Նախընտրական բացահայտումներ․ ՀՀ նախկին նախագահը հրապարակել է սկանդալային ձայնագրություն

Հայաստանի նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանը հրապարակել է Նիկոլ Փաշինյանի զրույցի ձայնագրությունը, որի ընթացքում վարչապետի պաշտոնակատարը պատմում է Արցախյան հակամարտության բանակցային գործընթացի մանրամասներ։ Ձայնագրությունում Փաշինյանը պատմում է Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Բելառուսի նախագահների հետ հանդիպման մասին, որը տեղի է ունեցել 2018 թ-ին Սոչի կատարած այցի ժամանակ։

Խոսքը, մասնավորապես, այսպես կոչված Լավրովի պլանի և Արցախի կարգավիճակի մասին է։ Թե ում հետ է Նիկոլ Փաշինյանը կիսվում այդ տեղեկություններով ձայնագրության պահին, պարզ չէ, և նախկին նախագահը նույնպես դա չի հստակեցրել։

Բոլոր մանրամասներն այն մասին, թե ինչ է խոսում Փաշինյանը, ու ինչու է նախկին նախագահը որոշել հրապարակել այդ ձայնագրությունը։

• Ալիև-Փաշինյան գաղտնի բանակցությունների մասին․ Հայաստանի նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանի հարցազրույցը
• Արցախյան հակամարտության փուլերը 1990-ականներին, և այն լուծելու փորձերը
• «Արյուն, քրտինք և կոմպետենտություն»․ ճգնաժամից Հայաստանի ելքի բանաձև քաղաքագետից

Նախապատմություն

Հայաստանում ակտիվ նախընտրական քարոզարշավ է ընթանում, հունիսի 20-ին արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ են կայանալու։ Ընտրարշավի բոլոր մասնակիցները շրջում են երկրի մարզերով և հանդիպում ընտրողների հետ։ Այդ հանդիպումներից մեկի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանին մեղադրել էր, որ նա «բանակից գողացված փողերը տանուլ է տվել Մոնտե Կառլոյի խաղատանը»։

Այս մեղադրանքը Սարգսյանն անձամբ հերքել է, սակայն միաժամանակ հայտարարել է, որ վարչապետին 24 ժամ է տալիս ապացույցներ ներկայացնելու համար․

«Նա կամ պետք է մի փաստ ներկայացնի, կամ ես էնպիսի փաստեր եմ հրապարակելու իր ու իր ընտանիքի մասին, որ հասարակությունը թքելու է իր վրա։ Չներկայացրեց՝ մորթելու եմ», — ասել է Սերժ Սարգսյանը։

Ի՞նչ է ասվում ձայնագրությունում

Այն բանից հետո, երբ ժամկետը սպառվել է, նախկին նախագահը Գեղարքունիքի մարզում ընտրողների հետ հանդիպմանը ձայնագրություն է հրապարակել, որն, ըստ նախկին նախագահի, կվարկաբեկի վարչապետի պաշտոնակատարին ընտրությունների նախաշեմին։ Միաժամանակ նա ընդգծել է, որ մտադիր էլ չէր նրա ընտանիքը խայտառակող տեղեկություններ հրապարակել, սակայն ապագայում դա չի բացառում։

Փաշինյանի զրույցի ձայնագրության հրապարակման Սերժ Սարգսյանի գլխավոր նպատակը բանակցությունների տապալման և 2020 թ-ի Արցախյան երկրորդ պատերազմի մեկնարկի համար ողջ պատասխանատվությունը պետության գործող ղեկավարի վրա դնելն է։

Ձայնագրությունում Նիկոլ Փաշինյանը խոսում է Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման և Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Բելառուսի նախագահների հետ իր առաջին հանդիպման մասին, որը տեղի է ունեցել «թավշյա» հեղափոխությունից հետո՝ 2018 թ-ի մայիսին․

«Նրանք ինձ ասացին, որ ես ժողովրդական մեծ վստահություն ունեմ, սա պատմական շանս է ինձ համար, որ Ղարաբաղի հարցը լուծեմ։ Այդ լուծումը նույնն էր, ինչը «Լավրովի» պլանում էր` զորքերը հետ քաշվեն, իրենք էլ կգան [տարածաշրջան], ճանճ չի տզզա»։

Ավելի վաղ Հայաստանի նախկին նախագահը պարզաբանել էր, որ «Լավրովի պլան», որպես այդպիսին, չի եղել։ Խոսքը Կազանի փաստաթղթի փոփոխված տարբերակի մասին է եղել։ Ռուսաստանի արտգործնախարար Լավրովը կարգավորման այդ տարբերակն էր առաջարկում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների անունից։ Եվ այն ստացել է «Լավրովի պլան» անվանումը։

Արցախյան երկրորդ պատերազմի ավարտից հետո իր հարցազրույցներից մեկում Սերժ Սարգսյանը հայտարարել էր, որ պատրաստվում էր ստորագրել այդ փաստաթուղթը։ Հայաստանում ընդունված է համարել, թե իբր դա առաջարկ էր Ադրբեջանին որոշ տարածքներ վերադարձնել՝ առանց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության ապագա կարգավիճակի համաձայնեցման։

Ձայնագրությունում Փաշինյանն ասում է, որ առանց Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հստակեցման այդ հարցը չի կարող քննարկվել։ Սրան ի պատասխան Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Բելառուսի նախագահներն ասում են, թե Ալիևը հասկանում է, որ «Ղարաբաղը երբեք Ադրբեջանի կազմում չի լինելու»։

Ի պատասխան այս սենսացիոն հայտարարությանը՝ Փաշինյանն առաջարկում է արձանագրել այն․

«Ես նրանց ասում եմ, թե լավ, դա հետաքրքիր է։ Եկեք դա գրենք թղթի վրա, ես տանեմ ժողովրդին ցույց տամ, ասեմ` սենց առաջարկ ունենք»։

Սակայն Փաշինյանի զրուցակիցներն, ըստ նրա, չեն համաձայնում և ասում են, որ Ադրբեջանի նախագահը չի կարող բացահայտ այդ մասին հայտարարել, քանի որ նրան կմեղադրեն դավաճանության մեջ։

«Ասեցի, հասկացա ձեզ, նա ձեր հին ընկերն է՝ դուք չեք ուզում, որ նա իր ազգի դավաճանը լինի, ե՞ս պիտի ազգի դավաճան դառնամ», — պատասխանում է Փաշինյանը։

Նա նշում է նաև, որ այդ զրույցից հետո ինքը հասկացել է․ պետք է ամեն գնով դուրս գալ այդ «հոսքագծից», դուրս գալ բանակցային փակուղուց, որն ավելի վաղ հանգեցրել էր 2016 թ-ի պատերազմին։ Պետք է դա անել ամեն գնով, նույնիսկ ինքն իրեն «գժի տեղ դնելով», միայն թե այդ արատավոր շրջանից դուրս գալ։

Իշխող կուսակցության առաջին արձագանքը

Իշխող դաշինքից վարչապետի պաշտոնակատարի խոսքի ձայնագրության հրապարակմանն արձագանքել է խորհրդարանի փոխխոսնակ Ալեն Սիմոնյանը․

«Շատ կարևոր դրվագ, մենք ինքերս չէինք կարող սա բացահայտել: Շնորհակալություն», — գրել է Սիմոնյանը Facebook-ում։

Այսինքն՝ Փաշինյանի թիմը համարում է, որ ձայնագրությունն ընդամենը հաստատում է․ Փաշինյանն, ի տարբերություն Սերժ Սարգսյանի, չէր պատրաստվում որևէ փաստաթուղթ ստորագրել, որում չի հստակեցվում Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը։