Հայաստանում կյանքը թանկանում է․ վիճակագրական կոմիտեն հաշվել է, թե որքանով
2020 թ-ի ապրիլից Հայաստանում կյանքը թանկացել է 6,2%-ով, իսկ ընդամենը մեկ ամսում՝ 2021 թ-ի մարտից հետո, 1,3%-ով։ Այս մասին հաղորդվում է վիճակագրական կոմիտեի զեկույցում։
Ամենաշատն աճել են ձեթի (73,5%-ով) և շաքարի (41%-ով) գները։
Իրավիճակի վրա ինչ-որ չափով ազդելու նպատակով Կենտրոնական բանկը 0,5%-ով բարձրացրել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ այն հասցնելով 6%-ի։ Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը միասնական տոկոսադրույք է, որը Կենտրոնական բանկը կիրառում է առևտրային բանկերին վարկեր տրամադրելիս։
Տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը թանկացման հիմնական պատճառ է համարում գների աճը համաշխարհային շուկայում, իսկ վերաֆինանսավորման նոր տոկոսադրույքը՝ չափազանց բարձր։ Ըստ նրա՝ այդ տոկոսադրույքը բացասաբար է ազդելու տնտեսական աճի վրա։
- Օգնություն կանանց․ ինչպես հաղթահարել հետպատերազմական սթրեսը ու նոր կյանք սկսել
- Հեռանալ՝ վերադառնալու համա՞ր։ Ի՞նչ է նշանակում Հայաստանի վարչապետի հրաժարականը․ կարծիքներ
Ի՞նչը և որքանո՞վ է թանկացել
Անցյալ տարվա համեմատ՝ սննդամթերքի գներն աճել են 8,3%-ով, մյուս ապրանքներինը՝ 8,5%-ով։
Վիճակագրական կոմիտեի զեկույցում ասվում է, որ դրան հիմնականում նպաստել է 5,3-7,8% արժեզրկումը։
Արդյունքում՝
- ձուն մեկ տարում թանկացել է 55,7%-ով,
- ձեթը՝ 73,5%-ով,
- շաքարն ու շաքարավազը՝ 41%-ով։
2020 թ-ի ապրիլի համեմատ՝ բենզինը թանկացել է 31,1%-ով, դիզելային վառելիքը՝ 11,1%-ով։
Եվ միայն ալյուրի և հացի գներն են իջել 0,2%-ով։
Էկոնոմիկայի նախարարության դիրքորոշումը
Էկոնոմիկայի նախարարի պաշտոնակատար Վահան Քերոբյանը հայտարարել է, որ էկոնոմիկայի նախարարությունում «լրջորեն անհանգստացած են» գների աճով, սակայն աժեզրկման և գների աճի հարցերը Կենտրոնական բանկի իրավասության տակ են։
«Այնուամենայնիվ, մենք սերտորեն համագործակցում ենք Կենտրոնական բանկի հետ, որպեսզի արժեզրկումը զսպվի ոչ միայն դրամավարկային քաղաքականության գործիքների, այլև տնտեսական միջոցառումների միջոցով։ Մենք չենք պատրաստվում ձեռքերը ծալած նստել և ձգտում ենք արժեզրկումը զսպել պրոակտիվ միջոցներով»,- նշել է նախարարը։
Բացի այդ, նախարարի կարծիքով, արժեզրկումը Հայաստանում այնքան բարձր չէ՝ աշխարհի մյուս երկրների համեմատ։
Կենտրոնական բանկի պարզաբանումները
Կենտրոնական բանկը գների աճը զսպելու համար բարձրացրել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը։ Այդ մասին վերջերս հայտարարել է ԿԲ նախագահ Մարտին Գալստյանը։ Նրա խոսքով՝ Կենտրոնական բանկը ձգտում է սպառողներին փոխանցել գլխավոր ազդակը․ կարճաժամկետ հեռանկարում կարող է գների որոշակի աճ գրանցվել։
Համաշխարհային շուկայում մարտին սննդամթերի գների որոշակի կայունացումից հետո կրկին գնաճ է նկատվում։ Իսկ Հայաստանը՝ որպես ներկրող երկիր, չի կարող խուսափել դրանից։
«Համաշխարհային շուկայում նկատվում է նավթի գների մոտ 80 տոկոս աճ, շաքարի գների 40 տոկոս աճ։ Մենք՝ որպես փոքր ներկրող երկիր, չենք կարող անտեսել այս գները։ Այլ կերպ ասած, մենք չունենք հայրենական արտադրություն, որն ուղղված է բացառապես ներքին սպառողի պահանջարկի բավարարմանը։ Այդ պատճառով էլ մենք՝ որպես ներկրող երկիր, ներկրում ենք նաև գնաճը», — հայտարարել է ԿԲ նախագահը։
Մեկնաբանություն
Տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը համաձայն է ԿԲ նախագահի կարծիքին, որ երկրում գների աճը պայմանավորված է համաշխարհային շուկայում տիրող իրավիճակով։
«Վերջերս ռուսական լրատվամիջոցներում հետաքրքիր վերլուծություն եմ կարդացել գների մասին, որոնք վերաբերում են ոչ թե Հայաստանին, այլ Ռուսաստանին։ Սակայն, ինչպես պարզվել է, պատկերը նույնն է։ Պատճառը համաշխարհային տնտեսության և համաշխարհային շուկայի մեջ է։ Այն, ինչ տեղի է ունենում հիմա՝ անցյալ տարվա հուլիսից սկսած, կապված է և գյուղատնտեսության համար անբարենպաստ եղանակային պայմանների, և, իհարկե, ամենագլխավորը, աշխարհատնտեսական իրավիճակի հետ, որն առաջացել է համավարակի ժամանակ»։
Սակայն, փորձագետի խոսքով՝ վերջին երեք ամիսների տվյալները խոսում են այն մասին, որ Հայաստանի տնտեսությունն աստիճանաբար վերականգնվում է․
«Արտադրանքի արտահանման հետ կապված լավ միտումներ կան։ Գների աճը հիմնականում կապված է արտաքին շուկայի և համաշխարհային տնտեսության արտաքին հանգամանքների հետ»։
Սննդամթերքի գների 8.3 տոկոս աճը Խաչատրյանը չափազանց բարձր ցուցանիշ է համարում Հայաստանի տնտեսության համար․
«Առավելագույն մակարդակը պետք է լիներ 5,5 տոկոս, իսկ հիմա արդեն գրեթե 9 տոկոս է, այսինքն՝ գրեթե երկու անգամ ավելին, ինչը, կարելի է ասել, արդեն բացասական ցուցանիշ է Կենտրոնական բանկի հետագա գործողությունների համար»։
Ընդ որում, ըստ փորձագետի՝ ԿԲ-ն պատասխանատու է արժեզրկման, այլ ոչ թե տնտեսական զարգացման համար․
«ԿԲ-ն պետք է ազդի արժեզրկման մակարդակի վրա։ Դա միակողմանի գործողություն է, որն, իհարկե, չի նշանակում, որ արժեզրկման խնդրի լուծման դեպքում երկրի տնտեսությունն աճելու է։ Սակայն Սահմանադրությունում ամրագրված է, որ հանուն ֆինանսական կայունության՝ ԿԲ-ն պատասխանատու է արժեզրկման համար։ ԿԲ-ն արդեն գործի է անցել։ Սակայն եթե այն շատ բարձրացնի վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը, դա արդեն բացասաբար կազդի տնտեսական աճի վրա»։
Ընդ որում, վերաֆինանսավորման ներկայիս 6% տոկոսադրույքը, որը սահմանել է ԿԲ-ն, տնտեսագետը ևս չափազանց բարձր է համարում․
«Սա նշանակում է, որ մեր եկամուտներն անկում են ապրելու, և ոչ միայն եկամուտները, այլև արտադրողականությունը, իսկ տնտեսությունը տեղապտույտ է տալու։ Այժմ Հայաստանի համար ամենախնդրահարույց հարցն արժեզրկումը կանգնեցնելն է և տնտեսությունը զարգացնելը։ Եվ որպեսզի դա ոչ մի կերպ չազդի քաղաքացիների եկամուտների վրա։ Տնտեսապես դա դժվար է։
Նախորդ տարում հանրապետությունը երկու ճգնաժամ է վերապրել [խոսում է կորոնավիրուսի համավարակի և Արցախյան պատերազմի մասին], որոնց գումարվել է ներքին քաղաքական անորոշությունը։ Բացի այդ, նվազել է ազգային արժույթի փոխարժեքը, որի հետևանքով աճել են ներկրվող ապրանքների գները»։
