Կոմպրոմատային շանտա՞ժ, թե՞ ուղերձ կաթողիկոսին. Փաշինյանի գրառումների հետքերով
Փաշինյանի գրառումները ընդդեմ եկեղեցու
Հայաստանի իշխանությունների և եկեղեցու հարաբերությունները կրկին լարվել են: Մի քանի օր է, ինչ սոցցանցերում ակտիվորեն քննարկվում են վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ եկեղեցու և հոգևորականների մասին գրառումները, որոնցում նաև հայհոյանքներ էին տեղ գտել:
Վարչապետի առաջին գրառումը այնքան անսպասելի էր, որ մարդիկ նույնիսկ կարծել էին, թե նրա էջը կոտրել են: Գրառումները, սակայն, շարունակվեցին, ինչը բոլորին համոզեց՝ իսկապես Փաշինյանն է հրապարակում դրանք:
Շատ քաղաքացիներ մեկնաբանել են ֆեյսբուքյան այս գրառումները։ Ոմանք աջակցում էին վարչապետին։ Սակայն օգտատերերի մեծ մասը մերժելի և անընդունելի համարեց վարչապետի կողմից նման բառապաշարի օգտագործումը: Որոշները նույնիսկ հիշեցնում էին Փաշինյանի տիկնոջ՝ Աննա Հակոբյանի կողմից իրականացվող «Կրթվելը նորաձև է» արշավն ու մեկնաբանում․ «Այ քեզ նորաձև կրթություն»:
Քննադատությունների ալիքը, սակայն, չկանգնեցրեց Փաշինյանին: Վարչապետը մինչև անգամ պնդեց, թե՝ Հայաստանի Հանրապետությունը պետք է վճռորոշ ձայն ունենա Ամենայն հայոց կաթողիկոսի ընտրության հարցում, իսկ թեկնածուները պետք է բարեվարքության ստուգում անցնեն:
«Սա իհարկե «կոմպրոմատային շանտաժ» չէ ինչ-որ անանուն կամ անբարեպաշտ հոգևորականի: Ազդակ է Հայ առաքելական եկեղեցու բարձրագույն անձին՝ կաթողիկոսին»,- կարծում է քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանը:
Չի բացառում, որ վարչապետը կփորձի կաթողիկոսի ընտրության հարցում վճռորոշ ձայն ունենալը դարձնել նախընտրական «խոստում» կամ նույնիսկ «արդյունք»:
Իշխանություն-եկեղեցի հարաբերությունների լարվածությունը սկսվել է 2020 թ.-ի ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո։ Այն ժամանակ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը միացավ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջին։
Վարչապետի ֆեյսբուքյան գրառումների շարքին նախորդել էր կառավարության նիստ, որի ժամանակ նա հայտարարել էր, թե եկեղեցիները «չուլանացված են», այնտեղ անպետք իրեր են պահվում: Հոգևորականները քննադատել էին «չուլան» արտահայտությունը: Մայր աթոռի դիվանապետը նշել էր, թե՝ «բարձր դիրք զբաղեցնող անձը չի կարողանում չցուցադրել «նորաձև հռչակվսծ» կրթության պակասը»: Գուգարաց թեմի աջանորդը վարչապետին երկրի գլխավոր ցավագար էր անվանել, Սյունյաց թեմի առաջնորդն էլ նշել էր, որ նման բառապաշարը ծառայում է «հանրային գիտակցության մեջ սրբազան երևույթների արժեզրկմանը»:
Բոլոր մանրամասները՝ ստորև
- «Սահմանազատման դեմ շարժման հետևում ՌԴ-ն ու 5-րդ շարասյունն են»․ կարծիք
- «Արտաքին ուժերն ուզում են պատերազմ սադրել ՀՀ-ում հանուն իշխանափոխության»․ Փաշինյան
- «Իշխանության զավթման փորձ էր»․ քաղաքագետը՝ ՀՀ ԱԺ շենքի «գրավման» մասին
«Վճռորոշ ձայն պետք է ունենանք կաթողիկոսի ընտրության հարցում». Փաշինյան
«Սրբազան, գնա շարունակիր քեռուդ կնգան դ***-ել, ինձ հետ ի՞նչ գործ ունես,»,- հունիսի 30-ի առավոտյան ֆեյսբուքյան էջում գրել էր վարչապետը:
Թե ո՞ր հոգևորականի մասին է Փաշինյանի գրառումը՝ հստակ չէ:
Այս գրառմանը հաջորդեցին ևս մի քանիսը: Նախ Նիկոլ Փաշինյանն առաջարկեց առերեսվել հարցին, թե մեր եպիսկոպոսաց դասից քանի՞ հոգի է հավատարիմ կուսակրոնության ուխտին։
«Իսկ ի՞նչ է լինում, երբ պարզվում է, որ կուսակրոն հոգևորականը խախտել է կուսակրոնության ուխտը։ Նա զրկվում է պաշտոնից, աստիճանից և փիլոնից։ Հիմա ո՞րն է բարոյապես ավելի ազնիվ. կամավոր հրաժարական տա՞լ, թե՞ ընկնել մտատանջությունների գիրկը՝ տեսնես կլինի՞ քննություն, տեսնես կբացահայտվի՞ իրականությունը»,- շարունակեց վարչապետը:
Նրա համոզմամբ՝ կուսակրոնության ուխտը խախտած բոլոր հոգևորականները պետք է հեռանան ծառայությունից, քանի որ «ժողովուրդն իրավունք ունի ունենալ Եկեղեցի, հոգևոր ու բարոյական արժեքներ»։
Ապա Փաշինյանն անդրադարձավ նաև հայոց հայրապետի ընտրությանը․
«Հայաստանի Հանրապետությունը պետք է վճռորոշ ձայն ունենա Ամենայն հայոց կաթողիկոսի ընտրության հարցում։ Կաթողիկոսի թեկնածուները պետք է անցնեն բարեվարքության ստուգում։ Այս հարցը մեկընդմիշտ պետք է լուծել»:
«Չուլան բառից դիվահարվել են». վարչապետի տիկին
Փաշինյանի գրառումներին զուգահեռ վիրավորական բնույթի գրառումներ սկսեց տարածել նաև նրա կինը՝ Աննա Հակոբյանը: Նա կաթողիկոսին անվանեց է «երկրի գլխավոր մաֆիոզ»:
«Երկրի գլխավոր մանկապիղծները չուլան բառից դիվահարվել են։ Դե իհարկե, այդպես էլ պետք է լիներ. չէ՞ որ չուլանները սև սքեմ հագնող մոլագարների կյանքի մութ անկյուններն են: Հենց չուլաններում են տեղի ունենում այլասերվածություններ»,- գրել է նա:
Հակոբյանն իր էջում հրապարակում էր վարչապետին քննադատած անձանց գրառումներն ու հանրային պարսավանքի ենթարկում նրանց: Վարչապետի տիկնոջ ուշադրությունից չի վրիպել նաև Կանանց ռեսուրսային կենտրոնի և տասնյակ այլ ՀԿ-ների այս հաղորդագրությունը․
«Կնոջ նկատմամբ սեռական բնույթի նվաստացուցիչ ու կնատյաց բառապաշարը՝ անկախ քաղաքական համատեքստից կամ նպատակից, անընդունելի է՝ հատկապես երկրի ամենաբարձր պաշտոնյայի կողմից»։
Իրավապաշտպան կառույցները վարչապետ Փաշինյանին կոչ էին արել հեռացնել կնոջը թիրախավորող գրառումը և հանրային ներողություն խնդրել խտրական արտահայտության և ենթադրյալ զուգընկերոջ մասին տվյալների բացահայտման համար:
«Օյ, ոմանց աչքերը բացվեցին։ Ողջունելի է, ինչ խոսք՝ ողջունելի։ Ողջունելի է, չնայած նույնիսկ այն հանգամանքին, որ այս հայտարարությամբ պաշտպանում են ուրվական մի կնոջ, որի անձն անհայտ է»,- գրել է Հակոբյանը։
Նաև շեշտել է, որ այդ նույն կառույցները վերջին 7 տարիներին չեն նկատել Փաշինյանի քաղաքական հակառակորդների կողմից իր նկատմամբ իրականացվող նվաստացուցիչ արշավը՝ սեռի հիմքով: Արձանագրել է՝ չէին կարող չնկատել, պարզապես իրենք էլ են «քաղաքական հակառակորդ»:
Այս գրառումների ֆոնին վարչապետի տիկինը հայտնել է «Կրթվելը նորաձև է» շարժման կենտրոնական կոմիտեի «Արդյունավետ հաղորդակցման հմտությունների հանրայնացման և բարեկրթության հանձնաժողովի» ստեղծման մասին։ Համագործակցության է հրավիրել մշակույթի և արվեստի գործիչներին:
«Փաշինյանը երևի որոշել է միապետ դառնալ». Բագրատ Սրբազան
Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ Սրբազանը 168-ի եթերում նշել է՝ պատահական չի համարում, որ Փաշինյանը նման գրառումներով է հանդես գալիս հենց այս օրերին, երբ Ամենայն հայոց կաթողիկոսը Շվեյցարիայում մասնակցում է միջազգային համաժողովի, որի առանցքում Լեռնային Ղարաբաղն է:
Մայր Աթոռի նախաձեռնությամբ և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի առաջարկով Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը Շվեյցարիայում կազմակերպել է «Կրոնական ազատություն․ հայկական հոգևոր, մշակութային և պատմական ժառանգության պահպանումը Արցախում» խորագրով միջազգային համաժողով։
Ասում է՝ լավ գիտեն, թե ինչի վրա են հարձակվում: Ըստ նրա՝ եկեղեցին վերջին խրամատն է՝ պաշտպանելու մեր ինքնությունն ու արժեքները։
«Թիրախ դարձնել եկեղեցին, նշանակում է այլևս հնարավոր տարբերակներով սպառվել է իրենց համակիրների քիմքին հաճելի լինելու հանգամանքը և նաև այս ճանապարհով փորձում են հասնել դրան»,- նկատել է նա:
Հոգևորականի խոսքով՝ փողոցային պայքարով իշխանության եկածները «դեռ մնացել են փողոցում», չեն պատկերացնում՝ ինչ պաշտոն ունեն, ինչ վարքագիծ պիտի դրսևորեն:
2024 թ.-ին Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանն ինքն էլ էր փողոցային պայքար սկսել։ Նա գլխավորում էր ընդդիմադիր «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժումը: Ի սկզբանե հոգևորականը հայտարարել էր՝ պայքարում են ընդդեմ սահմանազատման գործընթացի: Առաջին հանրահավաքի ժամանակ, սակայն, ասել էր, որ իրենց պահանջը վարչապետ Փաշինյանի հրաժարականն է: Ավելի ուշ շարժման անդամները հայտնեցին, որ վարչապետի իրենց թեկնածուն Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանն է։ Տավուշ-Ղազախ հատվածում սահմանազատման իրականացմանը զուգահեռ շարժումը քիչ-քիչ մարեց:
Գալստանյանն անդրադարձել է նաև վարչապետի տիկնոջ գրառմանն ու նշել՝ մեղադրանքին պետք է ընթացք տրվի:
«Իմ հոգևոր եղբայրներին, Մայր Աթոռին խնդրում եմ, հորդորում եմ ուղղակի դատական պրոցես սկսել այս մարդկանց նկատմամբ։ Մանկապղծության մեղադրանք է հնչել»,- նշել է նա:
Սրբազանը նաև ասել է, թե՝ երևի Փաշինյանը որոշել է դառնալ միապետ՝ և՛ եկեղեցու գլուխ, և՛ պետության գլուխ։
Մեկնաբանություններ սոցցանցերից
Պետության՝ կաթողիկոսի ընտրությանը մասնակցելու մասին
«Անշուշտ, եկել է ժամանակը, որ նա հեռանա ու նոր կաթողիկոս ունենանք, որը կլինի հայ ժողովրդի սրտով, կլինի իրական հոգևոր առաջնորդ»:
«Հայաստանի Հանրապետությունը կրոնապետություն չէ։ ՀՀ-ն չպետք է զբաղվի կրոնական գործերով՝ ճիշտ այնպես, ինչպես որ եկեղեցին չպիտի զբաղվի հանրապետությանը վերաբերող գործերով»:
«Միայն տգետն ու անհավատն է, որ կարող է մտածել, թե պետությունը պետք է որոշի՝ ով լինի Ամենայն հայոց կաթողիկոսը։ Սա ոչ միայն վտանգավոր հիմարություն է, այլև բացարձակ անարգանք մեր եկեղեցու, պատմության ու հոգևոր ինքնության հանդեպ։ Եկեղեցին քաղաքական կառույց չէ»:
Հայհոյախառն գրառման մասին
«Ուղղակի ամոթ, սա երկրի ղեկավարի վարքագիծ չէ: Պարոն վարչապետ, ձեզ հետևում են մեծ թվով դեռահասներ և ձեր ամեն մի չկշռադատված բառ ազդում է երկրի վարկանիշի վրա»:
«Մի նշույլ հարգանք ունեցեք ձեզ ընտրած մարդկանց հանդեպ, փորձեք գոնե գործով զբաղվել, հերիք է մեզ խայտառակեք ամբողջ աշխարհով մեկ»:
«Պարոն Փաշինյան, ինչո՞ւ մի օր այսպես ադրբեջանցիներին ու Ալիևին չքրֆեցիք, երբ ամբողջ մի սերունդ ոչնչացրին, մի ամբողջ դրախտավայր հայրենիք կորցրեցինք, երբ տարբեր հարթակներից հոխորտում ու հաթաթա էր տալիս ձեզ ու ձեր ժողովրդին»:
«Ցավոք, հավանաբար, ինչ-որ գալիք (մեր գլխին բերվող) աղետից շեղող հերթական քայլն է։ Դարձել ենք փորձադաշտ։ Տեխնոլոգիաներ է, որ կիրառում են»:
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի խոսքով՝ փաստացի Փաշինյանը բարձրաձայնում է, որ կարող է լինել եկեղեցականների կյանքի քննություն, կարող են ի հայտ գալ այդ կյանքի տհաճ մանրամասներ:
«Սա կարող է լինել կոմպրոմատային զգուշացում եկեղեցականներին: Նախընտրական տարում քաղաքական իշխանությունը եկեղեցու ղեկավարության հետ դիմակայությունը բարձրացնում է նոր, ըստ էության՝ կոմպրոմատային աստիճանի»,- տելեգրամյան ալիքում գրել է Բադալյանը:
Ասում է՝ մեկնարկած գործընթացը վկայում է այն մասին, որ 2026 թ.-ի ընտրությունների նախաշեմին հայ հանրությունն ականատես կլինի կամ շատ մասշտաբային թատրոնի, կամ ներքին պայքարի ավելի խորը և ավելի անգութ դրսևորումների:
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը հղում է անում Հայաստանի Սահմանադրության 17-րդ և 18-րդ հոդվածներին, որոնցում ամրագրված է եկեղեցու կարգավիճակն ու եկեղեցի-պետություն բաժանման սկզբունքը:
«Փաշինյանի պնդումները [կաթողիկոս ընտրելու և թեկնածուների բարեվարքությունը ստուգելու մասին] չունեն սահմանադրական, իրավական հիմք և խիստ վտանգավոր են՝ թե՜ քաղաքական և թե՝ իրավական առումներով»,- նկատել է նա:
Կարծում է՝ եկեղեցին նույնպես անելիք ունի, պետք է մտածի բարեփոխումների, իր սոցիալական և քաղաքակրթական առաքելությունն արդյունավետ իրացնելու մասին:
«Ոչ թե մեխանիկական քննադատությամբ պետք է «սնուցենք» Փաշինյանին և նրա հնարավոր արտաքին հովանավորներին, այլ առաջարկենք բովանդակություն, որը կարող է կոնսոլիդացնել հասարակությանը՝ լուսանցքից դուրս թողնելով Փաշինյանին»,- պարզաբանում է նա:
Ադրբեջանագետ Տաթևիկ Հայրապետյանի բնորոշմամբ՝ գործ ունենք եկեղեցու դեմ «խուլիգանական արշավի» հետ:
Պատահական չի համարում այն, որ այդ արշավը զուգորդվում է Բաքվից հայոց եկեղեցու ու քրիստոնեական հավատի դեմ ատելության ու թշնամանքի խոսք պարունակող արտահայտություններով։ Ադրբեջանագետի խոսքով՝ Հայ առաքելական եկեղեցուն հաջողվում է արտաքին հարթակներում լուրջ խնդիրներ ստեղծել Ադրբեջանի համար, հատկապես ԼՂ-ի հայկական ժառանգության վերացման ու գերիների թեմաները ջղաձգումներ են առաջացնում Բաքվում:
«Ադրբեջանական կողմը հիմա ռեսուրս ու գումար է ծախսում ցույց տալու, թե, իբր, քրիստոնեության դեմ ոչինչ չունեն, բայց այնքան էլ չեն հաջողում։ Դրա համար էլ թեմային միանում է տեղական կոլաբորանտը, որի նպատակն է, մի կողմից՝ ներհայաստանյան թշնամանքի հերթական դոզան սրսկել, մյուս կողմից էլ՝ հարվածել եկեղեցուն ու նրա սպասավորներին արտաքին հարթակներում»,- նկատել է նա:
Հայաստանի նախկին օմբուդսմեն Արման Թաթոյանի համոզմամբ՝ վարչապետին «այդ հոգեվիճակին և էժան բառապաշարին են հասցրել» իշխող ուժի վարկանիշի վերաբերյալ վերջին տվյալները:
Թաթոյանը նկատի ունի, մասնավորապես՝ «Կովկասյան բարոմետր» սոցհարցման տվյալները։ Դրանց համաձայն՝ Հայ առաքելական եկեղեցուն վստահում է երկրի բնակչության 71%-ը։ Իսկ Փաշինյանի ն և նրա գլխավորած «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությանը աջակցում է ընդամենը 17%-ը։
Նախկին ՄԻՊ-ը կարծում է՝ Փաշինյանը չի համակերպվում նրա հետ, որ մսխել է հանրային վստահությունն ու ձախողել կառավարումը: Ասում է՝ իշխանությունը պահելու համար իշխող ուժը գործում է Ադրբեջանի շահերի տիրույթում՝ կոտրելով պայքարի դիմադրողականությունը, ինքնության հենասյուները, անարգելով պատմությունն ու ազգային արժեքները:
«Վարչապետի պաշտոնի կարգավիճակի չարաշահումով ՔՊ ղեկավարը խոսում է կաթողիկոսի ընտրության հարցում կառավարության հակասահմանադրական միջամտության և հայոց եկեղեցին զավթելու ապօրինի մտադրությունների մասին»,- ընդգծում է Թաթոյանն ու հավելում՝ չպետք է դառնալ «բեմադրված թատրոնի հանդիսատեսը», պետք է մերժել ատելության քարոզը:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Փաշինյանի գրառումները ընդդեմ եկեղեցու
