«ՀՀ-ի ճանապարհների արտապատվիրակմամբ հետաքրքրված է ոչ միայն ԱՄՆ-ն, այլև ԵՄ-ն»․ Փաշինյան
Փաշինյանը՝ ճանապարհների արտապատվիրակման մասին
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն այսօր հաստատել է՝ Երևանը Վաշինգտոնից ստացել է տարածաշրջանի հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակման առաջարկ։ Նա ակնարկել է, որ առաջարկը ստացվել է ոչ պաշտոնապես և նշել՝ այդ կերպ է տեղի ունենում «դիվանագիտական աշխատանքի մեծ մասը»։
ԶԼՄ-ների հրապարակումների համաձայն՝ քննարկվում է ճանապարհն ամերիկյան ընկերության արտապատվիրակելու տարբերակը։ Թե կոնկրետ ինչ գործառույթներ են վերապահված լինելու ընկերությանը՝ հայտնի չէ։ Տարիներ առաջ՝ 2022 թ․-ին Երևանը Բաքվին առաջարկել էր արտապատվիրակել սահմանային և մաքսային ծառայությունները։ Ադրբեջանը, սակայն, մերժել էր առաջարկը։
Փաշինյանի փոխանցմամբ՝ Հայաստանի ճանապարհների արտապատվիրակմամբ հետաքրքրված է ոչ միայն ԱՄՆ-ն, այլև Եվրամիությունը։ Հավելել է՝ ներդրումային հետաքրքրություն է ցուցաբերում նաև Չինաստանը։ Վերադառնալով ամերիկյան առաջարկին, նկատել է՝ կարող է կիրառվել օտարերկրյա կազմակերպության կամ հայ-ամերիկյան համատեղ ձեռնարկության մոդել։
«Կարո՞ղ եմ ասել, որ մենք այս պահին համաձայնություն ունենք։ Չեմ կարող ասել։ Կարո՞ղ է լինել համաձայնություն։ Կարող է»,- նկատել է նա։
Վստահեցրել է՝ չի կարող լինել որևէ քննարկում առանց Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության, ինքնիշխանության և իրավազորության սկզբունքների հաշվի առնման։ Ադրբեջանական կողմը, սակայն, ՀՀ-ից արտատարածքային ճանապարհ՝ «Զանգեզուրի միջանցք» է պահանջում։
Վարչապետն իր խոսքում անդրադարձել է նաև միջանցք տերմինին։ Ընդգծել է՝ 2020 թ․-ի նոյեմբերից, երբ ստորագրվեց նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը, միջանցք բառը ՀՀ-ում «ալերգիկ կոնտեքստ» է ստացել, սակայն միջազգային գործընկերների համար կիրառելի է։ Օրինակ է բերել Հյուսիս-հարավ տրանսպորտային միջանցքը։ Հայ հանրությանը հավաստիացրել է՝ ցանկացած տերմին լսելու դեպքում կարող են վստահ լինել՝ հարցը քննարկվում է բացառապես Երևանի հռչակած սկզբունքների պահպանմամբ։
Ասուլիսի ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձել է օրակարգային մի շարք թեմաների՝ հաղորդակցությունների բացում, Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի նախաստորագրում, Հայաստանի՝ ԵՄ անդամակցություն, ՀՀ-ՌԴ հարաբերություններ, եկեղեցի-իշխանություն հակասություններ, ՀԷՑ-ի պետականացման գործընթաց և այլն։
- «Բաքվում մտածում են ամերիկյան առաջարկի մասին»․ Փաշինյան-Ալիև հանդիպում Աբու Դաբիում
- «Ապաշրջափակման Երևանի առաջարկները փարատում են Բաքվի կասկածները»․ կարծիքներ
- Գորիսում Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոսի գրասենյակ է բացվել․ կզսպի՞ Բաքվի նկրտումները
- «Էրդողանի հայտարարությունը վկայում է Թուրքիա-ՌԴ գործարքի մասին». կարծիք Երևանից
«Ապաշրջափակման բազմաթիվ տարբերակներ են քննարկվում, այդ թվում՝ արտապատվիրակումը»
Խոսելով հաղորդուղիներն այլ կազմակերպության արտապատվիրակելու մասին՝ Փաշինյանը հայտարարել է, որ Ադրբեջանի հետ քննարկվում են բազմաթիվ տարբերակներ, սակայն այժմ որևէ հստակ պայմանավորվածություն չկա։ Շեշտել է՝ այսօր էլ ՀՀ-ում կան արտապատվիրակման օրինակներ։
«Զվարթնոց օդանավակայանի կառավարումն արտապատվիրակված է։ Ջրային համակարգի կառավարումն արտապատվիրակված է։ Արտապատվիրակված է նաև Հայաստանի երկաթուղիների կառավարումը։ Ե՛վ երկաթուղին, և՛ Զվարթնոց օդանավակայանը, և՛ ջրային համակարգը շարունակում են մնալ Հայաստանի Հանրապետության սեփականությունը»,- նկատել է վարչապետը։
Նրա գնահատմամբ՝ նշված օրինակները ցույց են տալիս, որ արտապատվիրակումը չի ենթադրում որևէ ձևով Հայաստանի ինքնիշխանության, իրավազորության և տարածքային ամբողջականության խախտում։
Փաշինյանն ասում է՝ ճանապարհի արտապատվիրակման դեպքում հնարավոր է ստեղծվի մի ընկերություն, որը ներդրումներ կներգրավի․
««Խաղաղության խաչմերուկ» [ապաշրջափակման Երևանի առաջարկը] նախագիծն ահռելի ներդրումային ներուժ ունի, բայց նաև որոշակի գործոններով անհրաժեշտ է կոնսոլիդացնել այդ ներդրումը»։
Ըստ նրա՝ «Խաղաղության խաչմերուկ»-ում խոսք է գնում ոչ միայն ճանապարհների և երկաթուղու մասին, այլև խողովակաշարերի (նավթամուղ, գազամուղ, էլեկտրահաղորդման գծերի, հեռահաղորդակցության մալուխների) մասին, իսկ այդ տնտեսությունը պետք է ստեղծվի և կառավարվի։
Նշել է, որ քննարկվում է նաև հողի վարձակալության թեման ու հավելել՝ ՀՀ օրենսդրությամբ կառուցապատման իրավունք նախատեսված է։ Վարչապետի փոխանցմամբ՝ արված ներդրումները (կառուցված ճանապարհ, խողովակաշար և այլն) պայմանագրի լրանալուց հետո «շարունակում են մնալ կամ դառնում են Հայաստանի սեփականությունը»։
Երկրի ղեկավարը հիշեցրել է՝ Երևանը պատրաստ է նաև պարզեցումների գնալ ապաշրջափակման գործընթացում, օրինակ՝ անձնագրերի ստուգման, բեռնափոխադրողների համար տարիֆային առաջարկների ներկայացման հետ կապված։
«Մենք ուզում ենք Հայաստանը դարձնել տարանցիկ երկիր՝ միջազգային, տարածաշրջանային և համաշխարհային առումով։ Եվ, իհարկե, պետք է փորձենք հնարավորինս գրավիչ պայմաններ առաջարկել, որպեսզի միջազգային ներդրողներին կարողանանք համոզել, որ սա շատ անվտանգ, արդյունավետ ներդրումային միջավայր է»,- նշել է նա։
Ինչո՞ւ չի գործում ՀՀ-ի, ՌԴ-ի և Ադրբեջանի փոխվարչապետների եռակողմ ձևաչափը
Հաղորդակցությունների բացման թեմայի շրջանակում Փաշինյանին նման հարց են ուղղել ԶԼՄ ներկայացուցիչները։
«ՀՀ–ի, ՌԴ–ի և Ադրբեջանի փոխվարչապետների եռակողմ ֆորմատը վաղուց չի գործում, այդ թվում՝ առկա տեքստի [նոյեմբերի 9-ի հայտարարություն] մեկնաբանության շուրջ որոշակի տարընթերցումների, նաև պրակտիկ որոշակի խնդիրների պատճառով։ Ուղիղ ասենք՝ որոշակի անվստահության պատճառով»,– ընդգծել է Փաշինյանը։
Տարածաշրջանում հաղորդակցությունների ապաշրջափակման հարցերով զբաղվող եռակողմ աշխատանքային խմբի վերջին հանդիպումը կայացել է երկու տարի առաջ՝ 2023 թ․-ի հունիսին։
ՀՀ-Ադրբեջան խաղաղության պայմանագրի նախաստորագրման հարցն օրակարգում է
Վարչապետ Փաշինյանը հաստատել է մամուլում շրջանառվող տեղեկություններն այն մասին, որ Աբու Դաբիում Իլհամ Ալիևի հետ հանդիպմանը քննարկվել է նաև խաղաղության համաձայնագրի նախաստորագրման հարցը։ Նշել է՝ այդ գաղափարը սեղանին է, օրակարգում է․
«Որոշակի պայմաններում կարող է լինել ընդունելի, որոշակի պայմաններում՝ լինել իրատեսական, որոշակի պայմաններում՝ ոչ այնքան իրատեսական»,- նկատել է նա՝ առանց մանրամասնելու։
Երկրի ղեկավարի գնահատմամբ՝ պաշտոնական Երևանը խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման ոչ մի հնարավորություն բաց չի թողել ու չի թողնելու։
Վստահեցրել է՝ այդ ճանապարհին հաշվի են առնվում երկրի պետական շահերը, ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունն ու իրավազորությունը։
«Մյուս կողմից, նաև պետք է հասկանանք, որ աշխարհը դինամիկ է։ Եվ պետք է մոտենալ ճկուն, ուշադիր լինել, որ հանկարծ չստացվի՝ նայում ենք և չենք տեսնում հնարավորությունները, որոնք առկա են»,- ասել է նա, սակայն չի հստակեցրել՝ ինչ հնարավորությունների մասին է խոսքը։
«Այո՛, Հայաստանն ուզում է դառնալ Եվրամիության անդամ»
Կառավարության ղեկավարն անդրադարձել է վերջերս իր՝ Բրյուսել կատարած այցին։ Տեղեկացրել է՝ ԵՄ-ում ունեցած քննարկումների ընթացքում հարց է ուղղվել՝ արդյո՞ք ՀՀ խորհրդարանի ընդունած օրենքը նշանակում է, որ երկիրն ուզում է դառնալ Եվրամիության անդամ․
«Իմ պատասխանը եղել է՝ այո, Հայաստանը ցանկանում է դառնալ Եվրոպական միության անդամ»։
Հայտնել է՝ ինքն ու եվրոպացի գործընկերներն արձանագրել են՝ պարզ գործընթաց չէ։ Անհրաժեշտ է, որ ԵՄ անդամ բոլոր երկրները համաձայնեն, Հայաստանն էլ համապատասխանի միության սահմանած չափանիշներին։
Միաժամանակ ընդգծել է՝ անկախ նրանից՝ ՀՀ-ն կդառնա՞ ԵՄ անդամ, թե՞՝ ոչ, շարունակելու է բարեփոխումների հավակնոտ ծրագիրը, մասնավորապես՝ ՀՀ-ԵՄ համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի և սպասվող նոր օրակարգի հիման վրա։
«Այստեղ արդեն կա երկու տարբերակ՝ կա՛մ ՀՀ-ին ընդունում են Եվրամիության անդամ, կա՛մ ոչ։ Եթե ընդունում են՝ շատ լավ։ Եթե ինչ-ինչ պատճառներով չեն ընդունում, միևնույն է՝ Հայաստանը լինում է մի երկիր, որը համապատասխանում է եվրոպական ժամանակակից չափանիշներին»,- նշել է նա։
Մեկ այլ հարցի պատասխանելիս Փաշինյանը կարծիք է հայտնել, որ 20 տարի անց ՀՀ-ն կլինի ԵՄ անդամ երկիր։
ՌԴ հետ կապերի և ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու մասին
Փաշինյանին հարցրել են՝ որքա՞ն է շարունակվելու ՀԱՊԿ անդամակցության սառեցումը։
«Ավելի հավանական է, որ մենք ՀԱՊԿ-ից դուրս կգանք, քան թե կապասառեցնենք մեր անդամակցությունը»,- հայտարարել է նա։
Ասուլիսի ընթացքում վարչապետն անդրադարձել է նաև ՀՀ-ՌԴ հարաբերություններին։ Նրա բնորոշմամբ՝ դրանք տրանսֆորմացիայի փուլում են․
«Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններն այլևս չեն լինի այնպիսին, ինչպիսին եղել են նախկինում, բայց դա չի նշանակում, որ մեր և Ռուսաստանի հարաբերությունները պետք է լինեն վատ։ Ոչ, կարծում եմ, որ մեր և ՌԴ-ի հարաբերությունները պետք է լինեն լավ, շատ ավելի լավ, քան նախկինում ունեցել ենք»։
«Ռուսական որոշ հեռուստաալիքներ հատել են բոլոր հնարավոր գծերը»
Հայաստանի հանրային մուլտիպլեքսով հեռարձակվող ՌԴ հեռուստաալիքների կողմից հրապարակվող հաղորդումները պարբերաբար քննարկման առարկա են դառնում ՀՀ-ում։ Դրանց բովանդակությունը փորձագետները գնահատում են որպես հիբրիդային պատերազմի մաս։
Վարչապետ Փաշինյանը, սակայն, չի ուզում, որ Երևանը ստիպված լինի դրանց հեռարձակման դադարեցման վերաբերյալ որոշում կայացնել։ Ասում է՝ ՀՀ-ն ուզում է Ռուսաստանի հետ ունենալ նորմալ, բնականոն, բարեկամական, փոխադարձ հարգանքի վրա հիմնված հարաբերություններ․
«Այո՛, ռուսական որոշ հեռուստաալիքներ բոլոր հնարավոր գծերը հատել են, բայց ես չէի ուզենա, որ մենք ստիպված լինեինք այդ որոշումը կայացնել, որովհետև մենք չենք փնտրում հակադրություն, հակասություն, որևէ կոնֆլիկտային իրավիճակ ՌԴ-ի հետ»։
Տպավորություն ունի, թե Ռուսաստանում կան ուժեր, որոնք ուզում են Երևանին ստիպել գնալ նման որոշման։
Օգտագործելով առիթը՝ Փաշինյանը շեշտել է՝ ռուս գործընկերների՝ Պուտինի և Միշուստինի հետ «բաց, թափանցիկ և անկեղծ» հարաբերություններ ունի, ուստի մարդկային առումով ևս անհարմար կզգար, եթե հայկական կողմը ստիպված լինի նման որոշում կայացնել։
«Չենք ասել, որ միշտ պետությունն է լինելու ՀԷՑ-ի կառավարողը»
Փաշինյանի խոսքով՝ ՀԷՑ-ի հետ կապված պատմությունը նոր չի սկսվել, քաղաքացիներից կառույցի աշխատանքի վերաբերյալ բողոքներ են ստացել մարզային այցերի ժամանակ․
«Մենք պարտավոր ենք պահպանել ու պաշտպանել Հայաստանի սպառողների շահերը։ Իսկ այն, որ ՀԷՑ-ը նախորդող շրջանում՝ ի հեճուկս հանրության և կառավարության բազմաթիվ հորդորներին, խնդրանքներին, զգուշացումներին, պատշաճ քայլեր չի ձեռնարկել, ուստի կառավարությունը պարտավոր է համարժեք քայլեր ձեռնարկել։ Իսկ խորհրդարանական մեծամասնությունն էլ պարտավոր է, իր հերթին, համապատասխան քայլեր ձեռնարկել»։
Վարչապետի փոխանցմամբ՝ ներկա պահին գործադիրի նպատակադրումը ՀԷՑ-ի կառավարումը վերցնելն է, դրան զուգահեռ ուսումնասիրելը, թե ինչ է տեղի ունեցել կառույցում։
«Բայց մենք ամենևին չենք ասել, որ պետականացման կամ հետգնման գործընթացից հետո կամ այդ ընթացքում հենց պետությունն է միշտ լինելու ՀԷՑ-ի կառավարողը»,- նկատել է նա։
Ասում է՝ խնդիր կա գտնել հնարավոր ամենաարդյունավետ կառավարչին և կառավարման նկատմամբ ձևավորել շատ հստակ հանրային և պետական վերահսկողություն։
Փաշինյանը չի բացառել ՀԷՑ-ի կառավարումն օտարերկրյա ընկերության պատվիրակելու տարբերակը։ Տեղեկացրել է՝ միջազգային ընկերություններին ուղերձ են հղել՝ Երևանը կարող է ունենալ իրենց հետ աշխատելու հետաքրքրություն։
Լրագրողները կառավարության ղեկավարից հետաքրքրվել են նաև ՀԷՑ-ի պետականացման գործընթացի համատեքստում ՀՀ-ի դեմ միջազգային արբիտրաժային գործերի հնարավոր հարուցման մասին։ Ի պատասխան վարչապետն ասել է, թե նման գործերը «դատական ընթացակարգային գործընթացներ են»․
«ՀՀ կառավարության կամ կառավարական մարմինների դեմ ներկայացվում են նաև ներպետական հայցեր, գործադիր մարմինն էլ, իր հերթին, ներկայացնում է հակընդդեմ հայցեր։ Ուստի այդ ամենը աշխատանքային պրոցեսի մի մասն է»։
«Արշավը եկեղեցու դեմ չէ, այն ինձ համար սրբություն է»
Վարչապետին մի շարք հարցեր են ուղղել նաև եկեղեցի-իշխանություն սրված հարաբերությունների մասին։ Փաշինյանը չի համաձայնել հնչած տեսակետի հետ, թե ինքն արշավ է սկսել եկեղեցու դեմ։ Վստահեցրել է՝ իր և իր ընտանիքի համար Հայ Առաքելական եկեղեցին սրբություն է։
«Այն, ինչ մենք հիմա անում ենք, հանուն եկեղեցու է։ Հակառակ դեպքում մենք կարող էինք բացարձակ անտարբեր գտնվել այն կործանարար ընթացքի նկատմամբ, որը տեղի է ունենում եկեղեցում։ Եթե մեկը մեր եկեղեցու հավատավոր հետևորդ է, ապա չի կարող անտարբեր հետևել եկեղեցու անկմանը»,- պարզաբանել է նա։
ԶԼՄ ներկայացուցիչները Փաշինյանից հետաքրքրվել են՝ ինչպե՞ս է պատրաստվում առաջնորդել Վեհարանն ազատելու գործընթացը։ Արձագանքել է՝ նշելով, որ դա տեղի է ունենալու այնպես, ինչպես 2018 թ․-ին «Հայաստանն ազատվեց Սերժ Սարգսյանից»։
Ընդգծել է՝ ինքը գործում է եկեղեցու նորոգման և փրկության օրակարգի շրջանակներում՝ որպես ՀԱԵ հետևորդ․
«Մայր Աթոռն իր կոչումով մեր հոգևոր և բարոյական արժեքների էպիկենտրոնն է։ Եվ եթե մենք՝ որպես եկեղեցու հետևորդներ, որևէ պահի կանգ առնենք և այս օրակարգը չտանենք մինչև վերջ, դա կարող է ընկալվել որպես հրաժարում բարոյականությունից և բարոյական արժեքներից»։
Ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ եկեղեցու կանոնադրության համաձայն՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոսը եկեղեցու ողջ գույքի տերն է։ Փաշինյանը, ով կաթողիկոսին մեղադրում է զավակ ունենալու և այդ հանգամանքը թաքցնելու մեջ, նկատել է՝ կարող է պարզվել՝ եկեղեցու ունեցվածքը մասնավոր անձի, այսինքն կաթողիկոսի զավակի սեփականությունն է։ Դա, ըստ նրա, պետք է կանխել։
Շեշտել է՝ արտաքին ուժերին թույլ չեն տալու օգտագործել եկեղեցականների մասին ունեցած ինֆորմացիան և «պետության մեջ պետություն ստեղծելու» փորձ անել։
«Անհրաժեշտության դեպքում մեր գործողությունները կլինեն շատ կտրուկ, բայց օրինական»,- հայտարարել է Փաշինյանը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Փաշինյանը՝ ճանապարհների արտապատվիրակման մասին
