Ի՞նչ սպասել Միրզոյան-Բայրամով մոսկովյան հանդիպումից։ Կարծիք Երևանից
Միրզոյան-Բայրամով մոսկովյան բանակցություններ
Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարները մայիսի 19-ին կհանդիպեն Մոսկվայում։ Ռուսաստանի ԱԳՆ խոսնակը հայտարարել է, որ Լավրովի հետ երկկողմ և եռակողմ ձևաչափերով հանդիպումներից բացի «առանձին կանցկացվեն հայ-ադրբեջանական երկկողմ բանակցություններ խաղաղության պայմանագրի շուրջ»։
JAMnews-ը զրուցել «Ժողովրդավարության և անվտանգության տարածաշրջանային կենտրոնի» նախագահ, քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանի հետ և փորձել պարզել՝ ի՞նչ կարելի է սպասել մոսկովյան բանակցություններից, ո՞ր ուղղություններով կարող է առաջընթաց գրանցվել, արդյո՞ք կողմերը մոտ են պայմանագրի ստորագրմանը և ոչ միայն։
Մայիսի 25-ին Մոսկվայում նախատեսված է նաև Հայաստանի վարչապետի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի նախագահների եռակողմ հանդիպում։ Այս նյութի հրապարակման պահին այդ մասին տեղեկացրեց Նիկոլ Փաշինյանը։ «Ռուսաստանի նախագահից առաջարկ ենք ստացել Մոսկվայում ՌԴ նախագահի միջնորդությամբ եռակողմ հանդիպում անցկացնել, և մենք ընդունել ենք այդ առաջարկը»,- ասաց նա։
Վերջին շրջանում հայ-ադրբեջանական բանակցություններն ինտենսիվ կերպով են ընթանում։ Մայիսի 1-4-ը Վաշինգտոնում հանդիպել են արտգործնախարարները, մայիսի 14-ին Բրյուսելում՝ երկրների ղեկավարները։ Առաջնորդների հանդիպմանը հաջորդած Շառլ Միշելի հաղորդագրությունում շեշտվում է, որ Հայաստանը և Ադրբեջանը վերահաստատել են միմյանց տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու հանձնառությունը, մատնանշվում են կոնկրետ տարածքներ՝ Հայաստանի 29 հազար 800 և Ադրբեջանի 86 հազար 600 քառակուսի կմ-ը։ Վերջինն ընդգրկվում է նաև Լեռնային Ղարաբաղի տարածքը։
Տիգրան Գրիգորյան, քաղաքագետ
Ռուսաստանը փորձում է վերականգնել կորցրած դիրքերը
«Մոսկվայի շարժառիթներն ակնհայտ են։ Վերջին շրջանում գործընթացը կարծես թե դուրս է եկել վերահսկողությունից։ Տեսնում ենք, որ այս փուլում արևմտյան հարթակներում են տեղի ունենում հիմնական բանակցությունները։ Նմանատիպ հանդիպում կազմակերպելով Ռուսաստանը փորձում է վերականգնել կորցրած դիրքերը։
Դժվար է կանխագուշակել, թե ինչպես կարող են ընթանալ, մասնավորապես՝ խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցությունները։
Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև այդ օրակարգի որոշ հարցերում տարաձայնություններ կան։ Գուցե նաև դա է պատճառը, որ այդ հարցով բանակցությունները երկկողմ են լինելու»։
Որոշակի առաջընթաց հնարավոր է
«Միգուցե հնարավորություն լինի զարգացնել այն որոշակի առաջընթացը, որն արձանագրվել էր Բրյուսելում։ Խոսքը երկաթգծի վերականգնման վերաբերյալ գրանցված առաջընթացի մասին է։ Հնարավոր է՝ կողմերը շարունակեն այդ թեմայով ակտիվ աշխատել։ Չնայած գիտենք, որ այդ օրակարգի համար գոյություն ունի առանձին՝ փոխվարչապետերի ձևաչափ։
Առանցքային հարցը խաղաղության պայմանագրի օրակարգն է, այդ օրակարգի մի շարք ուղղություններ, որտեղ կողմերը դեռևս տարաձայնություններ ունեն։ Ղարաբաղի հետ կապված հարցերում ՌԴ-ն մի դիրքորոշում ունի, Արևմուտքը՝ այլ։
Ռուսաստանն այստեղ չի ցանկանում համապարփակ լուծումներ, մեծ հաշվով նրա ռազմավարական նպատակը ստատուս քվոյի պահպանումն է։ Թե Բրյուսելը, թե Վաշինգտոնը ցանկանում են լուծումներ նաև այս հարցում։ Եվ այդ առումով դժվար է ակնկալել ինչ-որ համագործակցություն կամ փոխլրացում»։
Խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը լուրջ վտանգներ է ստեղծելու ՌԴ համար
«Պետք է հաշվի առնել այն, որ կողմերը այդքան էլ մոտ չեն այդ պայմանագրի ստորագրմանը՝ ի հեճուկս բոլոր լավատեսական հայտարարությունների։ ԼՂ-ին առնչվող հարցերում, մասնավորապես՝ բանակցային ուղիղ միջազգային մեխանիզմի ստեղծման հարցում կողմերի դիրքորոշումները հակադիր են։ Դժվար թե հնարավոր լինի ինչ-որ փոխզիջումային լուծումներ գտնել․ երկու կողմի համար էլ այս հարցը կարմիր գիծ է։
Հայաստանը չի կարող ստորագրել պայմանագիր առանց միջազգային մեխանիզմի առկայության, իսկ Ադրբեջանը չի կարող ընդունել որևէ միջազգային մեխանիզմի առկայություն։ Չեմ կարծում, որ իրավիճակը մոտ է հանգուցալուծման։
Մյուս կողմից, տեսնում ենք, որ Մոսկվայից որոշակի արձագանք կա այս գործընթացներին, անհանգստություն, որ կորցնում են դերը տարածաշրջանում։ Պարզ է, որ արտգործնախարար Լավրովի հայտարարությունը [«Միացյալ Նահանգներն ու դաշնակիցները հայերին ազդակներ են ուղարկում՝ եկեք մեզ մոտ, քշեք ռուսներին ձեր տարածքից»] արձագանք է վերջին շաբաթներին տեղի ունեցող գործընթացներին»։
Մոսկվայից ճնշումներ կարող են գործադրվել
«Ռուսաստանը շարունակում է բավականին լուրջ լծակներ ունենալ Հայաստանի նկատմամբ։ Խոսքը ոչ միայն ռազմական կամ քաղաքական լծակների մասին է, այլ, առաջին հերթին, տնտեսական ու էներգետիկ։ Շաբաթներ առաջ արգելք էր մտցվել հայկական կաթնամթերքի ներմուծման վերաբերյալ։ Դա ուղերձ էր, որ եթե նմանատիպ քայլերը շարունակվեն, ավելի լուրջ պատժամիջոցներ կարող են կիրառվել։
Վստահաբար, եթե ՌԴ-ն տեսնի, որ Հայաստանն անցնում է ինչ-որ կարմիր գծեր, կիրառելու է բոլոր առկա գործիքները այդ որոշումների վրա ազդելու համար»։
Փաստաթղթի ստորագրումից հետո էլ Բաքուն կարող է ուժի դիմել
«Սահմանային սադրանքներն իրականացվում են հենց բանակցային օրակարգի վրա ազդեցություն ունենալու համար։ Ադրբեջանը նպատակ ունի ռազմական ճնշման կամ սպառնալիքի միջոցով հասնել զիջումների ՀՀ-ից։ Բաքուն այս մարտավարությունը կիրառում է առնվազն 2021 թ․-ի մայիսից։
Չեմ կարծում, թե լուրջ երաշխիքներ կարող են լինել, որ Ադրբեջանը չի շարունակելու իր նմանատիպ գործելաոճը։ Պետք է հասկանալ, որ նույնիսկ փաստաթղթի ստորագրումից հետո բազմաթիվ գործընթացներ դեռևս շարունակվելու են։ Այսինքն՝ լինելու են միայն պայմանավորվածություններ, որոնք դեռևս պետք է լինելու կյանքի կոչել։ Այդ ողջ գործընթացում Ադրբեջանը փորձելու է շարունակել կիրառել այդ գործիքակազմը։
Սա է պատճառը, թե ինչու է Հայաստանն այս փուլում խոսում երաշխիքների մեխանիզմի կամ պայմանագրի իմպլեմենտացիայի մեխանիզմների մասին։ Բայց մյուս կողմից էլ պարզ է, որ առկա միջազգային իրադրության պայմաններում նմանատիպ երաշխիքներ որևէ արտաքին խաղացող պատրաստ չի լինելու տալ։ Եվ նույնիսկ այդ փաստաթղթի ստորագրումից հետո Բաքուն ունենալու է հնարավորություններ Երևանին ուժով ճնշելու համար»։
Նախօրեին Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը հաղորդեց, որ ադրբեջանական կողմը կրակել է Գեղարքունիքի մարզի Սոթքի դիրքի ուղղությամբ, վիրավորվել է մեկ զինծառայող, նա մահացել է հոսպիտալի ճանապարհին։ Ադրբեջանի ԶՈՒ ստորաբաժանումները կրակել էին նաև զինծառայողին տեղափոխող շտապօգնության մեքենայի ուղղությամբ, ինչի հետևանքով վիրավորվել էր բուժակը։
Գեղարքունիքի մարզի ուղղությամբ իրադրությունը սրվել էր դեռևս նախորդ շաբաթ։ Վարդենիսի Սոթք, Կութ, Նորաբակ, Վերին Շորժա գյուղերի ուղղությամբ մայիսի 11-12-ը Ադրբեջանի ԶՈՒ ձեռնարկած գործողությունների հետևանքով հայկական կողմը մեկ զոհ, ութ վիրավոր էր ունեցել։ Պաշտոնական Բաքուն հաղորդել էր մեկ զոհի և մեկ ծանր վիրավորի մասին։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Միրզոյան-Բայրամով մոսկովյան բանակցություններ
