Բաքվի պահանջից խուսափել չի՞ ստացվում. կարծիքներ «Իրական Հայաստանի» մասին
Փաշինյանի ուղերձը Իրական Հայաստանի մասին
«Իրական Հայաստանը Հայաստանի Հանրապետությունն է՝ միջազգայնորեն ճանաչված 29 հազար 743 քառակուսի կիլոմետր տարածքով», — փետրվարի 19-ի երեկոյան ժողովրդին հղած ուղերձում հայտարարել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:
Ուղերձը նա անվանել է «Իրական Հայաստանի գաղափարախոսություն»: Նրա համոզմամբ՝ դրա վրա պետք է հիմնված լինի երկրի առաջընթացի ու զարգացման տեսլականը:
Գաղափարախոսության կարևոր դրվագներից է գործող Սահմանադրության փոփոխությունը, ինչը Փաշինյանը բացատրել է դրա լեգիտիմության պակասով: Շեշտել է՝ նոր Սահմանադրության ընդունման ռազմավարական նպատակն է անցում կատարել «դեպի պետականակերտ ժողովրդի գործելակարգ»:
Հայ քաղաքագետները, սակայն, այս օրակարգը կապում են Ադրբեջանի պահանջների հետ: Տևական ժամանակ է, ինչ ադրբեջանական կողմը խոսում է Հայաստանի մայր օրենքի փոփոխության անհրաժեշտության մասին՝ պնդելով, որ դրա մեջ Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջներ կան: Պաշտոնական Բաքուն հայտարարում է, թե ՀՀ Սահմանադրությունն է խաղաղության պայմանագրի կնքման ամենագլխավոր խոչընդոտը:
Քաղաքացիները կարող են վարչապետի ներկայացրած «Իրական Հայաստանի գաղափարախոսության» նախագծի վերաբերյալ իրենց դիտարկումներն ու առաջարկությունները ներկայացնել էլեկտրոնային փոստով ([email protected]):
Նախագծի մանրամասները, հայ քաղաքագետների մեկնաբանությունները
- «ՀՀ տարածքում չի կարող լինել «Արևմտյան Ադրբեջան»»․ Փաշինյանի ասուլիսի կարևոր դրվագները
- «Հրաժարվել էսկալացնող խոսույթներից»․ Փաշինյանի 12 առաջարկները Բաքվին
- «Ալիևը սպառնում է, քանի որ չի ստացվում մաշեցնել ՀՀ ներուժը»․ կարծիք Երևանից
Փաշինյանն առաջարկում է հանրաքվեով նոր Սահմանադրություն ընդունել
«Հայրենիքը հայերիս լեզվամտածողության ամենանվիրական հասկացություններից է: Բայց այն չի առնչակցվում իրավունքների և պարտականությունների համակարգին, ունի աշխարհագրական ընկալման տարբերակներ և ընկալումներ: Իրական Հայաստանի սույն գաղափարախոսությունը հայրենիքը նույնացնում է միջազգայնորեն ճանաչված պետության՝ Հայաստանի Հանրապետության հետ, հայրենասիրությունը՝ այդ պետության շահերի, դրանում սահմանված իրավունքների ու պարտականությունների համակարգի հետ:
Հայրենասիրության այս մոդելի զարգացման համար էական է, որ ժողովուրդը, քաղաքացին ինքն իրեն ընկալի ոչ միայն որպես պետության հիմնադիր, այլև պետության մեջ հաստատված իրավակարգի աղբյուր, պետության մեջ հաստատված սահմանադրական կարգն ընկալի որպես համակեցության՝ իր մասնակցությամբ ձեռք բերված համաժողովրդական պայմանավորվածություն:
Այս համակարգի համար էական է համաժողովրդական հանրաքվեով նոր Սահմանադրության ընդունումը, քանի որ գործող Սահմանադրության ընդունման համար անցկացված նախկին բոլոր հանրաքվեներն առնվազն հանրային ընկալման մեջ ունեն լեգիտիմության լրջագույն պակաս:
Նոր Սահմանադրության ընդունման ռազմավարական նպատակն անցումն է պետականազուրկ ազգի ռելիկտային (մնացորդային) գործելակարգից դեպի պետականակերտ ժողովրդի գործելակարգ»:
«Մարդու լավագույն կյանքը հնարավոր է միայն իր պետության մեջ»
Փաշինյանը խոսել է նաև ազգ և ժողովուրդ հասկացությունների տարբերության մասին և հայտարարել՝ ժողովուրդը «պետականակերտ ինստիտուտն է, սահմանադիրը, իշխանության աղբյուրը և իշխանության գերագույն կրողը»:
Նրա ներկայացրած «Իրական Հայաստանի» գաղափախոսության համաձայն՝ ժողովուրդը ստեղծում է պետություն՝ որպես բարեկեցության գործիք: Բարեկեցություն ասելով՝ վարչապետը հասկանում է անվտանգություն, ազատություն, արդարություն, երջանկություն։ Արձանագրել է՝ կարիք կա բարեկեցության իրականացման համար անհրաժեշտ պայմանների ապահովումը որդեգրել իբրև ռազմավարություն ու պետությունը դիտարկել որպես դրա իրագործման գործիք.
«Այս համատեքստում կարևոր է արձանագրել, որ պետությունը սեփական բախտը որոշելու, ճակատագիրը կանխորոշելու լավագույն գործիքն է քաղաքացու և ժողովրդի համար, և մարդու լավագույն կյանքը հնարավոր է միայն իր պետության մեջ»:
Վարչապետի փոխանցմամբ՝ գաղափարախոսության առանձնահատկությունը մարդուն և նրա կարիքներն առանցքում դնելու գործնական մոտեցումն է հետևյալ ըմբռնմամբ՝ մարդու կարիքները հենց ինքը՝ մարդը պետք է հոգա, իսկ պետական քաղաքականությունները պետք է ուղղված լինեն մարդուն դրա համար անհրաժեշտ կրթությամբ, հմտություններով, կարողություններով, գիտելիքով օժտելուն:
Փաշինյանը հայտարարել է, որ «Իրական Հայաստանի» գաղափարախոսությունը հիմնված է հայ ժողովրդի ազգային արժեքների վրա: Դրանց շարքում առաջինն են՝
- Հայաստանի Հանրապետությունը,
- ՀՀ անկախությունը, ինքնիշխանությունը, քաղաքացիությունը, ժողովրդավարությունը, բանակը:
Էլ ի՞նչ է ասված գաղափարախոսության նախագծում
- «Պետությունը հզոր է այնքանով, որքանով զարգացած է նրա տնտեսությունը: Քաղաքականությունները պետք է միտված լինեն երկրի տնտեսական հզորացմանը: Պետական շահը տնտեսական զարգացումն է»:
- «Անկախ եղել են, կան և կլինեն այն պետությունները, որոնք կախված են ոչ թե քչերից, այլ շատերից: Անկախության ռազմավարությունը քչերից կախվածությունը շատերից կախվածությամբ փոխարինելու ռազմավարությունն է: Եթե պետությունն արդեն կախված է շատերից, ուրեմն պետք է խնդիր ունենա կախված լինել ավելի շատերից: Բալանսավորված և բալանսավորման արտաքին քաղաքականության նպատակը նույնիսկ շատերից կախվածության մեջ անհամաչափություններ թույլ չտալն է»:
- «Խաղաղությունը ռազմավարական և երկարաժամկետ առումով հնարավոր է, երբ դառնում է հմտություն, որը պիտի արտահայտվի հարևանների միջավայրում առանց արտաքին աջակցության և համագործակցված ապրելու կարողությամբ: Խաղաղությունն անվտանգության ամենահուսալի երաշխիքն է: Անվտանգության ապահովման կարևորագույն բաղադրիչ են տարածաշրջանի երկրների փոխկախվածությունները, տարածաշրջանային և համաշխարհային մատակարարումների ցանցում և առևտրում երկրի ունեցած տեղը»:
Մեկնաբանություններ
Քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյան
«Այս բոլոր տվայտանքների, ռազմավարություն կոչվող դպրոցական շարադրությունների և տարբեր եզրույթների կիսագրագրետ մեկնաբանությունների փոխարեն շատ ավելի ազնիվ կլիներ դուրս գալ ու ուղիղ տեքստով ժողովուրդ-ազգին ասել․ «Պատերազմից 4․5 տարի է անցել, մենք այդ ընթացքում այս կամ այն պատճառով որևէ իրական բարեփոխում չենք կարողացել իրականացնել և հիմա ստիպված ենք Ադրբեջանի պահանջով Սահմանադրություն փոխել, որովհետև ճար չունենք, թույլ ենք։ Չենք կարող երաշխավորել, որ դրանով ամեն ինչ կավարտվի, բայց այդ ամենի այլընտրանքը ավելի ռիսկային ենք համարում»։
Քաղաքագետ Նարեկ Սուքիասյան
«Իրական ինքնիշխան Հայաստան՝ երբ Սահմանադրությունդ չես փոխում ներքին պահանջով, որովհետև սուպերվարչապետությունն ու կայուն մեծամասնության ընտրական դրույթը շատ հարմար են, բայց փոխում ես, որովհետև Ադրբեջանի պահանջից ոչ մի կերպ խուսափել չի ստացվում, որովհետև այդ թվում՝ սխալներիդ պատճառով բերել ես իրավիճակ, երբ չես կարող դիմադրել»։
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանց
«Իրական Հայաստանն այն էր, որի հիմքերը դրվեցին 1990-91 թթ-ին՝ 88-ի համազգային շարժման արժեքային հիմքերով: Նիկոլ Փաշինյանն այդ Իրական Հայաստանի գերեզմանափորն է՝ իր նախապատերազմյան և հետպատերազմյան արկածախնդիր քաղաքականությամբ: Երբ ԱՄՆ- Ռուսաստան բարձր մակարդակի շփումները լավատեսության որոշակի հիմքեր են ստեղծում, Փաշինյանը դարձյալ արկածախնդիր հաշվարկներ է կառուցում, որոնք հակոտնյա են միջազգային զարգացումների համատեքստին և որևէ աղերս չունեն մեր պետականության և նրա շահերի հետ:
Նրա «գաղափարախոսական ուղերձը» Արևմուտքի նեոլիբերալ շրջանակների կողմից անտերության մատնված մեկի բացահայտ առաջարկությունն է Թուրքիային ու Ադրբեջանին: Փաշինյանը գործարք է առաջարկում Անկարային և Բաքվին՝ «իշխանություն՝ ադրբեջանական ենթապետություն դառնալու դիմաց»: Համազգային շարժման տարեդարձի շեմին Փաշինյանն, ըստ էության, առաջարկում է ապամոնտաժել մեր հանրապետությունը: Մենք պարտավոր ենք ընդունել այս մարտահրավերը՝ Հայաստանի իշխանությունից հեռացնելով Ալիևի փոխանորդին»։
Քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյան
«Ինչպես բոլոր նրանց մոտ, ովքեր երկար տարիներ միանձնյա իշխանություն ունեն, Փաշինյանի մոտ էլ արդեն սկսում է արմատանալ սեփական դերի՝ «մեսիայի» կամ «փրկիչի» պատկերացումը: Մի կողմ թողնելով, որ «ուղերձի» մի հատվածն ընդհանրապես ցնդաբանություն է՝ փիլիսոփայության, քաղաքագիտության, հոգեբանության, կենսաբանության, տնտեսագիտության և այլ գիտությունների տեսանկյունից, գլխավոր խնդիրն այն է, որ նա խորապես հավատում է այն ամենին, ինչ ասում է:
Լավ կլիներ, որ Հայաստանում կամ կիսանախագահական համակարգը վերականգնվեր՝ 2 անգամ 4 տարով (ոչ թե 5) նախագահի անձը սահմանափակելու պարտադիր պայմանով, կամ գոնե նման սահմանափակում մտցվեր վարչապետի թեկնածուի համար: 8 տարին այն առավելագույն սահմանն է, որի դեպքում իշխողի իրականությունից կտրվելը չի դառնում վտանգավոր պետության համար: Հակառակ դեպքում այս դեգրադացիան անխուսափելիորեն անդրադառնալու է իշխանություն-հասարակություն հարաբերությունների որակի վրա»:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Փաշինյանի ուղերձը Իրական Հայաստանի մասին
