«Բաքվում մտածում են ամերիկյան առաջարկի մասին»․ Փաշինյան-Ալիև հանդիպում Աբու Դաբիում
Փաշինյան-Ալիև հանդիպում Աբու Դաբիում
Ավելի քան 5 ժամ տևած քննարկումներից հետո Աբու Դաբիում ավարտվել են հայ-ադրբեջանական բանակցությունները։ Դրանք ընթացել են մի քանի փուլով՝ ընդլայնված՝ պատվիրակությունների կազմով, ինչպես նաև երկկողմ՝ Փաշինյան—Ալիև ձևաչափով։
Հայաստանի ԱԳՆ փոխանցմամբ՝ ձեռք է բերվել երկկողմ բանակցությունները շարունակելու պայմանավորվածություն, պետական հանձնաժողովներին հանձնարարվել է շարունակել սահմանազատման աշխատանքները։
Ադրբեջանական APA գործակալությունը հանդիպման վայրից հաղորդել էր, որ սահմանազատման թեմայից բացի կողմերը քննարկել են, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» բացման և խաղաղության համաձայնագրի նախաստորագրման հարցերը։ Հիշեցնենք, որ հաղորդակցությունների բացման հարցը ներառված չէ պայմանագրի տեքստում։
Քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյանը ներկա պահին խաղաղության պայմանագրի ստորագրման հնարավորություն չի տեսնում։ Ասում է՝ դա պայմանավորված է մի շարք գործոններով, որոնք կապված են ոչ թե Հայաստանի, այլ տարբեր կենտրոնների հետ Ադրբեջանի փոխհարաբերություններով։
«Մոտ ժամանակներս կարող է նախաստորագրվել խաղաղության համաձայնագիրը, ինչը նշանակում է մեկ բան՝ կողմերը ստորագրում են արդեն իսկ համաձայնեցված տեքստում այլևս փոփոխություններ չանելու տակ։ Այսինքն՝ պայմանավորվում են, որ այլևս չեն վերադառնալու այդ հարցերին»,- JAMnews-ի հետ զրույցում շեշտել է Ղևոնդյանը։
Փաշինյանն ԱՄԷ էր մեկնել 20 հոգանոց պատվիրակությամբ։ Ընդլայնված կազմով հանդիպմանը հայկական կողմից մասնակցում էին ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը, Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը, փոխվարչապետ, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման հանձնաժողովի նախագահ Մհեր Գրիգորյանը և ԱԺ փոխնախագահ, հայ-թուրքական կարգավորման գործընթացում ՀՀ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Ռուբեն Ռուբինյանը։
- Ապաշրջափակման ԱՄՆ-ի առաջարկը. զարգացումներ Մոսկվա-Բաքու լարվածության ֆոնին
- Հայաստանի ԱԳՆ-ի կոշտ արձագանքը Իսլամական համագործակցության կազմակերպության որոշումներին
- Գորիսում Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոսի գրասենյակ է բացվել․ կզսպի՞ Բաքվի նկրտումները
Երևանն ու Բաքուն պայմանավորվել են «շարունակել երկկողմ բանակցությունները»
Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարության փոխանցմամբ` Հայաստանի վարչապետն ու Ադրբեջանի նախագահը քննարկել են Հայաստան-Ադրբեջան միջպետական հարաբերությունների կարգավորման օրակարգի տարբեր ասպեկտներ․
«Կողմերը հաստատել են, որ երկկողմ բանակցությունները հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին վերաբերող բոլոր հարցերը հասցեագրելու ամենաարդյունավետ ձևաչափն են, և այդ հիմքով պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել շարունակել արդյունքին միտված այդպիսի երկխոսությունը»։
Նշվում է, որ երկրների ղեկավարներն արձանագրել են սահմանազատման գործընթացի առաջընթացն ու պետական հանձնաժողովներին հանձնարարել են շարունակել գործնական աշխատանքն այդ ուղղությամբ:
Բացի այդ, Երևանն ու Բաքուն պայմանավորվել են շարունակել երկկողմ բանակցություններն ու վստահության ամրապնդման միջոցները:
Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների նախորդ հանդիպումը կայացել էր մայիսի 16-ին Տիրանայում՝ Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակում։ Փաշինյանն ու Ալիևը զրուցել էին սուրճի սեղանի շուրջ։
Պաշտոնական Երևանը հանդիպման մասին սուղ տեղեկություններ էր հայտնել՝ նշելով, որ «կողմերը քննարկել են ընթացիկ վիճակը և կարևորել խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման ուղղությամբ գործընթացի շարունակականությունը»։
Փաշինյան-Ալիև հանդիպմանը նախորդել էին ամերիկյան առաջարկի շուրջ քննարկումները
Հղում անելով դիվանագիտական աղբյուրներին՝ «Քարնեգի» հիմնադրամը հաղորդել էր, որ ԱՄՆ նախագահ Թրամփի վարչակազմը Երևանին և Բաքվին առաջարկել է կապուղին վերահսկումը հանձնել մասնավոր ամերիկյան ընկերության։
Նշվում է, որ ձեռքբերվող համաձայնությունների իրականացումը «կերաշխավորվի ամերիկյան բիզնեսի և ամերիկյան օգուտի շնորհիվ»: Առաջարկի մանրամասները, սակայն, հայտնի չեն։
Հայաստանի ԱԳՆ-ն արձագանքեց այս տեղեկատվությանը՝ հիշեցնելով, որ տրանսպորտային ենթակառուցվածքների ապաշրջափակումը ՀՀ համար եղել և մնում է կարևոր առաջնահերթություն։ Միաժամանակ շեշտադրվեց հետևյալ միտքը․
«Ինչպես նախկինում, այժմ ևս տարածաշրջանում տրանսպորտային ենթակառուցվածքների ապաշրջափակման ՀՀ տեսլականը խարսխված է հիմնարար սկզբունքների՝ ինքնիշխանության, կապուղիների նկատմամբ ազգային իրավազորության վրա, և ինչպես հայտնի է, չի ենթադրում այլ տրամաբանություն»։
Ադրբեջանն իր էքսկլավի՝ Նախիջևանի հետ ցամաքային կապի համար ՀՀ-ից արտատարածքային միջանցք է պահանջում։ Հայկական կողմը պնդում է՝ պատրաստ է տրամադրել ճանապարհներ, սակայն հաղորդակցությունների բացումը պետք է տեղի ունենա 4 սկզբունքների հիման վրա՝ երկրների ինքնիշխանության և իրավազորության հարգման, փոխադարձության և հավասարության։
«Քննարկվում են ապաշրջափակման մի քանի առաջարկներ»․ փոխարտգործնախարար
ՀՀ արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Մնացական Սաֆարյանն այսօր հայտարարել է՝ ապաշրջափակման համատեքստում գործառույթների արտապատվիրակումը Հայաստանի համար քննարկելի թեմա է, սակայն գործընթացը պետք է իրականացվի Երևանի հռչակած 4 սկզբունքների պահպանմամբ։
Արձագանքելով ապաշրջափակման ամերիկյան առաջարկի վերաբերյալ հարցին՝ Սաֆարյանը նկատել է՝ քննարկման առարկա են մի քանի առաջարկներ։ Չի հստակեցրել՝ որ երկրներից են դրանք ստացվել։
«Քննարկման առարկա են այդպիսի մի քանի առաջարկներ։ Եթե դրանք համապատասխանեն Հայաստանի շահերին և այն սկզբունքներին, որոնք հայտարարել է Հայաստանը «Խաղաղության խաչմերուկ»-ի շրջանակներում, կարող են դիտարկվել»,- շեշտել է փոխնախարարը։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյանի ունեցած տեղեկություններով՝ Աբու Դաբիի հանդիպումը նախատրաստվել է Փաշինյանի՝ Թուրքիա այցին զուգահեռ։ Կարծում է՝ Անկարայում չէ, որ որոշվել է հանդիպում կազմակերպել։
«Ճիշտ չէ կարծել, որ Փաշինյան-Էրդողան հանդիպումն ազդել է Աբու Դաբիում հանդիպման կազմակերպման վրա։ Բայց այո, Փաշինյան-Էրդողան և Ալիև-Էրդողան հանդիպումների ժամանակ եղել են մտքերի փոխանակություններ, մոտեցումների ճշգրտումներ, որոնք գուցե որոշակի ազդեցություն ունեցել են այսօրվա հանդիպման վրա»,- նկատել է նա։
Ղևոնդյանը զարմանալի չի համարում այն հանգամանքը, որ ԱՄԷ մեկնած պատվիրակության կազմում էր նաև հայ-թուրքական կարգավորման գործընթացում Հայաստանի հատուկ ներկայացուցիչ Ռուբեն Ռուբինյանը։ Շեշտում է․
«Թուրքիայի մոտեցումներն ու կողմնակի ազդեցություններն այս գործընթացում ակնհայտ են»։
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ Փաշինյան-Ալիև հանդիպումը կազմակերպվել է «ԱՄԷ ձեռամբ», բայց «Նահանգների դեմքով»։
«ԱՄԷ-ն հետաքրքրություն է դրսևորում մեր տարածաշրջանի հանդեպ, առաջին հերթին՝ տնտեսական․ բավականին մեծ ներդրումներ է կատարում։ Դա չի նշանակում, որ ինքնուրույն է գործընթացներ հարուցել և իրականացնում։ Ակնհայտ է, որ դրանք իրականացվում են՝ հաշվի առնելով շահագրգիռ այլ կողմերի, առաջին հերթին՝ Նահանգների մոտեցումները»։
Ղևոնդյանի համոզմամբ՝ ՀՀ-ի և Ադրբեջանի ղեկավարներն Աբու Դաբիում քննարկել են խաղաղության պայմանագրի ստորագրմանը, սահմանազատման և ապաշրջափակման գործընթացներին վերաբերող հարցեր։
Հղում անելով փոխարտգործնախարար Սաֆարյանի հայտարարությանը՝ նկատում է՝ քննարկած կլինեն ապաշրջափակման բոլոր առաջարկները։ Ինքը՝ Ղևոնդյանը, սակայն, տեղյակ չէ՝ ԱՄՆ-ից բացի որ երկրներն են կողմերին նման առաջարկ ներկայացրել։
Ղևոնդյանի խոսքով՝ արտապատվիրակումը ենթադրում է, որ ՀՀ-ում ինչ-որ ոլորտում որևէ գործողություն կատարելու է երրորդ կողմ, որն օգուտներ է ստանալու և ստացած օգուտներից Հայաստանին գումարներ է վճարելու։ Օրինակ է բերում «Հարավակովկասյան երկաթուղին», որը տրվել է ռուսական ընկերության․
«Ճանապարհների բացման արտատարածքային բաղադրիչ չի կարող լինել, դա Հայաստանի հստակ դիրքորոշումն է։ Կարծում եմ՝ ՀՀ-ն երբևէ այդ դիրքորոշումից հետ չի կանգնելու»։
JAMnews-ը քաղաքագետից հետաքրքրվել է՝ արդյո՞ք Բաքվի համար ընդունելի է ապաշրջափակման ամերիկյան առաջարկը։
Ի պատասխան Ղևոնդյանը նշել է՝ Ադրբեջանում կա որոշակի կարծիք, որ հնարավոր է՝ այդ տարբերակն իրենց բավարարի։
«Այն, որ Բաքվում մտածում են դրա մասին, երևում է ոչ միայն այս հանդիպման, այլև ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների սրման փաստից։ Մեծ հավանականությամբ, ՌԴ-ն որոշակի անհանգստություններ ունի»,- մանրամասնել է։
Ղևոնդյանը վստահ է՝ ապաշրջափակման, պայմանագրի ստորագրման դիմաց Ալիևն ուզում է «ինչ-որ բան» ստանալ, օրինակ՝
- ներդրումներ Լեռնային Ղարաբաղում այնպիսի կենտրոնների կողմից, որոնք կբացառեն վերադարձը Արցախի խնդրին,
- իշխանության փոխանցում որդուն և դրա համար անհրաժեշտ միջազգային լեգիտիմության ապահովում։
«Եթե իմ նշած ուղղություններից որևէ մեկով շահավետ առաջարկ արվի Ալիևին, նա կարող է մոռանալ թե՛ Մինսկի խմբի լուծարման, թե՛ ՀՀ Սահմանադրության փոփոխության [Բաքվի նախապայմաններն են] մասին»,- ամփոփել է քաղաքագետը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Փաշինյան-Ալիև հանդիպում Աբու Դաբիում
