Հայ միգրանտների «ամերիկյան երազանքը» և ԱՄՆ միգրացիոն քաղաքականությունը․ կա արտաքսման վտանգ
Հայ միգրանտները ԱՄՆ-ում
Դոնալդ Թրամփն իր երդմնակալության նախօրեին խոստացավ կարճ ժամկետներում փակել սահմանային անցումները և կանխել անօրինական միգրանտների ներխուժումը ԱՄՆ։ Եվ պաշտոնը ստանձնելու առաջին իսկ օրը ստորագրեց համապատասխան հրամանագիրը։ Նա արտակարգ դրություն հայտարարեց ԱՄՆ-Մեքսիկա սահմանին։ Այս քայլը, նրա խոսքով՝ իշխանություններին թույլ կտա վերահսկողություն հաստատել և կանխել «աղետը»։ Միևնույն ժամանակ, նախագահն ընդգծեց, որ այս «կատաստրոֆիկ իրավիճակը» ստեղծվել է Բայդենի վարչակազմի օրոք։ Իսկ ինքը պլանավորում է իրականցնել ԱՄՆ պատմության մեջ «ամենամեծ արտաքսումը»։
Պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ ավելի քան 10 միլիոն անօրինական միգրանտ է գտնվում։ NBC News-ը հարցրել է Թրամփին, արդյո՞ք պլանավորում է արտաքսել նրանց բոլորին։ Եվ նա պատասխանել է.
«Կարծում եմ՝ դա պետք է արվի: Սա շատ դժվար խնդիր է: Բայց մենք ունենք կանոններ, կարգավորումներ, օրենքներ»:
ԱՄՆ-ում են գտնվում նաև հազարավոր անօրինական միգրանտներ Հայաստանից։ Ոմանք մտավախություն ունեն, որ իրենց դուռը կարող են թակել գիշերով և պարտադրել լքել երկիրը։
JAMnews-ի թղթակից Գայանե Մկրտչյանը ԱՄՆ-ում հանդիպել է հայրենակիցների հետ։ Նրանք կիսվել են իրենց պատմություններով, անհանգստություններով և հույսերով։
- «ՀՀ-ն պետք է դիմի ԱՄՆ-ին և խնդրի դառնալ խաղաղության պայմանագրի երաշխավոր»․ կարծիք
- «ԱՄՆ-ից զենքի վաճառք դեռ չկա, բայց մենք շահագրգռված ենք»․ ՀՀ պաշտպանության նախարար
- Թրամփի ուշադրությունը կշեղվի՞ Ուկրաինայից դեպի Կովկաս․ կարծիք Երևանից
Տուրիստական վիզայով «ամերիկյան երազանքի» հետևից
27-ամյա Լևոն Սիրունյանը կարողացավ մուտք գործել իր երազանքի երկիր տուրիստական վիզայով։ Եվ դա դարձավ ճակատագրական քայլ։ Արդեն ԱՄՆ-ում Լևոնը վերջնականապես որոշեց չվերադառնալ Հայաստան։ Սա համարում է իր կյանքի գլխավոր որոշումը։
«Ամերիկան բոլոր ժամանակներում գրավիչ է եղել շատ մարդկանց համար։ Ու ես էլ նրանցից մեկն էի։ Իհարկե, հասնելով այստեղ, հասկանում ես, որ այդ երազանքը ընդամենը երազանք էր։ Մինչդեռ ամերիկյան իրականությունը լի է դժվարություններով ու խնդիրներով։ Դժվար է ու հետաքրքիր։ Նոր երկիր է, նոր մոդել ինձ համար։ Ես փորձում եմ անցնել այդ խնդիրների միջով՝ միևնույն ժամանակ կայանալով։ Հեռվից ամեն ինչ գայթակղիչ է։ Իսկ երբ մաշկիդ վրա ես զգում այդ դժվարությունները, նոր հասկանում ես ամեն ինչ»,- պատմում է Լևոնը։
Հեռուստատեսային պրոդյուսեր Լևոնը Լոս Անջելեսում աշխատում է որպես մենեջեր ավտոմեքենաներ սպասարկող ընկերությունում։ Շաբաթական ստանում է 750 դոլար։ Նա բոլորովին չի զղջում, որ խախտել է վիզայի թույլատրելի վեց ամիսը։
Երևանում է թողել ծնողներին։ Այստեղ ապրում է մորաքրոջ ընտանիքի հետ։ Ունի աշխատանքային թույլտվություն, հարկեր է վճարում։ Դիմել է գրին քարտ ստանալու համար, սպասում է խատասպանին։
Բազմաթիվ ներգաղթյալների նման Լևոնն էլ տեղյակ է ԱՄՆ միգրացիոն քաղաքականության փոփոխության մասին, որը ենթադրում է զանգվածային արտաքսում։
«Իմ շրջապատում դեռ ոչ մեկին չեն արտաքսել։ Բայց տեղյակ եմ, որ դա հիմնականում կլինեն նրանք, ովքեր հանցագործություն են կատարել, ունեն այսպես ասած «կրիմինալ քեյսեր», դատվածություն։ Այդ մարդկանց, այո, սպառնում է վտանգ։
Բայց մարդիկ, որոնք օրինական ճանապարհով են երկիր մուտք գործել, նրանց դա չի սպառնում։ Ի դեպ, ասեմ, որ անգամ Մեքսիկայով այս երկիր մուտք գործած մարդիկ համարվում են օրինական, քանի որ հատել են սահմանը՝ ամենատարբեր պատճառներով ԱՄՆ-ի իշխանություններից ապաստան հայցելով։ Գուցե օրենքի ինչ-որ կետ են խախտել, բայց նրանք չեն համարվում անօրինական մուտք գործած անձինք։ Օրինական է, բայց եկել է այդ ճանապարհով։ Նույնը վերաբերվում է նաև տուրիստական վիզայով եկածներին»,- համոզված է Լևոնը։
Պատերազմի վտանգը՝ արտագաղթի պատճառ
41-ամյա Նունե Ավանեսյանը ԱՄՆ է մուտք գործել տղայի հետ՝ հատելով Մեքսիկայի սահմանը 2023 թվականին։ Մեկ տարի անց նրանց է միացել նաև ամուսինը։ ԱՄՆ հասնելու համար վաճառել են Երևանի բնակարանը, մեքենան, ինչ կարողացել են, որպեսզի հազարավոր այլ մարդկանց նման կարողանան 25 000 դոլլար վճարել Մեքսիկայի սահմանը հատելու հնարավորություն ստանալու համար։
«Ամուսինս մեզ հետ չեկավ, որովհետև մեր ունեցած գումարը հազիվ բավականացնում էր ինձ և որդուս։ Ես այստեղ լավ կյանքով ապրելու համար չեմ եկել։ Հազար անգամ ոչ։ Ես ու ամուսինս աշխատանք ունեինք, լավ թե վատ ապրում էինք մեր երկրում։ Բայց ես չէի կարող որդուս բանակ ուղարկել։ 44-օրյա պատերազմից հետո ես հասկացա, որ թույլ չեմ տա որդիս հայտնվի բանակում։ Միայն դրա համար մենք կայացրեցինք այս ճակատագրական որոշումը ու լքեցինք Հայաստանը։ Ինձ համար շատ ծանր է։ Այնտեղ են հարազատներս, ծնողներս։ Վերջապես, ես կարոտում եմ հայրենիքս։ Բայց այն, ինչ տեսանք այդ պատերազմում, սարսափեցրեց։ Ավելի լավ է օտարության մեջ, բայց տղաս ողջ ու առողջ կողքիս լինի»,- բացատրում է իրավիճակը Նունեն։
Ամուսինը՝ Սամսոն Ավանեսյանը, որդու, 18-ամյա Տիգրանի հետ աշխատում են որպես սննդի առաքիչներ։ Նունեն մանկավարժ է, հիմա խանութում վաճառողուհի է աշխատում։
«Այստեղ շատ դժվար է։ Միայն տան վարձը 2250 դոլլար է։ Զուգահեռ վճարում ենք հարկեր, այլ վարձեր, նաև փաստաբանի գումար։ Եվ այս ամենի հետ մեկտեղ ապրում ենք անորոշության մեջ։ Մեր դատը նշանակված է 2027 թվականին։ Ու չգիտենք՝ դատարանը ի՞նչ որոշում կկայացնի։ Եթե Հայաստանում իրավիճակը այլ լիներ, չլիներ պատերազմի վերսկսման վտանգ, ես երբեք դուրս չէի գա իմ երկրից։ Շատ մեծ դժվարությամբ ենք հատել Մեքսիկայի սահմանը։ ԱՄՆ մի կերպ հասանք։ Ու հիմա ես անընդհատ ինձ հարցնում եմ՝ արդյո՞ք սա էր մեր ուզածը՝ տնից, տեղից, երկրից ու հարազատներից հեռու»,- պատմում է Նունեն։
Նրան մտահոգում են ներգաղթյալների արտաքսման հետ կապված խոսակցությունները։ Ասում է՝ ամուսինը վերջիններից է եղել, ով հատել է Մեքսիկայի սահմանը․
«Լավ է՝ հասցրեց եկավ։ Գոնե միասին ենք։ Բայց իրականում չգիտենք՝ մեզ ինչ է սպասվում։ Ասում են՝ հնարավոր է գիշերով անգամ դուռը ծեծեն, ներս մտնեն՝ և ուղիղ օդանավակայան։ Անկեղծ ասած, չգիտեմ դա մեզ կսպառնա, թե ոչ։ Բայց ոչինչ չենք կարող բացառել։ Հիմա շատերն են այստեղ տարակուսանքի ու վախի մեջ ապրում, չգիտեն ինչի սպասել»։
Հայաստանի 2808 քաղաքացիների արտաքսում է սպառնում
Դեռևս հունվարին նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարեց ամերիկյան պատմության մեջ անօրինական միգրանտների արտաքսման ամենամեծ գործողությունը։ Նա հայտնել է, որ ԱՄՆ-ից արտաքսելու են «ոլոր նրանց, ովքեր երկրում օրինական հիմքերով չեն գտնվում.
«Մենք պատրաստվում ենք ավարտին հասցնել Ամերիկայի պատմության մեջ ամենազանգվածային արտաքսումը: Մենք ընտրություն չունենք: Չունենք ընտրություն, քանի որ սա կայունություն չի բերում որևէ երկրի»:
Ավելի ուշ ԱՄՆ ներգաղթի և մաքսային ծառայությունը հրապարակեց ցանկ, որտեղ նշված է, թե այս կամ այն երկրից ներգաղթածներից քանիսը կարտաքսվեն։ Ըստ ծառայության հաղորդագրության՝ արտաքսման պատճառները տարբեր են։ ԱՄՆ-ն կարտաքսի Հայաստանի 2808, Ռուսաստանի 3518, Թուրքիայի 3103, Ադրբեջանի 709, Բրազիլիայի 38․677, Չինաստանի 37․908 քաղաքացու։
ՀՀ սփյուռքի գործերի գլխավոր հանձնակատար Զարեհ Սինանյանը հայտարարել է․
«Մենք գիտենք 2,000-ից ավելի ՀՀ քաղաքացիների արտաքսման որոշման մասին, բայց այդ թիվը շատ ավելի մեծ է։ Նրանցից քանիսն են արդեն արտաքսվել` մեզ հայտնի չէ: Այդ հարցով այլ կառույցներ են զբաղվում, արտաքսված քաղաքացիներն էլ չեն կարող սփյուռքի մաս համարվել, քանի որ ԱՄՆ-ում գտնվել են ապօրինի»։
Մայիսի սկզբին նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ ստորագրել է ԱՄՆ պատմության մեջ առաջին գործադիր հրամանագիրը՝ անօրինական ներգաղթյալների ինքնաարտաքսման ծրագիր սկսելու մասին։
«Ամերիկայում մնացած անօրինական ներգաղթյալները ենթարկվում են պատիժների, այդ թվում՝ հանկարծակի արտաքսման այն վայրեր և եղանակներով, որոնք որոշվում են բացառապես մեր հայեցողությամբ։ Բոլոր անօրեն անձանց՝ ամրագրեք ձեր անվճար չվերթը հիմա»,- գրել է նա Truth Social-ում։
ԱՄՆ նախագահը հայտնել է՝ այս նպատակով գործարկվել է բջջային հավելված, որտեղ կարելի է նախապես տոմս ամրագրել դեպի հայրենիք։ Հեռացողների համար կա նաև «շատ կարևոր ելքի բոնուս»։ Ավելի ուշ հայտնի դարձավ, որ խոսքը գնում է 1000 դոլարի մասին։
Սակայն նա խոստացել է «խիստ հետևանքներ» և «պատիժներ, այդ թվում՝ երկարատև ազատազրկում», ինչպես նաև տուգանքներ, գույքի և եկամտի բռնագրավում նրանց համար, ովքեր չեն լքի երկիրը ինքնուրույն։
Միգրացիայի հարցերով փորձագետները նշում են, որ Թրամփի հրամանը սպասելի էր։ Հաստատում են նաև, որ ինքնակամ հեռացողները կստանան ինքնաթիռի անվճար տոմս դեպի իրենց երկիր և դրամական բոնուս։
ԱՄՆ-ում գործող «Ճշմարտության և արդարադատության կենտրոնի» համահիմնադիր, իրավաբան Միլենա Մայիլյանի խոսքով՝ միգրացիոն գործակալները մարդկանց ձերբակալելուց հետո միանգամից տեղափոխում են միգրացիոն բանտ։ Եվ սկսվում է մի գործըթնաց, որը տևում է մի քանի շաբաթ։
Ամերիկահայ իրավաբանի խոսքով՝ կառավարությունը մեծ ջանքեր է գործադրում միգրանտների մասին տեղեկություններ ստանալու համար։ Երկար բնակվելով ԱՄՆ-ում՝ մարդիկ անընդհատ փոխում են իրենց հասցեները։
«Իշխանությունները նաև սկսել են համագործակցություն հարկային մարմինների հետ։ Եվ սա ամենազարմանալին է։ Մարդիկ անակնկալի են եկել։ Նրանց տարիներ շարունակ ասել են. վճարեք ձեր հարկերը, դա դրական ազդեցություն կունենա ձեր միգրացիոն գործերի վրա։ Եվ ահա այս տարվա ապրիլին մարդիկ շատ վախեցած էին իրենց հարկերը վճարելու առումով»,- բացատրում է Մայիլյանը։
Ինքնաարտաքսվել ցանակացողները դեռ չկան
56-ամյա Մարինե Մարտիրոսյանը ԱՄն է մուտք գործել տուրիստական վիզայով 2019 թվականին։ Ընտանիքը Հայաստանում է։ ԱՄՆ-ում տարբեր աշխատանքներ անելով՝ կարողացել է ապրուստի գումար ուղարկել ընտանիքին, նաև փակել բավականին մեծ պարտք։ Եվ հիմա՝ 6 տարի անց, չի ցանկանում վերադառնալ հայրենիք։
«Աշխատանքի թուլտվություն ունեմ մինչև 2029-ը թվականը։ Հարկերը պարտաճանաչ վճարում եմ։ Շատ կուզեի, որ ընտանիքս միանար ինձ այստեղ։ Բայց հիմա շատ դժվարացել է ամեն ինչ։ Ճիշտ է՝ իմ մասնագիտությամբ բնականաբար չեմ աշխատում, բայց չեմ էլ նեղվում, քանի որ այստեղ աշխատածս գումարներով կարևոր հարցեր եմ լուծել։
Իհարկե, ունեմ մեծ վախեր։ Չգիտեմ, թե որ պահին ինչ կարող է պատահել։ Թրամփի միգրացիոն քաղաքականությունը վախեցնող է ու անսպասելի։ Ամեն ինչի պատրաստ եմ։ Բայց քանի դեռ չեն արտաքսել, ես ինքս չեմ պատրաստվում ինքնաարտաքսվել։ Իսկ գուցե այս ամենը հատուկ քաղաքականություն է, մարդկանց վախեցնելու համար է»,- ենթադրում է Մարինեն։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Հայ միգրանտները ԱՄՆ-ում
