«Բաքուն 4 գյուղերի թեման իբրև խաղաթուղթ էր օգտագործում»․ Փաշինյան
Փաշինյանը՝ Տավուշում սահմանազատման մասին
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նախօրեին հայտարարել է, որ առաջիկայում սահմանազատման աշխատանքներ կմեկնարկեն Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղի այն հատվածներում, որտեղ կիրանցեցիները «սահմանը չեն վիճարկում»։ Նրա փոխանցմամբ՝ այդտեղ կա սահմանազատման ենթակա 11 կետ, բանավեճ կա միայն 3-4-ի վերաբերյալ։
«Այն հատվածները, որոնք վիճարկման ենթակա չեն, այդ հատվածում կսկսենք սահմանազատման աշխատանքները, իսկ այն 3-4 կետերը, որոնց հետ կապված բանավեճ կա, այդ 4 կետերի շուրջ աշխատանքը կշարունակենք՝ մինչև գանք ինչ-որ հայտարարի և կարողանանք սեղանին դնել համոզիչ փաստարկներ, որոնք կընդունվեն որպես ճշմարտություն»,- ընդգծել է Փաշինյանը Հանրային հեռուստաընկերության եթերում։
Վարչապետի ելույթից հետո, մայիսի 2-ի առավոտյան ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը Հայաստան-Ադրբեջան պետական սահմանի Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղի և Ադրբեջանի Ղազախի շրջանի Խեյրեմլի գյուղի հատվածում սկսել է իրականացնել ականազերծում։ Համացանցում տեղեկություններ էին շրջանառվում, որ ոստիկանությունը բռնի ուժով բերման է ենթարկել ճանապարհի մոտ հերթապահող կիրանցեցիներին։
Նրանց բողոքի ակցիան սկսվել էր ապրիլի 19-ին, երբ հայտարարվեց Տավուշի շրջանից սկսվող սահմանազատման գործընթացի և չորս գյուղերի տարածքները Ադրբեջանին վերադարձնելու մասին։
ՆԳՆ-ից տեղեկացնում են, որ ոստիկանի օրինական պահանջին չենթարկվելու համար Տավուշի մարզի ոստիկանության բաժին է տարվել 30 անձ։ Վարչական իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրություն կազմելուց հետո բոլորն ազատ են արձակվել։
«Մամուլում հրապարակումներ են եղել, թե իբր ոստիկանության բաժին տանելիս նշված անձանց ծեծի են ենթարկել։ Տեղեկությունը չի համապատասխանում իրականությանը»,- ասված է հաղորդագրությունում։
«Սահմանազատում ենք ոչ թե Կիրանցի, այլ ՀՀ սահմանը»
Կիրանցն, ըստ վարչապետի, սահման ունի այնքանով, որքանով սահմանամերձ գյուղ է։ Վստահեցրել է՝ Կիրանցի ամեն բնակչի շահը կառավարության ուշադրության կենտրոնում է․
«Մենք ամեն ինչ անելու ենք, որպեսզի նրանցից յուրաքանչյուրի իրավունքները, արժանապատվությունը, անվտանգությունը պաշտպանենք»։
Տեղեկացրել է՝ այդ նպատակով ուսումնասիրում են, ամենօրյա ռեժիմով քննարկում են նաև քաղաքացիների սեփականության վկայագրերի հարցը։ Մանրամասներ, սակայն, չի հայտնել։ Նշել է, որ կան գործընթացին վերաբերող մի շարք փաստաթղթեր, որոնց «մի մասը գաղտնիության և հույժ գաղտնիության, նույնիսկ հատուկ կարևորության գրիֆի ներքո են»։
Անդրադառնալով տարածքի խոցելի դառնալուն՝ նկատել է․
«Այսօր [Կիրանցի] դպրոցն ուղիղ նշանառության տակ է։ Դպրոցի և մոտակա ադրբեջանական դիրքի միջև ոչ մի խոչընդոտ չկա, իսկ սահմանազատման գործընթացից հետո լինելու է խոչընդոտ՝ ի դեմս սահմանազատված սահմանի»։
Նիկոլ Փաշինյանի խոսքով՝ պետական դելիմիտացված սահմանը, խաղաղությունը, էսկալացիայի բացակայությունն ու տարածաշրջանային կայունությունն է, որ կարող են ապահովել անվտանգության զգացողություն։
Ի՞նչ խնդիրներ կարող են առաջանալ գետնի վրա
Փաշինյանն ասում է՝ Տավուշի մարզի Ոսկեպար և Բերքաբեր գյուղերի փորձը ցույց է տվել, որ այն, ինչ խոսում ենք, միայն տեսական մասն է, պարզ չէ՝ գետնի վրա դա ինչպես կարտահայտվի։
«Ինչքան էլ խոշորացույցով արբանյակային նկարների վրա կոորդինատը դնում ենք, հետո սահմանազատման գործընթացի ժամանակ սարքը շեղում տալիս է՝ 5 մետր, 10 մետր, 30 մետր»,- պարզաբանել է նա և հավելել՝ խոսքը մետրերի մասին է, ոչ թե կիլոմետրերի։
Ասում է՝ բնակիչների հետ հանդիպման ժամանակ խոսել է այն խնդիրների մասին, որոնք կարող են ծագել․
«Մենք տեսնում ենք, գիտենք ակնհայտորեն եզրային սահմանն անցնում է գյուղի պռնկով, առնվազն պռնկով»։
Վարչապետի խոսքով՝ քանի դեռ գետնի վրա աշխատանք չենք իրականացրել, դեռ շատ հարցեր կան, որոնց պատասխանները չունենք։
«Սահմանազատումը սկսել ենք մեծ կոնֆլիկտային պոտենցիալ ունեցող տեղերից»
Վարչապետ Փաշինյանն արձանագրել է՝ սահմանազատումը սկսվել է առավել կոնֆլիկտային պոտենցիալ ունեցող հատվածից։ Եվ Երևանը փորձում է իրադրությունը պահել «մաքսիմալ կառավարելի»։ Նկատել է՝ քանի դեռ սահմանը սահմանազատված չէ, կարող է «կոնֆլիկտի որոշակի առիթ դառնալ»։ Համոզված է, որ այս պայմաններում պետք է Ադրբեջանի հետ մեկնարկած սահմանազատման գործընթացն իրականացնել հնարավորինս արագ․
«Շատերն ասում են՝ մենք Ադրբեջանին հանձնում ենք չորս գյուղ, ես ասում եմ, որ մենք Ադրբեջանից վերցնում ենք 4 գյուղ՝ որպես փաստարկ՝ ՀՀ դեմ ագրեսիվ քաղաքականությունը միջազգայնորեն լեգիտիմացնելու, չակերտներով կամ առանց չակերտների, լեգիտիմացնելու առումով»։
Վարչապետի գնահատմամբ՝ տևական ժամանակ Բաքուն միջազգային հարթակներում այս 4 գյուղերն օգտագործել է որպես «խաղաթուղթ»՝ ցույց տալու համար, որ Հայաստանն է գործում է իր լեգիտիմ գծերից անդին։
Վստահեցրել է՝ բանակցությունների ողջ ընթացքում հայկական կողմը բարձրացրել է նաև ՀՀ-ին պատկանող 31 գյուղերի կենսական նշանակության տարածքների և Արծվաշենի վերադարձի հարցը։ Դրանք ևս ներառված են սահմանազատման գործընթացում։
Թե որ հատվածներում կիրականացվեն սահմանազատման աշխատանքներ Տավուշի մարզից հետո, ըստ Փաշինյանի, պետք է պայմանավորվեն սահմանազատման հանձնաժողովները։
Փաթեթայի՞ն, թե՞ հատվածական
Կառավարության ղեկավարի խոսքով՝ քննարկումները հետևյալ հարցի շուրջ են՝ սահմանազատումն իրականացվում է փաթեթո՞վ, թե՞ կտորներով։ Ընդգծել է՝ կտորներով ստեղծվում է փաթեթի բանաձևը, որն «ամենակարևոր ձեռքբերումն» է ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ադրբեջանի համար․
«Եվ այս ձեռքբերումը պետք է պահպանել, որովհետև այս ձեռքբերումը փոխադարձաբար այդ երկրների անկախության, ինքնիշխանության շատ կարևոր անկյունաքար է»։
Նկատել է՝ կառավարության խնդիրն է եղել ներդնել մի այնպիսի բանաձև, որը կապահովի ոչ միայն առանձին վերցրած մի հատվածի սահմանի վերականգնում լեգիտիմ հիմքի վրա, այլև Հայաստան-Ադրբեջան ամբողջ սահմանագծով:
«Անվտանգային նոր համակարգը պետք է հենվի լեգիտիմության վրա»
Վարչապետի խոսքով՝ անվտանգությունը պետք է ապահովել լեգիտիմ ակնկալիքների և լեգիտիմ պահանջների հիմքի վրա: Ըստ նրա՝ ՀՀ դիրքերի լեգիտիմությունը կարող է նաև որպես երաշխիք ծառայել Բաքվի կողմից նոր, միակողմանի պահանջների ներկայացման պարագայում․
«Մեր քաղաքականությունն ու ռազմավարությունն է` մեր բոլոր քաղաքականությունները, խոսույթը, ասելիքը, անելիքը տեղավորել մեր լեգիտիմ հիմքերի և լեգիտիմ գծերի վրա»։
Շեշտել է՝ անվտանգային և մնացած բոլոր հարցերում ՀՀ-ն պետք է հույսն ինքն իր վրա դնի։ Նրա խոսքով՝ ՀԱՊԿ-ի չգործելուց հետո չփոխվելը կնշանակեր «երկիրը տանել հավաստի կործանման»․
«Մեր երկրի անվտանգության ապահովման և մեր երկրի շահերից է բխում, որ մենք ի վերջո որդեգրենք մեր տարածաշրջանում առանց արտաքին օգնության և առանց արտաքին հովանավորության ապրելու բանաձև, գտնենք այդ բանաձևը»։
«Ֆորպոստացումը տեղի էր ունենում նաև ներսից»
Խոսելով ռուսական ֆորպոստի տրամաբանության մասին՝ նկատել է՝ դա ոչ միայն երկրի արտաքին ընկալումն է եղել, այլև ներքին․
«Երբ մեր անցած ճանապարհը վերլուծում ենք, տեսնում ենք, որ մենք ինքներս ենք մեզ որպես ֆորպոստ դիրքավորել»։
Դիտարկմանը, թե՝ «ֆորպոստը վատ երաշխավոր է, բայց երաշխավոր է», պատասխանել է․
«Հարևանների հետ հարաբերություններ կարգավորելու լեգիտիմության բանաձևը շատ ավելի լավ և շատ ավելի ուժեղ երաշխավոր է։ Լեգիտիմությունն ինքը երաշխավոր է։ Եթե քո լեգիտիմությունն ուզում ես փոխել ուրիշի լավ երաշխավորությամբ, զիջում ես քո ինքնիշխանությունը, քո պետականությունը, զիջում ես քո անկախությունը: Այս պատմությունը սրա մասին է»։
Հայաստանն, ըստ նրա, պետք է ընտրություն կատարի, և «ընտրել է անխոցելի միջազգային կարգը»։ Վարչապետի դիտարկմամբ՝ Երևանն ուզում է դուրս գալ «լինել ֆորպոստ կամ չլինել» բանաձևից։
«Եթե կարողանանք պահպանել պետականությունը, կերաշխավորենք անկախ պետության գոյությունը»
Սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացն, ըստ վարչապետի, Հայաստանի անկախության, ինքնիշխանության, անվտանգության և հետագա զարգացման անկյունաքարն է։ Փաշինյանի համոզմամբ՝ առաջիկա տարիները վճռորոշ են լինելու ՀՀ համար․
«Եթե մենք առաջիկա տարիներին կարողանանք պահպանել մեր պետականությունը, ինքնիշխանությունը, անկախությունը, կկարողանանք երաշխավորել, որ առաջիկա տասնամյակներում Հայաստանի Հանրապետություն անկախ պետությունը գոյություն կունենա»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Փաշինյանը՝ Տավուշում սահմանազատման մասին
