«Հայաստանի ռուսամետ ընդդիմությունը հարվածում է Ռուսաստանի իմիջին»․ կարծիք
Փողոցային պայքարի նոր փուլ Հայաստանում
«Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների բանակցային ձևաչափը պետք է լինի Երևան-Մոսկվա-Բաքու եռանկյունում: Հայաստանի անունից բանակցողը պետք է փոխվի»։ Սրանք նորից փողոց դուրս եկած Հայաստանի ընդդիմության պահանջներն են։ Ընդդիմադիրները դրանք թեզերի տեսքով ներկայացրին իրենց հանրահավաքի ժամանակ։
Իշխող թիմը չի կարծում, թե ընդդիմության հանրահավաքները կարող են մեծ ազդեցություն ունենալ Հայաստանի քաղաքական օրակարգի վրա։
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցն ասում է՝ ընդդիմությունը պրիմիտիվ պատկերացումներ ունի քաղաքականության մասին։ Նրա գնահատմամբ՝ ընդդիմադիրներն իրենց որպես ռուսամետ են դիրքավորում, բայց հայ-ռուսական հարաբերությունները «քրեաօլիգարխիկ համակարգի ռեստավրացիայի հետ» նույնացնելու արդյունքում հարված են հասցնում նույն Ռուսաստանի իմիջին։
Ընդդիմության պահանջները, իշխող թիմի տեսակետը և իրավիճակը գնահատող փորձագիտական կարծիք
Ընդդիմության պահանջները․ ինչո՞ւ հենց Մոսկվան
Փողոցային պայքարը վերսկսած «Դիմադրություն» շարժումը նոյեմբերի 5-ին կազմակերպել էր հանրահավաք «Արցախը չի լինելու Ադրբեջանի կազմում» կարգախոսի ներքո։ Նախաձեռնողների հայտարարության համաձայն՝ այն «Արցախի ինքնիշխանության և Հայաստանի տարածքային ամբողջականության ու անվտանգության», ոչ թե որևէ անձի կամ կուսակցության շուրջ միավորվելու հավաք էր։
Իսկ շարժման և հանրահավաքի նախաձեռնողները խորհրդարանական երկու ընդդիմադիր՝ «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունների անդամներն են։ Այս խմբակցություններն ասոցացվում են երկրի նախկին նախագահներ Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի հետ։ Հայաստանում երկուսն էլ ռուսամետ քաղաքական գործիչներ են համարվում։
Ուստի պատահական չէ, որ ընդդիմադիրները պնդում են՝ չի կարելի հայ-ադրբեջանական բանակցային ձևաչափը և Արցախի հարցը դարձնել «աշխարհաքաղաքական մրցակցության կռվախնձոր» և պահանջում հենց Մոսկվայի միջնորդությունը։
«Աշխարհաքաղաքական կենտրոնների մրցակցությունից շահում է միայն Ադրբեջանը, ինչը չի կարելի թույլ տալ»,- հայտարարում են շարժման անդամները։
«Դիմադրություն» շարժումը ձևավորվել է այս տարվա ապրիլին։ Մինչև հունիս վարել է ակտիվ փողոցային պայքար։ Շարժման նպատակը վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականն էր, որին այդպես էլ չհասան։ Ընդդիմադիրները գիտակցում են՝ իշխանափոխության համար անհրաժեշտ է հասարակական–քաղաքական լայն համախմբում, բայց չեն մանրամասնում՝ ինչպես են հասնելու դրան։
Փորձագիտական շրջանակները կարծում են, որ պայքարի նախորդ փուլում շարժումը չկարողացավ իր շուրջը բավարար թվով համակիրներ հավաքել, քանի որ նախաձեռնողներն ասոցացվում էին նախկին իշխանության հետ։
«Նոր կապիտուլյացիա՞»․ իշխող թիմի և ընդդիմության տեսակետները
Խորհրդարանի ըննդիմադիր «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Իշխան Սաղաթելյանի խոսքով՝ դա հնարավոր է կանխել միայն «ազգային իշխանության ձևավորման» արդյունքում։
Ընդդիմության համոզմամբ՝ Հայաստանի իշխանությունն իրավունք չունի ստորագրելու որևէ փաստաթուղթ, որը կսահմանափակի Արցախի ինքնորոշման իրավունքը, «որևէ մեկն իրավունք չունի ստորագրել կապիտուլյացիայի մասին նոր փաստաթուղթ»։
Ֆրանսիայի հրապարակից ընդդիմադիրները «միասնության և համերաշխության» երթ են իրականացրել դեպի կառավարության շենք։ Շենքի մոտ ակցիայի մասնակիցները սպիտակ թղթեր են վեր պարզել, որոնց վրա չակերտներում գրված է եղել՝ «Խաղաղության պայմանագիր», իսկ չակերտներից դուրս՝ կապիտուլյացիա: Այրել են այդ թղթերը՝ նշելով, որ եթե նման փաստաթուղթ ստորագրվի, իրենք նույն կերպ են արձագանքելու։
«Չեմ կարծում, որ այդ հանրահավաքները մեծ ազդեցություն ունեն Հայաստանի քաղաքական օրակարգի վրա, բայց, այնուամենայնիվ, դա մարդկանց իրավունքն է, և Հայաստանը որպես ժողովրդավարական հանրապետություն, պիտի ունենա նաև այդպիսի հանրահավաքներ»,- նշել է Ազգային ժողովի իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Վահագն Ալեքսանյանը։
Ասում է՝ այդ նույն մարդիկ ամիսներ առաջ նշում էին, թե 2020 թվականի նոյեմբերին ստորագրվել է կապիտուլյացիա, ուստի հարց է ծագում՝ «եթե արդեն եղել է, էլ ոնց կարող ես նորից կապիտուլացվել, ես դա չեմ հասկանում»։
Նախորդ շաբաթ հանրահավաք էր տեղի ունեցել ԼՂՀ-ում։ Ստեփանակերտում կայացած հավաքի մասնակիցներն ու Արցախի իշխանության ներկայացուցիչները հայտարարել էին, որ Հայաստանի «ո՛չ մի իշխանություն իրավունք չունի հրաժարվել Արցախի ժողովրդի անվտանգությունն ապահովելու առաքելությունից կամ ընդունելի համարել որևէ փաստաթուղթ, որտեղ ինքնիշխան Արցախի Հանրապետության գոյությունը կասկածի տակ կդրվի»։
Փորձագիտական կարծիք
«Խորհրդարանական այսօրվա ընդդիմությունը, իրեն դիրքավորելով որպես ռուսամետ, ամենամեծ հարվածն է հասցնում Ռուսաստանի իմիջին, հայ- ռուսական հարաբերություններին՝ դրանք նույնացնելով քրեաօլիգարխիկ համակարգի ռեստավրացիայի հետ»,- կարծում է քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը։
Նրա խոսքով՝ Նիկոլ Փաշինյանին պաշտոնանկ անելու ցանկության պարագայում երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը պետք է հայտարարեր քաղաքականությունից հեռանալու մասին, ոչ թե հանրահավաքի մասնակցեր։
Իր տելեգրամյան ալիքում Սուրենյանցը գրել է, որ բացի հայ-ռուսական հարաբերություններին վնաս հասցնելուց, կան նաև այլ ճշմարտություններ, որոնք «ընդդիմությունը այդպես էլ չգիտակցեց»։ Օրինակ է բերել «Բանակցողին փոխենք, որ ժամանակ շահենք» բանաձևը։
Քաղաքագետի խոսքով՝ այդ բանաձևը բացահայտում է հարթակի ընդդիմության պրիմիտիվ պատկերացումները քաղաքականության մասին՝ ընդամենը լեգիտիմացնելով Փաշինյանի «լուզեր իշխանությունը»։
«Հարթակի ընդդիմությունը հետևություններ չի արել անցած տարվա խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներից՝ շեշտը դնելով բլիցկրիգային լուծումների մարտավարության վրա»,- շեշտում է նա։
Սուրենյանցի դիտարկմամբ՝ ներկա պահին Հայաստանը, որպես պատերազմում պարտված երկիր, ժամանակ ու «պատրանքային հնարավորություններ» փնտրելու ռեսուրս չունի։ Ասում է՝ նրա խնդիրը հնարավորինս քիչ ռիսկերով ու կորուստներով խաղաղության պայմանագիր կնքելն է:
Փողոցային պայքարի նոր փուլ Հայաստանում
