Սահմանազատմա՞ն, թե՞ իշխանության դեմ պայքար. հանրահավաք Երևանում
Ընդդեմ սահմանազատման հանրահավաք Երևանում
Սահմանազատման դեմ բողոքի ակցիա իրականացնող «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժումը մայիսի 9-ին հասավ Երևան։ Հանրապետության հրապարակում հանրահավաքի ժամանակ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին մեկ ժամ տրվեց հրաժարական ներկայացնելու համար: Մեկ ժամ անց, սակայն, որևէ արձագանք չեղավ:
Շարժումն առաջնորդող Տավուշի թեմի առաջնորդն ասաց, որ շարունակելու են իրականացնել խաղաղ անհնազանդության ակցիաներ, ինչպես նաև նախաձեռնելու են ԱԺ-ի միջոցով վարչապետին անվստահություն հայտնելու և նրա պաշտոնանկությանը հասնելու գործընթաց, հարցը քննարկվում է խորհրդարանական ընդդիմադիր խմբակցությունների հետ:
Մինչ այս, սակայն, Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանը հայտարարում էր՝ իրենց օրակարգը սահմանազատման դադարեցումն է, վարչապետի հրաժականի պահանջ չկա: Ավելին, նշում էր նաև, որ «սա չակնկալիքների պայքար է»:
Ինչ վերաբերում է սահմանազատման գործընթացին, ըստ նրա, այն ապօրինի է և հակասահմանադրական: Նշել է, թե շարժման մեկնարկից հետո Տավուշում վերջին երեք սահմանային սյուները չեն տեղադրվել, «կասեցվել կամ դադարեցվել է այդ գործընթացը՝ շնորհիվ ժողովրդի պայքարի»:
Հայ քաղաքագետները շարժումը որակում են որպես «ռուսական պատժամիջոց»: Կարծում են՝ Կրեմլը փորձում է 5-րդ շարասյան միջոցով ճնշում գործադրել Հայաստանի իշխանությունների վրա, որպեսզի չշարունակեն մերձենալ Արևմուտքի հետ: Մեկնարկած սահմանազատման գործընթացը կասեցնելը Հայաստանի համար վտանգավոր են համարում: Ասում են՝ դա կնշանակի Ադրբեջանին տալ 4 գյուղ, բայց հրաժարվել սահմանազատման արդյունքում ՀՀ-ին վերադարձվելիք տարածքներից:
«Դեմ չենք եղել ոչ խաղաղությանը, ոչ էլ սահմանազատմանը»
Հանրահավաքը մեկնարկեց երկու ժամ ուշացումով: Նախ հավաքի մասնակիցները վանկարկեցին «Հայ, Հայաստան, հայրենիք և Աստված»: Սա շարժման հիմն դարձած երգի կրկներգն է: Այնուհետև միասին կատարեցին ՀՀ պետական օրհներգը, տերունական աղոթքը:
Բագրատ Սրբազանը հայտարարեց՝ սպիտակ հագուստ է կրում, քանի որ այն հաշտության, խաղաղության և հաղթանակի խորհուրդ ունի: Արձանագրեց՝ ոգին հաղթել է «դուխին», հիմա ժամանակն է, որ եռագույնը հաղթի սև ու սպիտակին:
«Դեմ չենք եղել ոչ խաղաղությանը, ոչ էլ սահմանազատմանն ու սահմանագծմանը: Բայց միակողմանի, ծնկած զիջելը մեզ համար անընդունելի է»,- ասաց նա:
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան, ըստ նրա, ստել, խաբել և մոլորեցրել է տավուշեցիներին, իսկ հետո ահաբեկել և սպառնացել պատերազմով։ Բագրատ Սրբազանի խոսքով՝ եկել են հրապարակ այդ սպառնալիքների պատասխանը պահանջելու և ժամանակ տալու դադարեցնել «միակողմանի և ապօրինի» սահմանազատման գործընթացը, որն իրականացվում է ուժի սպառնալիքի ներքո:
«Աշխարհում չկա նախադեպը ուժի սպառնալիքի ներքո միակողմանի զիջել և երաշխիք չտալ, որ պատերազմ չի լինի: Մենք չենք պատերազմի հրաձիգները: Պատերազմը հրահրողն էլ եք դուք, կառավարելու անկարողն էլ եք դուք և պայմանավորվողն էլ եք դուք»,- շեշտեց նա:
Հանրահավաքի պահանջը ձևակերպելիս, սակայն, մատնանշեց միայն վարչապետի հրաժականը:
Ոստիկանական մեծաթիվ ուժեր հրապարակում
«Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման հանրահավաքին ընդառաջ ոստիկանական մեծաթիվ ուժեր էին բերվել Հանրապետության հրապարակ: Լրագրողների հետ զրույցում ոստիկանապետ Արամ Հովհաննիսյանն ասել էր, որ նպատակը հասարակական կարգի ապահովումն է:
Կառավարության շենքը հսկող ոստիկաններին նաև կրակմարիչներ էին բաժանվել: ՆԳՆ հանրային հաղորդակցության և իրազեկման վարչությունը պարզաբանել էր, որ դա հանդերձավորման մաս է կազմում:
Նախքան հանրահավաքի մեկնարկը Հայաստանի Ազգային անվտանգության ծառայությունն ու ոստիկանությունը հանդես էին եկել հայտարարություններով՝ շարժման մասնակիցներին հորդորելով «պահպանել օրինականությունը և չոտնձգել իրավակարգի դեմ»։ ԱԱԾ-ն շեշտել էր՝ սահմանադրական կարգին սպառնացող, ոչ իրավաչափ ցանկացած վարքագիծ չեզոքացվելու է օրենքով սահմանված ողջ գործիքակազմի կիրառմամբ:
«Հայաստանի Հանրապետությունը իրավական երկիր է, և հակաօրինական ցանկացած դրսևորում կարժանանա համապատասխան քրեաիրավական գնահատականի»,- ընդգծել էր Ոստիկանությունը:
Ի պատասխան այս հայտարարությունների՝ Բագրատ Սրբազանն ասել էր՝ եթե լինի որևէ տեսակի բախում, հրահրում, դրա համար պատասխանատու են ՆԳ նախարարն ու նրա անմիջական ղեկավարը։
Նախապատմություն
«Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժումը ձևավորվեց բողոքի ալիքի վրա, որն առաջացավ ապրիլի 19-ին՝ մարզում սահմանազատման գործընթաց սկսելու մասին հայտարարությունից հետո։ Շարժման մասնակիցները հայտարարեցին՝ իրենց նպատակը սահմանազատման գործընթացի կասեցումն է ինչպես Տավուշի մարզում, այնպես էլ ՀՀ այլ հատվածներում:
Այժմ էլ նրանք պնդում են՝ հայկական կողմը գնում է միակողմանի զիջումների, իսկ սահմանամերձ համայնքների բնակիչների համար ստեղծվում են անվտանգային խնդիրներ: Իշխանությունները, սակայն, շեշտում են՝ սահմանազատման կասեցում պահանջողների քաղաքական օրակարգը պատերազմ սադրելն է։
Շարժման քայլերթը մեկնարկեց օրեր առաջ՝ մայիսի 4-ին Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղից: Այն գլխավորում է Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանը: Շարժմանն աջակցում են ՀՀ նախկին ղեկավարները: Երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի հիմնած «Հայաստան» խմբակցության պատգամավորներին մշտապես կարելի է տեսնել Բագրատ Սրբազանի կողքին՝ քայլերթի առաջին շարքերում: Հանրահավաքին արդեն ներկա էին նաև «Ազգային ժողովրդավարական բևեռ»-ի և «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության անդամներ:
Ընդդեմ սահմանազատման բողոքի ակցիաներին միացել են նաև 44-օրյա պատերազմի զոհերի հարազատները: Նրանք հանրահավաքին եկել էին սպիտակ շապիկներով, որոնց վրա իրենց զինվոր որդիների նկարներն էին պատկերված:
Մեկնաբանություններ
Քաղաքական վերլուծաբան Հովսեփ Խուրշուդյանը ընդդեմ սահմանազատման շարժումն անվանում է «ռուսական պատժամիջոց»:
Կարծում է՝ Մոսկվան փորձում է այս կերպ Հայաստանի իշխանությունների վրա ճնշում գործադրել: Պատահական չի համարում, որ դեպի Երևան քայլերթը մեկնարկեց Փաշինյանի՝ Ռուսաստան այցից առաջ:
«Ապրիլի 5-ին ՀՀ եվրաինտեգրման լուրջ հիմնաքար դրվեց [նկատի ունի ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպումը]: Եվ հիմա Պուտինը պետք է երաշխիքներ պահանջի Նիկոլ Փաշինյանից, որ նա Արևմուտքին չի բերելու Հայաստան: Փորձում են 5-րդ շարասյան միջոցով ճնշել ՀՀ իշխանություններին»,- նկատել է նա:
Խուրշուդյանի խոսքով՝ Մոսկվան ցանկացած սադրանքի պատրաստ է, սակայն ռուսական սպառնալիքի մասին Հայաստանի զինված ուժերն ու իրավապահ մարմինները տեղեկացված են:
«Տոննաներով կրիմինալ են ներկրել ՌԴ տարբեր շրջաններից, հիմնականում՝ հայազգի, որոնք պարզ չէ՝ ինչ հարցերում են օգտագործվելու: Այդ սադրանքների, խժդժությունների ֆոնին կարող է ավելի հեշտ լինել, օրինակ՝ ՀԱՊԿ-ի զորքեր մտցնել Երևան»,- սցենարներից մեկն է ներկայացրել վերլուծաբանը:
Քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանը սահմանազատման ընթացող գործընթացի վերաբերյալ վերապահումներ ունի:
Մատնանշում է, մասնավորապես՝ երաշխավորների ինստիտուտի բացակայությունը: Այս փուլում մեկնարկած սահմանազատումը դադարեցնելը, սակայն, սխալ է համարում: «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման մասնակիցներին հորդորում է քաղաքական պայքարում նման թեզեր առաջ չմղել:
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ եթե հիմա Երևանը սահմանազատումը դադարեցնելու որոշում կայացնի, դա Բաքվի համար նվեր կլինի:
«Դա կնշանակի միակողմանի 4 գյուղ տալ Ադրբեջանին՝ հրաժարվելով քո ստանալիքից: Ադրբեջանը ուղղակի երջանիկ կլինի, քանի որ հիմա ինքը պետք է մեզ տարածքներ տա: Եթե դեպի հարավ գնանք, պետք է մեզ տա Ջերմուկի շուրջ, Սև լճի շուրջ տարածքներ»,- պարզաբանում է նա:
Դրական է համարում այն հանգամանքը, որ հայ-ադրբեջանական պայմանավորվածության հիմքում դրվել է 1991 թվականի Ալմա-Աթայի հռչակագիրը, սահմանազատումն իրականացվում է ԽՍՀՄ ամենավերջին քարտեզների հիման վրա: Գրիգորյանը տեղյակ է, թե որ թվականի քարտեզների մասին է խոսքը: Ասում է՝ այդ քարտեզների հիման վրա սահմանազատման արդյունքում Հայաստանին պետք է փոխանցվի նաև Գորիս-Կապան ճանապարհը, որն այժմ ադրբեջանական վերահսկողության ներքո է:
Շեշտում է՝ սահմանազատման կասեցման որոշումը չի ընկալի նաև միջազգային հանրությունը, որը ողջունել է աշխատանքների մեկնարկը: Խոսելով շարժման մասնակիցների մասին՝ նկատել է՝ երևում են «նախկինների ականջները», բայց կան նաև սովորական մարդիկ, որոնք ունեն դժգոհություններ և այդ ֆոնին «թացը չորից չեն տարբերում»:
Գրիգորյանը կարծում է՝ այս պահին պետք է կենտրոնանալ այլ հարցի վրա՝ հետևողական լինել երկու երկրների սահմանազատման հանձնաժողովների համատեղ աշխատանքի կանոնակարգի հաստատմանը, որն էլ ապահովելու է գործընթացի շարունակականությունը սահմանի մյուս ուղղություններում:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ընդդեմ սահմանազատման հանրահավաք Երևանում
