ՀՀ Սահմանադրական դատարանը դրական եզրակացություն տվեց սահմանազատման կանոնակարգին
Սահմանազատման կանոնակարգի՝ ՀՀ ՍԴ եզրակացությունը
Հայաստանի Սահմանադրական դատարանը դրական եզրակացություն է տվել ՀՀ և Ադրբեջանի սահմանազատման հանձնաժողովների համատեղ աշխատանքի կանոնակարգին։ Սա նշանակում է, որ արձանագրվել է՝ կանոնակարգը չի հակասում երկրի Սահմանադրությանը։ Հաջորդ քայլով կանոնակարգը պետք է ներկայացվի Ազգային ժողով՝ վավերացման։
«ՀՀ և Ադրբեջանի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայության և Արցախի հարցի` որևէ կերպ հասցեագրված չլինելու պայմաններում, սահմանազատման հանձնաժողովների գործունեության կանոնակարգ հաստատելը հակասում է Հայաստանի Սահմանադրությանն ու Անկախության հռչակագրին, հայ ժողովրդի ազգային-պետական շահերին»,- հայտարարել է «Հայաքվե» քաղաքացիական նախաձեռնությունը։
Հայաստանի կառավարությունը կանոնակարգի համաձայնեցումը ձեռքբերում է համարում։ Սեպտեմբերի սկզբին կազմակերպված մամուլի ասուլիսի ժամանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր՝ «առաջին անգամ Երևանն ու Բաքուն հարաբերություններում իրավական բազա են ստեղծում»։ Վարչապետը, սակայն, չէր հայտնել, թե կանոնակարգի ուժի մեջ մտնելուց հետո սահմանի որ հատվածում է շարունակվելու սահմանազատումը։ Երբ դեռ կանոնակարգը հաստատված չէր հանձնաժողովների կողմից սահմանզատման և սահմանագծման աշխատանքներն իրականացվեցին Տավուշ-Ղազախ հատվածում։
«Սահմանազատման հանձնաժողովները կորոշեն, թե ինչ հերթականությամբ է իրականացվելու գործընթացը»,- նկատել էր Փաշինյանը՝ գործընթացի շարունակության մասին խոսելիս։
«Ամրագրված պարտավորությունները համապատասխանում են Սահմանադրությանը»
Գործը քննվում էր գրավոր ընթացակարգով և դռնփակ ռեժիմով։ Զեկուցողներն էին ՍԴ դատավորներ Վահե Գրիգորյանը, Էդգար Շաթիրյանը և Դավիթ Խաչատուրյանը։ Թեև դատարանը խորհրդակցական սենյակ՝ որոշում կայացնելու էր հեռացել սեպտեմբերի 24-ին, սակայն որոշումը հրապարակվեց միայն 2 օր անց՝ սեպտեմբերի 26-ի երեկոյան։
«2024 թվականի օգոստոսի 30-ին ստորագրված «Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի ու Ադրբեջանի Հանրապետության և Հայաստանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման պետական հանձնաժողովի համատեղ գործունեության մասին» կանոնակարգում ամրագրված պարտավորությունները համապատասխանում են Սահմանադրությանը»,- ասված է որոշման մեջ։
Հաղորդագրությունում նաև նշվում է, որ Սահմանադրության 170-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ որոշումը վերջնական է և ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից։
Օգտագործվելու են «բոլոր վերաբերելի քարտեզագրական փաստաթղթերը»
Երևանն ու Բաքուն սահմանազատման հանձնաժողովների համատեղ աշխատանքի կանոնակարգի համաձայնեցման մասին հայտնեցին օգոստոսի 30-ին՝ նախապես հայտարարված ժամկետից գրեթե երկու ամիս ուշացումով։ Կանոնակարգի ստորագրումից օրեր անց կառավարությունը հրապարակեց տեքստը։
Ըստ դրա՝ կողմերը համաձայնել են սահմանազատումն իրականացնել 1991 թվականի Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա, սակայն հնարավոր են համարել, որ խաղաղության պայմանագրի կնքումից հետո գործընթացն ընթանա այլ սկզբունքներով։
«Եթե հետագայում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության և միջպետական հարաբերութունների հաստատման մասին համաձայնագրով նախատեսվեն այլ կարգավորումներ, ապա տվյալ հիմնարար սկզբունքը կհամապատասխանեցվի վերը նշված համաձայնագրով սահմանված սկզբունքներին»,- ասված է կանոնակարգում։
Փաստաթղթի համաձայն՝ ՀՀ-ն ու Ադրբեջանը սահմանազատման գործընթացում օգտագործելու են «բոլոր վերաբերելի քարտեզագրական փաստաթղթերը»։
Կանոնակարգն ունի 7 հոդված, որոնցում նկարագրված են գործընթացին վերաբերող տեխնիկական և բովանդակային մանրամասները։ Օրինակ՝ սահմանվել է, որ կողմերը կարող են դիտարկել սահմանագծի օպտիմալացման հնարավորություն, այդ թվում՝ սահմանամերձ բնակավայրերի անվտանգության ապահովման, ինժեներական, էներգետիկ, տրանսպորտային և այլ ենթակառուցվածքների գործունեության ապահովման և ջրային ռեսուրսների օգտագործման նպատակով։
«Սահմանազատման գործընթացն անընդունելի է, քանի դեռ դիվանագիտական կապեր չեն հաստատվել»
«Հայաքվե» նախաձեռնության բնորոշմամբ՝ երկկողմ դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայության պայմաններում կանոնակարգի հիմքով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման գործընթաց իրականացնելն անընդունելի է, քանի որ «այդպիսով կտրուկ աճում է սահմանազատման գործընթացում Ադրբեջանի ագրեսիվ գործողությունների հնարավորությունը»։
Քաղաքացիական նախաձեռնությունը կանոնակարգի վերաբերյալ իր վերապահումներն է ներկայացրել, մասնավորապես՝
- «անընդունելի է Ալմա-Աթայի 1991թ․ հռչակագիրը որպես Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պետական սահմանի սահմանազատման գործընթացի հիմք համարելը, այն պայմաններում, երբ նրան կցված որևէ քարտեզ չկա,
- կանոնակարգի նախաբանում արված վերապահումը, համաձայն որի` Ալմա-Աթայի հռչակագրից զատ հնարավոր է համարվում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի այլ հիմնարար սկզբունք որդեգրելը, ևս հղի է Ադրբեջանի կողմից Հայաստանին տարածքային նոր պահանջներ ներկայացնելու վտանգով,
- կանոնակարգում տեղ գտած հատվածական սահմանազատման գաղափարը ևս կոչված է սպասարկելու ադրբեջանական շահը»։
Հիշեցրել են ամիսներ առաջ Տավուշ-Ղազախ հատվածում իրականացված սահմանազատումը՝ այն որակելով «ապօրինի»։ «Հայաքվեի» գնահատմամբ՝ այդ գործընթացից միայն Բաքուն է շահել՝ միակողմանիորեն բարելավելով իր դիրքերը և հետ չքաշելով իր զինված ուժերը ՀՀ օկուպացված տարածքներից․
«Հատվածական և ապօրինի սահմանազատման հետևանքով փաստացի արդեն տեղի է ունեցել ՀՀ տարածքի փոփոխություն և յուրացում Ադրբեջանի կողմից, որը ՀՀ սահմանադրության 89-րդ հոդվածի համաձայն՝ հնարավոր էր միայն ՀՀ քաղաքացիների կոլեկտիվ կամարտահայտության՝ հանրաքվեի արդյունքում։ Չկա որևէ երաշխիք, որ ապագայում ուժի այս կանոնակարգը չի ծառայի նույն հակասահմանադրական նպատակին»։
Նախաձեռնության դիտարկմամբ՝ նախևառաջ պետք է հաստատվեն Հայաստան-Ադրբեջան դիվանագիտական հարաբերություններ, ինչը հնարավոր է միայն «երկկողմ հարաբերությունների օրակարգի կարևորագույն հիմնախնդիրները, առաջին հերթին` արցախյան հարցը համապարփակ հասցեագրելու պարագայում»։ Շեշտում են՝ Ալմա-Աթայի հռչակագիրը որևէ կերպ չի կարելի մեկնաբանել որպես հրաժարում Արցախի ինքնորոշման իրավունքի իրացումից։
Նախորդ տարեվերջին «Հայաքվե»-ն Հայաստանի խորհրդարանին առաջարկել էր լրացում կատարել Քրեական օրենսգրքում՝ 10-15 տարվա ազատազրկում սահմանելով ՀՀ անունից Արցախն այլ պետության կազմում ճանաչելու, ինչպես նաև Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումից հրաժարվելու համար։ ԱԺ-ն 26 կողմ, 57 դեմ ձայների հարաբերակցությամբ դեմ էր քվեարկել օրինագիծը նստաշրջանի օրակարգում ընդգրկելուն։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Սահմանազատման կանոնակարգի՝ ՀՀ ՍԴ եզրակացությունը
