինչպե՞ս հայացքով տարբերել լավը վատից: Եթե թխվածքը բուլկու նման փափուկ է և թեթև, ապա արագ ներողություն խնդրեք վաճառողից և հեռացեք: Վրաստանում անգամ երեխաները գիտեն, որ իսկական Զատկի թխվածքը պետք է լինի ծանր և մի քիչ հում, դեղնա-գազարագույն և ո՛չ մի դեպքում՝ սպիտակ: Թեպետ, արտաքին տեսքը գործի կեսն է. թխվածքը պետք է լինի չափավոր յուղային, չափավոր քաղցր և ամենակարևորը՝ պետք է ունենա յուրահատուկ բույր:
Զատկի լավ թխվածքում չափավոր խառնված են մշկընկույզի, մեխակի, զաֆրանի, դարչինի և այլ համեմունքների բույրերը: Ամեն ինչ կախված է հացթուխի հմտությունից: Եվ ինչի՞ համար են իրարանցումը, հիստերիան՝ կհարցնեք դուք: Չի՞ կարելի արդյոք ուղղակի տանը թխել Զատկի թխվածքը:
Իհարկե՛, կարելի է: Ավելի՛ն, տնական թխվածքից լավը չկա: Սակայն պետք է հաշվի առնել, որ Զատկի լավ թխվածք թխելու համար հարկավոր է մի քանի օր, մեծ աշխատանք, վարպետություն … և նյարդեր: Եթե այս ամենը կա, ապա կարելի է գործի անցնել: Եվս մեկ պատճառ, ինչի համար Զատկի թխվածքը սովորաբար գնում են, բյուջեն է: Ավելի էժան է գնել, քան՝ թխել:
Բամբակի վրա աճեցված խոտ
Վրացական Զատկի սեղանի ևս մեկ պարտադիր բաղադրիչը աճեցված խոտն է՝ նոր կյանքի և թարմացման խորհրդանիշը: Ի տարբերություն Զատկի թխվածքի՝ այն բավականին հեշտ է պատրաստել. հարկավոր է միայն ճշգրիտ հաշվարկել ժամանակը, որպեսզի Հարության կիրակի ծիլերը հայտնվեն: Սովորաբար հատիկը կամ սերմերը բամբակի մեջ են դրվում Զատկից երկու շաբաթ առաջ՝ Ծաղկազարդի կիրակի օրը: Կարելի է օգտագործել ցանկացած տեսակի սպասք:
Սովորաբար օգտագործում են հասարակ ափսե, որի վրա տաք ջրով թրջված 4-5 սմ հաստությամբ բամբակի շերտ է դրվում, ինչի վրա էլ ցանվում են սերմերը:
Ափսեն պետք է դրվի լուսավոր ու տաք սենյակում, իսկ բամբակը միշտ պետք է խոնավ լինի: Ընդամենը այսքանը: Մոտ մեկ շաբաթ անց կհայտնվի կանաչ խոտը, որի վրա դրվելու են Զատկի հավկիթները տոնական սեղանը զարդարելու համար:
Զատկի հավկիթներ վրացական ձևով
Զատկի հավկիթերը վրացական ձևով ներկում են Ավագ ուրբաթ օրը: Վրաստանում, որպես կանոն, դրանք ներկում են Տորոն ներկատու կոչվող բույսի արմատներով, որը տեղացիները կոչում են «էնդրո»: Ավագ շաբաթվա ընթացքում էնդրոն վաճառվում է ամեն քայլափոխի: Արմատները մանրակրկիտ լվացվում են և մանր տաշեղվում: (Ի դեպ, կարելի է գնել նաև աղացած էնդրո, սակայն որոշ տնային տնտեսուհիներ, չգիտես ինչու, աղացածին չեն վստահում):
Արմատների վրա ջուր է լցվում, ավելացվում են սոխի կճեպներ, աղ, և այս ամենը եփվում է 20 րոպե, ինչից հետո հեղուկը սառեցվում է մինչև սենյակային ջերմաստիճան, և միայն դրանից հետո հեղուկի մեջ դրվում են ձվերը: Մեծ քանակությամբ ձու դնել հեղուկի մեջ չարժե, կարող են կոտրվել:
Ձվերը պետք է «գունավոր ջրում» եփվեն 20-25 րոպե, ինչից հետո դրանք զգուշորեն պետք է հանել, սպասել մինչև սառչեն, ապա պահել սառը ջրի տակ՝ հետագայում հեշտ մաքրելու համար:
Կարևորը՝ ձվերը չեփել սիրելի կաթսայի մեջ, քանի որ այն կգունավորվի: Փորձառու տնային տնտեսուհիները առանձին կաթսա ունեն Զատկի ձվերի համար, որը մառանից հանում են տարին մեկ անգամ: Ավագ սերնդի մարդիկ հիշում են, որ կոմունիստական ժամանակներում Զատկի օրը ուսուցիչները ստուգում էին աշակերտների ձեռքերը, և վա՛յ նրանց, ում ձեռքերին ներկի հետքեր կլինեին. դա նշանակում էր, որ տանը ձու են ներկել:
Գլխավոր ավանդույթը հանգուցյալներին այցելելն է
Հարության կիրակիի հաջորդ օրը՝ երկուշաբթի, վրացիները գնում են գերեզմանոցներ, այցելում են մտերիմների գերեզմաններ, որտեղ անպայման պետք է թողնել կարմիր ձու, Զատկի թխվածք և գինի: Կան մարդիկ, ովքեր չեն վարանում ճաշկերույթ կազմակերպել ավանդական վրացական ուտեստներով և խմիչքներով, անգամ հյուրեր են հրավիրում:
Զատկի գիշերը, երբ հավատացյալները վերադառնում են տոնական ժամերգությունից, մետրոն աշխատում է անվճար: Հաջորդ օրը անվճար է նաև գերեզմանատներ տանող քաղաքային տրանսպորտը:
Զատկի օրերին Թբիլիսիում չկան խցանումներ, մարդիկ ազատ քայլում և զբոսնում են փողոցներով: Դա սովորական բան է, քանի որ հարազատների և մտերիմների գերեզմանները քաղաքից դուրս՝ մարզերում են, այդ պատճառով այս օրերին մարդիկ դուրս են գալիս Թբիլիսիից:
«Թբիլիսին ազատ է»
Այս առիթով յուրաքանչյուր Զատկին Facebook-ում որևէ «շատ սրամիտ» օգտատեր գրառում կանի այն մասին, որ «վերջապես գյուղացիները գնացին Թբիլիսիից, և որ մի քանի օրով Թբիլիսիում մնացին իսկական թբիլիսցիները»: Կատակներն այս առիթով Զատկի օրերին նույնքան ավանդույթ են, որքան Զատկի թխվածքը և ներկված հակիթները:
Զատկի ավանդույթները Վրաստանում
