«Մահվան ամբարտա՞կ, թե՞ ազատություն»։ Վրաստանում գյուղացիները պաշտպանում են իրենց կիրճը ՀԷԿ շինարարությունից։ Ֆիլմ
Կիսվել
Կիսվել
Սա վրացի հեղինակ Էլենե Ասատիանիի ֆիլմն է Ռիոնի գետի երկայնքով տարածվող կիրճի բնակիչների մասին, որոնք ավելի քան չորս ամիս դիմադրում են Արևմտյան Վրաստանում ՀԷԿ-ի շինարարությանը։
Թուրքիայի ENKA խոշորագույն շինարարական ընկերությունը 2020 թ-ի հոկտեմբերի վերջին գործարկել է Նամախվանիի ՀԷԿ-ի շինարարության նախագիծը։ Եվ այդ ժամանակ էլ տեղի բնակիչներն ու քաղաքացիական ակտիվիստները վրաններ են տեղադրել Ցխալտուբոյի շրջանի Ջանեթի գյուղում և սկսել պահանջել անհապաղ դադարեցնել աշխատանքներն ու սարքավորումները դուրս բերել կիրճից։
Ակտիվիստները նաև հայցով դատարան են դիմել, որտեղ փորձում են վիճարկել էլեկտրակայանի շինարարության թույլտվությունը, որը վրացական կառավարությունը տրամադրել է թուրքական ընկերությանը։
Ամենախոշոր ՀԷԿ-ը
Եթե Նամախվանիի ՀԷԿ-ն, այնուամենայնիվ, կառուցվի, այն կլինի անկախ Վրաստանի խոշորագույն էներգետիկ նախագիծը ԽՍՀՄ կազմից դուրս գալուց հետո պետականություն ձեռք բերելուց ի վեր։ Խորհրդային տարիներին նման նախագծերից մեկն Ինգուրի ՀԷԿ-ն էր։
Նախագծի ներդրումային արժեքը կազմում է 800 մլն դոլար։ Թուրքական Enka Riniebels Ltd ընկերությունը պլանավորում է ՀԷԿ կառուցել Արևմտյան Վրաստանում՝ Ռիոնի գետի կիրճում, Ցխալտուբոյի և Ծագերիի մունիցիպալիտետներում։
Նամախվանի ՀԷԿ կասկադը երկու ՀԷԿ ունի՝ Տվիշի ՀԷԿ-ը, որի հզորությունը 100 ՄՎտ, իսկ բարձրությունը 60 մետր է լինելու, և Նամախվանի-Ջոնեթին, որի հզորությունը 333 ՄՎտ, իսկ բարձրությունը 111 մետր է լինելու։ Ընդհանուր հզորությունը 433 ՄՎտ է։ Տարեկան արտադրողականությունը՝ 1 500 ԳՎտ/ժ։
Ինչո՞ւ Ռիոնիի վրա ՀԷԿ-ի շինարարությունը կարող է աղետ դառնալ
ՀԷԿ-ն ամբողջությամբ կողողի դաշտավայրն ու սպառնալիքի տակ կդնի 18 գյուղերի գոյությունը։ Այդ պատճառով էլ տեղի բնակիչները նախագիծն անվանում են «մահվան ամբարտակ»։
Ամբարտակը Վրաստանի՝ մեծությամբ երկրորդ Քութայիսի քաղաքից ընդամենը մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա է լինելու։
Ամբարտակի վնասվելու դեպքում 34-մետրանոց ալիքը քաղաք կհասնի 19 րոպեում։
Բնապահպաններն ասում են, որ նախագիծն այնքան մասշտաբային է, որ դրա ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա դեռևս հարկ եղած ձևով ուսումնասիրված չէ։ Այդ ազդեցությունը կրիտիկական լինելու ներուժ ունի։
Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության մասին Gamma Consulting խմբի հաշվետվությունում ասվում է, որ միայն Ներքին Նամախվանի նախագծի իրականացումը մեծ քանակությամբ մշակահողեր կզոհաբերի, հինգ գյուղ ջրի տակ կանցնի, և մոտ 300 ընտանիք կվերաբնակեցվի։
Նախագիծն ուղեկցվում է լուրջ սեյսմիկ ռիսկերով։ Ըստ «Կանաչ այլընտրանք» կազմակերպության փորձագետների՝ Նամախվանին անգամ հինգ բալ երկրաշարժի չի դիմանա։ Սակայն քաղաքից մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Ռաճայում 1991 թ-ին յոթ բալ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել։
Շրջանում բնության զգալի փոփոխություններից զատ՝ ՀԷԿ-ը կփոխի նաև շրջանի մշակույթը՝ զբոսաշրջությունը, մշակութային ժառանգությունը, գինեգործությունը։
Ինչո՞ւ Ռիոնիի վրա ՀԷԿ-ի շինարարությունը կարող է փրկություն դառնալ
Վրաստանի կառավարությունն ամբողջությամբ սատարում է նախագիծը։ Էկոնոմիկայի և կայուն զարգացման նախարար Նաթիա Տուրնավան բնապահպանների մտահոգությունները «չափազանցված» է անվանում։
Տուրնավան մի քանի անգամ այցելել է ՀԷԿ շինհրապարակ և ասել, որ «այդ շինարարությունը Վրաստանի նորագույն պատմության մեջ խոշորագույնն է, մեծ ներդրում երկրի էներգետիկ անկախության և անվտանգության մեջ»։
