Փորձելով զսպել գնաճը. ի՞նչ իրավիճակ է Հայաստանում

2021 թ.-ի դեկտեմբերին Հայաստանում գրանցվել է 659 471 աշխատատեղ, ինչը բացարձակ ռեկորդ է Երրորդ հանրապետության պատմության մեջ: Գործադիրի՝ փետրվարի 3-ի նիստում այս մասին հայտարարել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Վարչապետը խոսել է նաև քաղաքացիների կյանքի որակի բարձրացման, տնտեսական աճի ապահովման մասին:

Տնտեսական զարգացումների վերաբերյալ կառավարության նիստին հնչած մանրամասները, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք։

• Երկնիշ տնտեսական ա՞ճ, թե՞ երկնիշ գնաճ․ ինչպիսի՞ն էր տարին Հայաստանի համար

• «Պետք է անցում կատարենք ներդրումների վրա հիմնված տնտեսական աճի»․ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար

Աշխատատեղերի մասին

Կառավարության ղեկավարի խոսքով՝ Հայաստանում երբեք այդքան գրանցված աշխատատեղ չի եղել, իսկ այդ աշխատատեղերն իրական են, «վիճակագրության մեջ մանիպուլյացիա լինել չի կարող»:

«Եթե անհրաժեշտություն լինի, բոլոր 659 471 աշխատողներին հատ–հատ, անուն–ազգանունով կարող ենք նույնականացնել», — վստահեցրել է Փաշինյանը:

Վարչապետի փոխանցմամբ՝ նշված թիվը 2020 թ.-ի նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից ավելի է 37 629–ով, 2019 թ.-ի համեմատ` 30 758-ով, 2018 թ.-ի համեմատ` 70 977-ով։

Միջին ամսական աշխատավարձի մասին

Պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ երկրում բարձրացել է նաև միջին ամսական աշխատավարձը: 2021 թ.-ի դեկտեմբերին այն կազմել է 277 661 դրամ, ինչը 2020 թ.-ի համեմատ ավել է 30 000 դրամով։

2018 թ.-ի համեմատ 2021 թ.-ին 9%-ով նվազել է մինչև 150 000 դրամ վարձատրվող աշխատողների թիվը:

Ընդհանուր առմամբ նախորդ տարի ՀՀ-ում աշխատող քաղաքացիներին վճարվել է 139 մլրդ-ից ավելի գումար, ինչը 2020 թ.-ի համեմատ ավել է 13%-ով:

Վարչապետի գնահատմամբ՝ այս փոփոխությունները չեն նպաստել ՀՀ քաղաքացիների բարեկեցությանը: Պատճառը գնաճն է:

Գնաճի մասին

«2021 թ.-ի ընթացքում ունեցել ենք էական գնաճ՝ 2021 թ.-ի դեկտեմբերին՝ 2020 թ.-ի համեմատ 7.7%-ով։ Իսկ սա ավելին է, քան մենք նախատեսել էինք պետական բյուջեով»,- ընդգծել է Փաշինյանը։

Վարչապետի համոզմամբ՝ եթե այս տարի հաջողվի ապահովել նախատեսված 7% տնտեսական աճը, ապա Հայաստանը հնարավորություն կստանա մտնել «բարեկեցության աճի ռեժիմի մեջ»։ Մինչ այդ, սակայն, անհրաժեշտ է գնաճը բերել նախատեսված միջակայք:

Իսկ գնաճն, ըստ վարչապետի, գլոբալ խնդիր է, ոչ թե Հայաստանում տեղի ունեցող որևէ առանձին գործընթացի հետևանք:

Գործադիրի ղեկավարը ներկայացրել է նաև նախորդ տարվա նախնական ցուցանիշները: 2021 թ.-ին Հայաստանում 5,8% տնտեսական աճ է գրանցվել: Փաշինյանի խոսքով՝ պլանավորվածից ավելի էր, ցանկալիից՝ պակաս:

Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը ներկայացրել է Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի և Ղրղզստանի ցուցանիշները՝ ընդգծելով, որ այդ երկրների համեմատ Հայաստանն ունեցել է ամենաբարձր տնտեսական աճն ու ամենացածր գնաճը՝ 7,7%:

Քերոբյանի տեղեկացմամբ՝ ՌԴ-ում տնտեսական աճը եղել է 4,4-4,5%, գնաճը՝ 8,4-8,5%, Բելառուսում աճը՝ 2,3%, գնաճը՝ 10%, Ղազախստանում աճը՝ 3,5%, գնաճը՝ 8,4%, Ղրղզստանում աճը՝ 3,6%, գնաճը՝ 11,2%:

Փորձագիտական կարծիք

Տնտեսագետ Արմեն Քթոյանի խոսքով՝ տնտեսական աճի դանդաղ տեմպը բխում է Հայաստանի հնարավորություններից: Ասում է՝ տեմպն արագացնելու համար պետք են օժանդակ ռեսուրսներ, որոնք երկիրը չունի։

Քթոյանը հիշեցրել է 2020 թ.-ի՝ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի 7,5% անկումն ու շեշտել, որ մեկ տարում տնտեսությունը չէր էլ կարող լիարժեք վերականգնվել:

«Տնտեսությունը կարող էր և չվերականգնվել կամ շարունակվել նախորդ տարվա 7․5% անկումը, դրա համեմատությամբ ունենք առաջընթաց։ Այսինքն՝ տնտեսությունն ինչ-որ միջին սցենարով, դանդաղ տենպերով վերականգնվում է։ Սա նշանակում է, որ տնտեսությունը դեռ լիարժեքորեն չի վերականգնվել, և վերականգնման տեմպերն արագ չեն», — Factor TV-ի հետ զրույցում ասել է տնտեսագետը։

Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանի գնահատմամբ՝ 2021 թ.-ի սոցիալ-տնտեսական ձեռքբերումները, որոնք «իշխանությունն սկսել է օրուգիշեր գովերգել», իրականության մեջ իներցիոն են, իրենց հետ գրեթե կապ չունեցող և համեստ ցուցանիշներ են։

«Պաշտոնական վիճակագրությամբ՝ 2021 թվականին գրանցվել է 5,8% աճ, այս ցուցանիշն արձանագրվել է 2020 թ.-ի 7,4% անկման ֆոնին։ Այսինքն՝ գործող իշխանությունները նույնիսկ չեն կարողացել հասնել 2019 թ.-ի ցուցանիշներին», — գրել է տնտեսագետը:

Պարսյանն ասում է՝ 2020 թվականին կորուստներ էր ունեցել նաև հարևան Վրաստանը: 2021 թ.-ին Վրաստանի տնտեսությունը ոչ միայն վերականգնել է այդ  կորուստները, այլև 2019 թ.-ի համեմատ 3 տոկոսային կետով տնտեսական աճ արձանագրել։

Տնտեսագետի փոխանցմամբ՝ նախորդ տարի Վրաստանում գրանցվել է 10,6% տնտեսական աճ՝ 2020 թ.-ի 6,8% տնտեսական անկման համեմատ։

«2021 թ.-ին Վրաստանի տնտեսությունը շուրջ երկու անգամ ավելի արագ է աճել Հայաստանի համեմատ։ Վրաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունն ավելացել է 25,6%-ով, իսկ Հայաստանինը՝ 17,7%-ով»,- նշել է Սուրեն Պարսյանը: