«Խաղաղության խաչմերուկը» ՀՀ-ից բացի որևէ մեկին պետք չէ»․ կարծիք
«Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը
Տևական ժամանակ է, ինչ Հայաստանում քննարկվում է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի փոխանցմամբ՝ դրա առանցքային իմաստը Հայաստանի, Թուրքիայի, Ադրբեջանի, Իրանի միջև կոմունիկացիաների՝ ճանապարհների, երկաթուղիների զարգացումն է։ Օրեր առաջ նա այս նախագիծն ու դրա սկզբունքները ներկայացրեց Թբիլիսիում կայացած «Մետաքսի ճանապարհ» միջազգային համաժողովի ընթացքում։
Կառավարության այսօրվա նիստում էլ վարչապետը տեղեկացրել է՝ Հայաստանով անցնող կոմունիկացիաների, ինչպես նաև դրանցով բեռների, տրանսպորտային միջոցների և մարդկանց անցման անվտանգության ապահովման համար ԱԱԾ-ում ստեղծվել է առանձին ստորաբաժանում։ Այն սկսել է աշխատել երեկվանից։
Քաղաքական մեկնաբան Արմեն Բաղդասարյանն ասում է՝ Փաշինյանի պատկերացրած «Խաղաղության խաչմերուկը» տարածաշրջանում Հայաստանից բացի որևէ մեկին պետք չէ։
Ի՞նչ է ենթադրում «Խաղաղության խաչմերուկը», մեկնաբանություն
«Հսկայական օգուտներ կբերի տարածաշրջանի բոլոր երկրներին»
Հայաստանի վարչապետի կարծիքն է։ Հիշեցրել է՝ արդեն երեսուն տարի է, ինչ չեն գործում Հայաստանի հարավով և հյուսիսով անցնող երկաթուղիները, ինչպես նաև արևելքն արևմուտքին կապող բազմաթիվ ավտոճանապարհներ․
«Մինչդեռ այդ ճանապարհների վերագործարկումը Կասպից ծովը Միջերկրականին կապող կարճ և արդյունավետ ուղի կդառնար՝ թե՛ երկաթուղային, թե՛ ավտոմոբիլային»։
Կարծում է՝ երկաթուղային և ավտոմոբիլային կոմունիկացիաները կարող են Պարսից ծոցը Սև ծովի, այդ թվում` վրացական նավահանգիստներին կապող արդյունավետ ճանապարհ դառնալ:
Փաշինյանի բնորոշմամբ՝ «Խաղաղության խաչմերուկը» խաղաղության օրակարգի անբաժան մասն է: Կարծում է՝ առանց ճանապարհների խաղաղություն կառուցելը շատ դժվար կլինի։
«Ճանապարհը ոչ միայն երկրներ ու քաղաքներ է միմյանց կապում, այլև մարդկանց, և հետևաբար, եթե բանուկ, ակտիվ ճանապարհը համագործակցության, խաղաղության, հաջողության նշան է, փակ ճանապարհները վկայում են պրոբլեմների մասին»,- ասել է նա։
Հայաստանի վարչապետը տեղեկացրել է, որ նախագիծն ու դրա սկզբունքները պաշտոնապես ներկայացվելու են տարածաշրջանի երկրների կառավարություններին։ Հույս հայտնել, որ «համատեղ ուժերով, այդ թվում` ներդրողների ակտիվության պայմաններում» կստացվի այն կյանքի կոչել։
«Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծի 4 սկզբունքները
Սկզբունք 1. Բոլոր ենթակառուցվածքները, ներառյալ ավտոճանապարհները, երկաթուղիները, ավիաուղիները, խողովակաշարերը, մալուխները, էլեկտրահաղորդման գծերը գործում են այն երկրների ինքնիշխանության և իրավազորության ներքո, որոնց տարածքով անցնում են:
Սկզբունք 2. Յուրաքանչյուր երկիր իր տարածքում իր պետական ինստիտուտների միջոցով իրականացնում է սահմանային և մաքսային հսկողություն, ինչպես նաև ապահովում է ենթակառուցվածքների, ներառյալ դրանցով բեռների, տրանսպորտային միջոցների, մարդկանց անցման անվտանգությունը:
Սկզբունք 3. Նշված ենթակառուցվածքները կարող են օգտագործվել ինչպես միջազգային, այնպես էլ ներքին փոխադրումների համար:
Սկզբունք 4. Բոլոր երկրները միմյանց ենթակառուցվածքներից օգտվում են հավասարության և փոխադարձության սկզբունքով: Հավասարության և փոխադարձության սկզբունքով կարող են իրականացվել սահմանային և մաքսային հսկողության ընթացակարգերի որոշակի պարզեցումներ:
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Արմեն Բաղդասարյանն ասում է՝ Փաշինյանը լավ խոստումներ է տալիս՝ խաղաղության դարաշրջան, «Խաղաղության խաչմերուկ», բայց չի ասում՝ այդ ամենի դիմաց ինչ գին պետք է վճարի Հայաստանը։ «Ազատությանը» տված հարցազրույցում Բադասարյանը նշել է՝ փորձում են «պատրանքներով, դատարկ խոստումներով» խաբել ժողովրդին։
«Խաղաղության հասնելու հավանականությանը զրոյական է, քանի դեռ չի լուծվել Սյունիքի հարցը։ Ադրբեջանի ախորժակն ավելի մեծ է, քան ճանապարհը [այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը»]։ Մեր պատկերացրած ճանապարհի կարիքը չունեն։ Հասկանում ենք՝ Նախիջևանը շրջափակման մեջ չէ, և Իրանի տարածքով կապ ունի բուն Ադրբեջանի հետ, և Թուրքիայով։ Նման խնդիր չկա»․— պարզաբանել է նա։
Քաղաքական մեկնաբանի գնահատմամբ՝ Փաշինյանի պատկերացրած «Խաղաղության խաչմերուկը» միայն ՀՀ-ին է պետք, տարածաշրջանի մյուս երկրները դեմ կլինեն․
«Ամենաշատը Վրաստանին պետք չէ, որովհետև իրենք մենաշնորհ ունեն Արևմուտք-Արևելք ճանապարհների վրա։ Եթե խաչմերուկը բացվի, ահռելի շահույթների հոսքերի կեսից զրկվելու են, դրանք անցնելու են ՀՀ տարածքով»։
Բաղդասարյանի դիտարկմամբ՝ Իրանին պետք չէ, որ «իր քթի տակ» Թուրքիան ու Ադրբեջանն ինչ բեռնափոխադրում ասես անեն։ Իսկ Թուրքիան ու Ադրբեջանն, ըստ նրա, թույլ չեն տա, որ ճանապարհները ապաշրջափակվեն, Հայաստանն էլ զարգանա։ Բացի այդ, նրանց ամբողջ Սյունիքն է պետք։
Անդրադառնալով Ռուսաստանի դիրքորոշմանը՝ նկատել է՝ ՌԴ-ին «Խաղաղության խաչմերուկը» պետք է միայն մեկ պայմանով, որ ռուսական կողմը վերահսկողություն ունենա այդ ճանապահների նկատմամբ ու հավելել՝ «Փաշինյանի պատկերացրածով այդպես չէ»։
«Խաղաղության խաչմերուկին» տարածաշրջանի 6 երկրներից 5-ը դեմ են, հետևաբար, դա այդպես [ՀՀ վարչապետի ներկայացրած տարբերակով] չի լինելու՝ ուզենք, թե չուզենք»,— ամփոփել է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
«Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը
