«Որևէ մեկը պատրաստ չէ թեթևացնել Ռուսաստանի բեռը». խաղաղապահների մանդատի մասին
Միջազգային մանդատ ռուս խաղաղապահներին
Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված մի խումբ անձինք օգոստոսի 5-ին ակցիա են իրականացրել Ռուսաստանի, այնուհետև Ֆրանսիայի դեսպանատների մոտ: Նրանք Մոսկվայից պահանջել են կատարել ստանձնած պարտավորությունները, իսկ Փարիզից խնդրել խաղաղարար ուժեր մտցնել Արցախ:
Ակցիաները տեղի են ունեցել Հայաստանի վարչապետի հնչեցրած հայտարարության ֆոնին: Նախօրեին Նիկոլ Փաշինյանն ասել էր, որ եթե Հայաստանի և Ռուսաստանի ստորագրությունը բավարար չէ խաղաղապահների մանդատն ամբողջությամբ իրագործելու համար, ուրեմն «անհրաժեշտ է միջոցներ ձեռնարկել այդ մանդատը միջազգայնորեն հաստատելու կամ խաղաղապահներին ավելի լայն միջազգային մանդատով օժտելու ուղղությամբ»:
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի խոսքով՝ Հայաստանի վարչապետի հայտարարությունը ուղերձ էր միջազգային դերակատարներին, որ եթե պատրաստ են ստանձնել կոնկրետ պատասխանատվություն, պետք է իրենց մասին իմաց տան:
Կրեմլի արձագանքը վարչապետի խոսքերին, Հայաստանի իշխող թիմի կարծիքը, երևանյան բողոքի ակցիաները, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք
Մոսկվան «դեռ չի տեսել» Երևանի առաջարկները
Լրագրողների հետ զրույցում Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովն ասել է, թե Մոսկվան դեռ տեղյակ չէ, ինչ «կոնկրետ առաջարկներ» է ցանկանում քննարկել Հայաստանի վարչապետը Լեռնային Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ գործողության համատեքստում ու շեշտել՝ «ես չեմ կարող կռահել»:
«Կողմերից յուրաքանչյուրը, իհարկե, իրավունք ունի առաջարկել լրացուցիչ նախաձեռնություններ։ Մենք դեռ դրանք չենք տեսել»,- հայտարարել է Լավրովը:
Կառավարության՝ օգոստոսի 4-ի նիստի ընթացքում Հայաստանի վարչապետը հիշեցրել էր 2020 թ․-ի նոյեմբերից ի վեր «ՌԴ խաղաղապահների ներկայությամբ և թողտվությամբ» ԼՂ-ում տեղի ունեցած մի շարք իրադարձություններ: Փաշինյանը շեշտել էր՝ կան «խաղաղապահ օպերացիայի բովանդակության և էության հետ կապված հարցեր»։ Նա խիստ անհրաժեշտ էր որակել ԼՂ-ում խաղաղապահ օպերացիայի մանրամասների ճշգրտումը։ Նաև նշել էր, որ այդ «գործընթացին խոչընդոտել է Ադրբեջանը՝ հրաժարվելով ստորագրել ԼՂ-ում խաղաղապահ զորախմբի գործունեության մանդատը»։
Ավելի վաղ Հայաստանի վարչապետի՝ խաղաղապահ օպերացիայի մանրամասների ճշգրտման անհրաժեշտության մասին հայտարարությանն արձագանքել էր նաև ՌԴ նախագահի խոսնակը: Դմիտրի Պեսկովն ասել էր, որ կան եռակողմ փաստաթղթեր, որոնք ելակետ են, և կարևորն այդ փաստաթղթերով ստանձնած պարտավորությունների կատարումն է․
«Եթե կան հարցեր, ապա անկասկած պետք է տալ դրանց պատասխանները: Հայկական կողմի հետ մեր սերտ կապերը, որոնք առկա են ամենատարբեր մակարդակներում, թույլ կտան պարզաբանել այդ հարցերը»:
«Փաշինյանի մեղադրանքը Ռուսաստանին ուղղված չէ»
Մոսկվայից հնչող հայտարարություններին Երևանը դեռ չի արձագանքել: «Ազատության» հետ զրույցում խորհրդարանի իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Վիգեն Խաչատրյանն ասել է, թե վարչապետի մեղադրանքն ուղղված է ոչ թե Ռուսաստանին, այլ խաղաղապահների վարքագծին․
«Ուզում ենք, որ Ռուսաստանն իր պարտավորությունները կատարի և գնահատական տա՝ արդյոք խաղաղապահների վարքագիծը բխում է Ռուսաստանի բուն քաղաքականությունից, թե՞ հակասություն կա այդտեղ»:
«Ֆրանսիայի կառավարությանը խնդրում ենք խաղաղարար ուժեր մտցնել»
«Ռուսաստան, կատարի՛ր քո առաքելությունը» պաստառով Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված մի խումբ քաղաքացիներ օգոստոսի 5-ին բողոքի ակցիա էին կազմակերպել Ռուսաստանի դեսպանատան առջև։ Ակցիայի մասնակիցների պահանջը մեկն էր՝ պատշաճ կերպով իրականացնել խաղաղապահ առաքելությունը: Ռուսաստանի դեսպանատնից ցուցարարները Ֆրանսիայի դեսպանատուն էին գնացել:
«Որպես համանախագահող ու ժողովրդավար երկիր՝ Ֆրանսիան բազմիցս է արտահայտվել ի պաշտպանություն արցախահության ինքնորոշման իրավունքի։ Խնդրում ենք Ֆրանսիայի կառավարությունից խաղաղարար ուժեր մտցնել», — հայտարարել էին ցուցարարները:
ՌԴ դեսպանատան աշխատակիցներից որևէ մեկը չէր մոտեցել ակցիայի մասնակիցներին:՚ Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ ցուցարարներին հաջողվել էր նամակ փոխանցել և դեսպանի հետ հանդիպում խնդրել:
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանը խաղաղապահ զորախմբի և ռուսական մանդատի փոփոխության հեռանկար չի տեսնում: Ասում է՝ նման փոփոխության տեսանելի հնարավորություն չկա հետևյալ պատճառներով՝
- Ռուսաստանն ինքնակամ չի հրաժարվի մանդատից,
- որևէ մեկը չունի աշխարհաքաղաքական շահագրգռվածություն ՌԴ-ին հանել այդ ծանր իրավիճակից կամ օգնել ավելի արդյունավետ կերպով իրացնել մանդատը:
Բադալյանի խոսքով՝ Ռուսաստանն ինքնակամ չի հրաժարվի մանդատից, քանի որ ԼՂ-ում ռազմական ներկայություն հաստատելը Մոսկվայի համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող հարց է:
«Այլ հարց է, որ ժամանակի ընթացքում Ռուսաստանը կարող է հայտնվել այնպիսի աշխարհաքաղաքական դիրքում, այնպիսի ծանր ու բարդ խնդիրների առաջ, որ ստիպված լինի դիտարկել Արցախից դուրս գալու հնարավորությունը, ինչը գործնականում հավասարազոր կլինի Կովկասից դուրս գալուն»,- JAMnews-ի հետ զրույցում ասաց փորձագետը:
Նշված սցենարը Բադալյանը չի բացառում, սակայն ընդգծում է՝ նման հնարավորության դիտարկման համար պետք է տեղի ունենա «ինչ-որ արմատական փոփոխություն»:
Քաղաքական մեկնաբանի գնահատմամբ՝ որևէ մեկը պատրաստ չէ թեթևացնել Ռուսաստանի բեռը.
«Այդ հեռանկարի մասին կմտածեն, եթե ՌԴ-ն գնա ինչ-որ ավելի կարևոր հարցերում պայմանավորվածության կամ զիջման միջազգային հանրության կամ Արևմուտքի հետ»:
Ասում է՝ ռուս խաղաղապահները պետք է բացառեն ադրբեջանական ագրեսիան իրենց պատասխանատվության գոտում, ինչը տեղի չի ունենում: Բադալյանի դիտարկմամբ՝ սա է պատճառը, որ պաշտոնական Երևանն առաջին անգամ հայտարարեց «խաղաղապահների մանդատը միջազգայնորեն հաստատելու» (միջազգային մեխանիզմների ներգրավման հնարավորության) մասին:
«Եթե այդ մանդատը պետք է Արցախը կտոր առ կտոր ենթարկի ադրբեջանական ագրեսիայի կամ ռուս-ադրբեջանական հնարավոր գործարքի, ապա Երևանը պետք է մտածի Արցախի անվտանգության այլ մեխանիզմների մասին»,- նշում է Բադալյանը:
Ընդգծում է՝ արցախյան հարցով, հայ-ադրբեջանական խնդրով զբաղվելու միջազգային մանդատ միայն ԵԱՀԿ Մինսկի խումբն ունի:
Քաղաքական մեկնաբանի խոսքով՝ Փաշինյանի հայտարարությունը ուղերձ էր միջազգային դերակատարներին, որ եթե պատրաստ են ստանձնել կոնկրետ պատասխանատվություն, պետք է իրենց մասին իմաց տան:
Մյուս կողմից նկատում է՝ այսօրվա իրավիճակում չեն նշմարվում լուծումներ առանց Ռուսաստանի հետ աշխատանքի:
«Եթե որևէ այլ ներգրավվածություն կա, դա կարող է լինել միայն ու միայն ՌԴ հետ պայմանավորվածության արդյունքում»,- շեշտում է Բադալյանը:
Վերլուծաբանը հնարավոր է համարում, որ Հայաստանը փորձի գտնել ընդհանուր եզրեր Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև՝ ԼՂ-ում անվտանգային խնդիրների լուծման մակարդակը բարձրացնելու համար: Երևանն, ըստ նրա, գործնականում այլ տարբերակ չունի.
«Պարզ է և փաստ է, որ միայն ռուսական խաղաղապահներին և նրանց ներուժին ապավինելն արդյունավետ չէ և պարունակում է էական ռիսկեր»:
Չի բացառում նաև, որ Փաշինյանի հնչեցրած հայտարարությունը կարող էր լինել Ռուսաստանի հետ շոշափված տրամադրությունների դրսևորում․
«Երևանի միջոցով կարող էր արտահայտվել նաև Ռուսաստանի պատրաստակամությունը՝ Արևմուտքի հետ քննարկելու արցախյան հարցում գործակցության ինչ-որ տարբերակներ»:
Մոսկվայի գլխավոր խնդիրն, ըստ Հակոբ Բադալյանի, խաղաղապահ մանդատի աներերությունն է: Շեշտում է՝ հարկ եղած դեպքում դրա ապահովման համար Ռուսաստանը Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ գործարքի կգնա նույնիսկ լոկալ ռիսկեր, այսինքն՝ սահմանային սադրանքներ ստեղծելով: Փորձագետի խոսքով՝ թեև այդ ռիսկերը հայկական կողմի համար շատ զգայուն հարցեր են, սակայն Մոսկվայի համար ռազմավարական սպառնալիք չեն:
Միջազգային մանդատ ռուս խաղաղապահներին
