Հայաստանում հին շենքերը դարձնում են էներգախնայող ու գեղեցկացնում
Շենքերի էներգաարդյունավետություն Հայաստանում
Հայաստանում բազմաբնակարան շենքերի մեծ մասը կառուցվել են 30-60 տարի առաջ: Ու որպեսզի այս շենքերը շարունակեն ծառայել բնակիչներին պետք է հետևել դրանց վիճակին, համապատասխանեցնել ժամանակակից չափորոշիչներին։ Միաժամանակ դրանք դարձնելում են էներգաարդյունավետ և դրանով նվազեցնելում պահպանության հետագա ծախսերը:
Ի՞նչպես են շենքերը դառնում էներգախնայող, ի՞նչ է դա տալիս մարդկանց և երկրի տնտեսությանը։ Բոլոր մանրամասները՝ մասնագետների ու էներգաարդյունավետ դարձած շենքերի բնակիչների կողմից։
- Արևային էներգետիկայի զարգացման ճանապարհին․ արդյո՞ք Հայաստանը կհրաժարվի ատոմակայանից
- Երևանի բազմաբնակարան շենքերի վրա արևային մարտկոցներ են տեղադրում
- «Չվնասել»՝ նկարիչը Ազգային պատկերասրահի կտավների վերականգնման մասին։ Տեսանյութ
«Ծախսերը զգալիորեն նվազում են»
Անցյալ տարի Արուս Մկրտչյանը գնել է բնակարան Սպիտակ քաղաքի ջերմաարդիականացված շենքերից մեկում: Ասում է՝ սկզբում շենքի բարեկարգված տեսքն է գրավել, հետո հարց ու փորձ է արել բնակիչներից ու պարզել, որ քիչ են վճարում գազի և էլեկտրաէներգիայի համար:
«Նախկինում երկու սենյականոց բնակարանս ձմռանը լավ տաքացնելու համար մինչև 40-50 հազար դրամ էի ծախսում: Հիմա նոր երեք սենյակոց տունը ջեռուցելու համար հունվար ամսվա գազի համար վճարել եմ 26 հազար դրամ, հոսանքի համար 8800 դրամ: Բացի գումարի տնտեսումից նաև հաճույքով ենք ապրում նոր բնակարանում, որովհետև տպավորություն է, որ նորակառույց է»,- պատմում է տիկին Արուսը:
Էներգաարդյունավետությունը բնակիչների համար
Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացումը տարբեր միջոցառումներից բաղկացած ծրագիր է, որի շրջանակում իրականացվում է
- շենքերի արտաքին պատերի, տանիքի և նկուղի ջերմամեկուսացում,
- էներգաարդյունավետ դռների և պատուհանների տեղադրում կամ փոխարինում,
- ջեռուցման և հովացման համակարգերի արդիականացում,
- արևային ֆոտովոլտային համակարգերի տեղադրում և
- էներգաարդյունավետ լուսավորման համակարգի ներդնում:
«Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանն ուղղված ներդրումների ռիսկերի նվազեցում» ծրագիրը մեկնարկել է 2017թ.-ին և իրականացվում է ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի հայաստանյան գրասենյակի կողմից։ Ֆինանսավորվում է Կլիմայի կանաչ հիմնադրամի կողմից, համակարգումն իրականացնում է ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունը:
Այս ծրագրի մասին մարդիկ հատկապես հիշում են ձմռան և ամռան ամիսներին, երբ էներգակիրների համար կլորիկ գումարներ են վճարում: Սակայն ծրագրի թերևս միակ բարդությունն այն է, որ շենքի բոլոր բնակիչների համաձայնության դեպքում միայն այն կարող է միանալ ծրագրին, դառնալ էներգաարդյունավետ:
Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացման ծրագրին դիմելու համար յուրաքանչյուր բնակիչ պետք է պատրաստ լինի որոշակի ֆինանսական ներդրում ունենալ: Բայց պետք է իմանալ նաև, որ ամբողջ բեռը բնակիչների ուսերին չէ։
Ծրագիրը համաֆինանսավորում է Հայաստանի կառավարությունը՝ սուբվենցիոն ծրագրերով, տվյալ համայնքը և «Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանն ուղղված ներդրումների ռիսկերի նվազեցում» ծրագիրը:
Էներգաարդյունավետության փորձագետ Արթուր Ծուղունյանն ասում է, որ տարբեր հաշվարկներով, էներգաարդյունավետության բարձրացման միջոցառումների արդյունքում դրամային տնտեսումները տատանվում են 40-50% շրջանակում․
«Բազմաբնակարան և հասարակական շենքերում զգալիորեն բարելավվում է ջերմային հարմարավետությունը՝ դրական ազդելով մարդկանց կյանքի որակի վրա: Միևնույն ժամանակ անշարժ գույքի շուկայում ջերմաարդիականացված բնակարանների արժեքը բարձրանում է մոտավոր 10-15%-ով»:
Ի տարբերություն այլ նախագծերի, որոնք հիմնականում կենտրոնացված են մայրաքաղաքում, շենքերի էներգաարդյունավետության ծրագիրը հասել է Հայաստանի տարբեր անկյուններ։ Այժմ Ալավերդիում, Տաշիրում, Դիլիջանում, Սպիտակում, Բերդում, Գյումրիում, Քաջարանում, Աշտարակում և այլ քաղաքներում կարելի է հանդիպել գունավոր և գրավիչ արդիականացված շենքեր:
Իսկ Երևանում էներգաարդյւոնավետ են դարձել ոչ միայն բնակելի շենքեր, այլ և մի շարք մանկապարտեզներ, սպորտային դպրոցներ և մշակույթի տներ:
Ծրագրին կարող են դիմել Հայաստանի տարբեր համայնքներից՝ նախապես ծանոթանալով որոշակի մանրամասների www.mershenq.am կայքում:
Արդիականացումը նպատակ ունի նաև բարենպաստ շուկայական միջավայր ձևավորել ներդրումների համար: Վերջին տարիներին հայաստանյան բանկերը արտոնություններ են տրամադրում էներգաարդյունավետության բաղադրիչ ունեցող «կանաչ վարկերի» համար (արևային վահանակներ, արտաքին պատերի ջերմամեկուսացում, լուսավորության արդիականացում և այլն):
Հաշվի առնելով վերջին հինգ տարիներին մայրաքաղաքում և հարակից համայնքներում շինարարության ահռելի ծավալը՝ գոյություն ունեցող շենքերի ջերմաարդիականացումը ձեռք է բերում կարևոր նշանակություն: Այդպես դրանք կկարողանան շատ չարժեզրկվել և դեռ որոշ ժամանակ մրցունակ լինել անշարժ գույքի շուկայում:
Սա կարևոր է, քանի որ ներկայումս շենքերը, որպես կանոն, կառուցվում են էներգաարդյունավետության պահանջներին համապատասխան և գնորդներին գրավում նաև այդ տեսակետից բարձր դասով:
Էներգաարդյունավետությունը բնապահպանական տեսանկյունից
Բնակիչներն այս ծրագրից ստանում են տարբեր օգուտներ՝ որոշ դեպքերում դժվար տեսանելի:
Կլիմայի փոխոխության և կանաչ էներգետիկայի փորձագետ Տիգրան Սեկոյանն ասում է, որ շենքերի ջերմաարդիականացման ամենակարևոր նպատակներից մեկն էլ Հայաստանում գոյություն ունեցող շենքերի ֆոնդից ջերմոցային գազերի արտանետումների նվազեցումն է:
Էներգիայի էական խնայողության արդյունքում 20 տարվա ընթացքում նախատեսվում է մինչև 1.4 միլիոն տ CO2 գազի արտանետումների կրճատում:
Փորձագետի խոսքով՝ Հայաստանի 2021թ․ էներգետիկ հաշվեկշռի համաձայն տնային տնտեսությունները հանդիսանում են վերջնական էներգիայի հիմնական և ամենամեծ սպառողները (34.7%), այդ թվում բնական գազի և էլեկտրաէներգիայի։
Հայաստանը շենքերից ջերմոցային գազերի արտանետումների կրճատման մեծ ներուժ ունի, քանի որ շենքերի մեծ մասը կառուցվել են խորհրդային տարիներին, երբ հիմնականում անտեսվում էր դրանց էներգաարդյունավետ լինելու հարցը:
Այդ տեսանկյունից զգալի էներգաարդյունավետության ներուժով օժտված շենքերի ենթախմբին են պատկանում պանելային շենքերը, որոնց քանակը մոտ 4,400 է:
Պանելային շենքերում ջերմաարդիականացման արդյունքում տարեկան կարելի է տնտեսել ավելի քան 1,25 ՏՎտժ էներգիա։ Ջերմոցային գազերի նվազեցման պոտենցիալը տարեկան կազմում է 250,000 տ CO2, խնայողությունները՝ մոտ 63 մլն դոլար:
Արդյունավետությունը տնտեսության համար
Տնտեսագետները բացատրում են, որ էներգաարդյունավետ միջավայրը դրական ազդակ է արտաքին և ներքին ներդրումների համար: Վերջին տարիների շինարարության տեմպը կարելի է պահպանել՝ ընդլայնելով աշխարհագրութունը, ստեղծելով կանաչ աշխատատեղեր և երկրի համար ապահովել ֆինանսական կայուն հոսքեր:
Բանկային սեկտորն այս գործընթացի կարևոր մասն է և, հարմար պայմաններով վարկեր տրամադրելով, նոր պրոդուկտներ է շուկա բերում, բարձրացնում իր վարկանիշը, գումարը շրջանառելու ուղիներ ի հայտ բերում:
Ակտիվ շինարարությունը երկրի ներսում է պահում հիմնական աշխատուժը: Կորոնավիրուսից հետո արտագնա աշխատանքի տեմպը թուլացավ, քանի որ Հայաստանում շինարարությունը նոր թափ առավ: Ավելին, շինարարության ոլորտը կարողանում է նաև աշխատուժ ներգրավել Հնդկաստանից, Տաջիկստանից և այլ երկրներից: Իսկ աշխատատեղերին զուգահեռ ավելանում են հարկային վճարումները, տներ են վարձակալության հանձնվում, ծառայություններ են սպառվում: Պարզ ասած՝ տնտեսությունն ակտիվանում է:
Էներգաարդյունավետության միջոցառումները թե՛ նոր կառուցվող, թե՛ գոյություն ունեցող շինություններում ֆինանսական նոր հնարավորություններ են բացում մարդկանց, մասնագիտական համայնքի համար (էլեկտրիկներ, արևային վահանակների տեղադրմամբ զբաղվող ընկերություններ, շինարարներ և այլն):
Ծրագիրն իրականաղցնողները այսպիսի հիմնավուրում էլ են բերում․ երբ մարդ իր բնակարանը-շենքը վերանորոգում է նոր չափանիշներով, ունենում է բավարարվածության, կայունության զգացողություն: Երբ մարդ հարմարավետ է զգում իր միջավայրում, բարձրանում է աշխատունակությունը, կյանքի որակը, երկիրը լքելու մասին մտքերը տեղի են տալիս: Եվ այս բոլոր գործոններն իրենց ուղիղ ազդեցություն են ունենում տնտեսության վրա:
Էներգետիկ կառավարման տեղեկատվական համակարգ
Ծրագրի արդյունքում ջերմաադիականացված շենքերը կունենան էներգետիկ կառավարման տեղեկատվական համակարգ (ԷԿՏՀ): Այն ծրագրային գործիք է, որը համատեղում է շենքի ջերմատեխնիկական տվյալներն ու էներգիայի սպառման վերաբերյալ ցուցանիշները, հնարավորություն է տալիս իրականացնել էներգաարդյունավետության ցուցանիշների մոնիտորինգ:
«Համակարգը հիմնված կլինի շենքերում սպառված, արտադրված էներգիայի (ժամային, միջին օրական, ամսական, տարեկան ծավալների), սպառված ջրի և արտաքին օդի հիդրոօդերևութաբանական տվյալների բազայի վրա»,- բացատրում է էներգաարդյունավետության փորձագետ Արթուր Ծուղունյանը:
Ըստ նրա, համակարգը կարող է նաև կազմել տվյալ շենքում էներգիայի սպառման, էներգախնայողության և ջերմոցային գազերի արտանետումների (կրճատման) մասին զեկույցներ։
Նախատեսվում է, որ համակարգում, առաջին հերթին, կներառվեն Երևանի 320 հասարակական (առողջապահական, կրթական, մշակութային և այլ) շենքերից նրանք, որոնք ջերմաարդիականացվել են ծրագրի աջակցությամբ, իսկ հետագայում՝ նաև ողջ հանրապետության հասարակական շենքերը։
Էներգաարդյունավետությունը նաև գրագիտություն է
Ծրագրի նպատակներից մեկն էլ մարդկանց մոտ էներգաարդյունավետ վարքագծի ձևավորումն է: Բազմաթիվ հոլովակներ են նկարահանվել այս թեմայով, ցուցադրվել հանրապետական և մարզային սփռում ունեցող հեռուստաընկերությունների եթերում: Երևանում և մարզերում տեղադրվել են տեղեկատվական վահանակներ էներգաարդյունավետության ծրագրի մասին:
Մարդկանց առաջարկվում է ընդամենը գրագետ սպառել էներգիան, արդյունավետ օգտագործել այն, նվազագույնի հասցնել կորուստները:
Ընդհանուր տպավորությունն այն է, որ մարդիկ հասկանում են խնդրի կարևորությունը, պարզապես ինչպես կյանքի մնացած հարցերում, այս դեպքում ևս հապաղում են՝ հավանաբար, առաջնահերթությունների և արժեհամակարգային խնդիրների պատճառով:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Շենքերի էներգաարդյունավետություն Հայաստանում
