Հենրիխ Մխիթարյան․ հեռանալ առանց «հրաժեշտի հանդիպման»
Հենրիխ Մխիթարյանի մասին
—Հենրիխ, կլինի՞ հավաքականի կազմում քո 96-րդ խաղը։
Իտալական «Ինտեր» ակումբի բազայում «Պրոֆֆուտբոլ» հաղորդմանը տված հարցազրույցում հետխորհրդային Հայաստանի լավագույն ֆուտբոլիստ Հենրիխ Մխիթարյանը պատասխանել է․
«Կարծում եմ, որ, ցավոք սրտի, չի լինի։ Չեմ զղջում իմ որոշման համար։ Միշտ որոշումներս ընդունել եմ սառը գլխով ու հանգիստ սրտով, չնայած որ այս որոշումը դժվար է տրվել։ Ավելի լավ է հրաժեշտ տալ մեկ քայլ շուտ, քան երկու քայլ ուշ»։
Ֆուտբոլիստի այս որոշման հնարավոր պատճառների մասին, նաև այլ մանրամասներ նրա ֆուտբոլային և անձնական կյանքից։
- Մխիթարյանի ֆուտբոլային ֆենոմենը
- Ինչպե՞ս է աշխատում ֆուտբոլային մեկնաբանը․ Տեսանյութ
- Այս ու՞ր առանց Հենրիխ
Ֆուտբոլային ընտանիք
Հենրիխ Մխիթարյանը հայկական ֆուտբոլային աշխարհում «պատահական» մարդ չէ։ Նրա հայրը՝ Համլետ Մխիթարյանը, այն առաջին ֆուտբոլիստներից էր, որ դեռևս խորհրդային միության տարիներին կարողացավ հաստատվել Եվրոպայում, Ֆրանսիական «Վալանս» ֆուտբոլային ակումբում։ Ֆրանսիայում ապրելու տարիներին նա նաև հանդես էր գալիս Հայաստանի հանրապետության նորաստեղծ ազգային հավաքականում։
Ցավոք, խորհրդային ֆուտբոլի ամենատաղանդավոր խաղացողներից մեկին վիճակված չէր փայլել այնպես, ինչպես տարիներ անց կարողացավ նրա որդին՝ Հենրիխ Մխիթարյանը։ 33 տարեկանում Համլետը մահանում է՝ թողնելով կնոջն ու երկու երեխաներին։ Ընտանիքը վերադառնում է Հայաստան, իսկ Հենրիխը շարունակում է հոր կիսատ մնացած ճանապարհը։
Նույն հարցազրույցի ընթացքում Մխիթարյանը խոստովանում է, որ բազմիցս է մտածել հարցի շուրջ, թե արդյո՞ք կկարողանար անցնել ֆուտբոլային իր ուղին, եթե հայրն իր կողքին լիներ։ Վստահ է՝ փորձով կկիսվեր և կօգներ, բայց արդյո՞ք իր մոտիվացիան նույնը կլիներ, թե ոչ՝ դա արդեն հարց է, որին անհնար է պատասխանել։
Առաջին քայլերը
Հենրիխի կյանքն այնպես է դասավորվել է, որ մանկուց շատ է ճանապարհորդել, հնարավորություն է ունեցել շփվել ֆուտբոլային մեծ աշխարհի հետ, սովորել լեզուներ։ Իսկ 2003-ին նա արդեն մեկնել է Բրազիլիա և մարզվել «Սան Պաուլո» ակումբում։
Երբ երիտասարդ ֆուտբոլիստը վերադարձավ Հայաստան, նրա անունն անմիջապես հայտնվեց հայկական ակումբային ֆուտբոլի երկնակամարում։ «Փյունիկ» ֆուտբոլային ակումբն այդ ժամանակահատվածում ասոցացվում էր մեկ մարդու հետ՝ ՀՖՖ նախագահ Ռուբեն Հայրապետյանի, ում թեթև ձեռքով ֆուտբոլի Հայաստանի առաջնությունը վերածվել էր «մեկ ակումբի առաջնության»։ Առաջին հորիզոնականը վերապահված էր «Փյունիկին»։ Հենրիխ Մխիթարյանն այդ ակումբի գլխավոր դերակատարներից էր։
Հայաստանից ֆուտբոլիստը մեկնեց Ուկրաինա, համալրեց Դոնեցկի «Մետալուրգի» շարքերը։ Այդ ժամանակ նա արդեն Հայաստանի քառակի չեմպիոն էր։ Այդ տեղափոխության հարցում, համաձայն որոշ խոսակցությունների, մեծ դեր են ունեցել 2007 թվականին Չեմպիոնների լիգայում «Շախտյորի» հետ որակավորման երկրորդ փուլի հանդիպումները։
«Հանքափորների» լեգենդար մարզիչ Միրչա Լուչեսկուն տպավորված է եղել «Փյունիկի» սանի խաղով, սակայն առաջին քայլը դեպի Ուկրաինա դարձել է ոչ թե «Շախտյորը», այլ նույն քաղաքի մեկ այլ ակումբ՝ «Մետալուրգը»։ Իսկ ուկրաինական գրանդը դառնալու էր հետագայում Մխիթարյանի համար ցատկահարթակ՝ տեղափոխվելու տեղի առաջնությունից Գերմանիա։
Եվրոպական մեծ ֆուտբոլում իր քայլերը Մխիթարյանը կատարել է հենց «Շախտյորի» կազմում, որի հետ նա դարձել է Ուկրաինայի եռակի չեմպիոն և գավաթակիր։ Մի առիթով ինքը՝ Հենրիխը, խոստովանել է, որ Միրչա Լուչեսկուն հարցնում էր․ «Ինչո՞ւ ես միայնակ մնում ակումբի բազայում։ Դու միշտ այնտեղ ես ու դուրս չես գալիս։ Բայց ես մեծ նպատակ ունեի, ուզում էի խաղալ Եվրոպայում։ Դրա համար ինձ անվանում էին «Շախտյորի» բազայի տնօրեն»։
Այդ տարիներին «Շախտյորը» մշտապես փայլում էր Չեմպիոնների լիգայի խմբային փուլում, անգամ հաջողացնում հայտնվել փլեյ-օֆֆում։ Եվրոպական թոփ-5 առաջնությունների գրանդերը ուշի ուշով հետևում էին «Շախտյորի» երիտասարդ տաղանդներին, և Մխիթարյանը, արդյունքում, հայտնվեց Դորտմունդի «Բորուսիայում»։
Դա կարող էր տեղի չունենալ
«Բորուսիայում» հայտնվելուն, սակայն, կարող էր խոչընդոտել փողը՝ մեծ փողը։ Այդ տարիներին Ռուսաստանի Պրեմիեր լիգայում իր մեգատանսֆերներով աժիոտաժ էր ստեղծում Մախաչկալայի «Անժին»։ Այն առաջարկում էր Մխիթարյանին տարեկան գրեթե 20 միլիոն եվրո աշխատավարձ։ Բայց նա այդ տրանսֆերից հրաժարվեց՝ պնդելով, որ տեսնում է իրեն միայն Եվրոպայում։ Ապա հրաժարվեց նաև տեղափոխվել Մոսկվայի «Սպարտակ»։
Ըստ խոսակցությունների, ՀՖՖ նախագահ Ռուբեն Հայրապետյանը, որը դեռևս ուներ ուղղակի-անուղղակի կապեր ու ազդեցություն Մխիթարյանի տրանսֆերի վրա, համառորեն պնդում էր, որ Հենրիխն ընտրի ռուսական ակումբները։ Բայց նա կատարեց իր սրտի որոշումը։
Ասում են, որ «հայկական ֆուտբոլի և Մխիթարյանի առաջին բախումը» տեղի է ունեցել հենց այդ ժամանակ։
Ի դեպ, Բորուսիայում հայտնվելու գործում հսկայական դեր է ունեցել Հենրիխի քույրը՝ Մոնիկան, որը կարողացել է կապ հաստատել «հին աշխարհամասի» ամենաէքսցենտրիկ ֆուտբոլային գործակալներից մեկի՝ Մինո Ռայոլայի հետ։
Մոնիկան խոստովանել է՝ Մինո Ռայոլայի էլեկտրոնային փոստը չի ունեցել։ Ենթադրելով, թե ինչպես կարող է գրվել գործակալի անձնական email-ը, տարբեր հասցեների նամակներ է ուղարկել եղբոր մասին տվյալներով։ Դրանցից մեկը, պատահաբար, համապատասխանել է իտալացու անձնական էլ․փոստին, որտեղից եկել է պատասխան․ «Եղբորդ մասին ամեն ինչ գիտեմ, նրան վաղուց եմ հետևում»։
«Բորուսիան» նրա համար դարձավ եվրոպական թոփ մրցաշարում հանդես գալու առաջին փորձը։ Այդ տարիների «Բորուսիայի» գլխավոր մարզիչ Յուրգեն Կլոպի մասին Մխիթարյանը ոչ մեկ անգամ է դրվատանքի խոսքեր ասել՝ ընդգծելով նրա հսկայական ներդրումը։
Տեղափոխություններ
Ռայոլան ճանապարհ բացեց Հենրիխի համար նաև դեպի անգլիական ֆուտբոլ․ նախ եղավ «Մանչեսթեր Յունայթեդը»։ Ամենախարիզմատիկ մարզիչներից մեկը՝ Մոուրինյուն Մխիթարյանին հանգիստ չէր տալիս։ Չնայած նրանք միասին նվաճել են երեք տիտղոս՝ Անգլիայի Սուպերգավաթը (2016), Անգլիայի գավաթը (2017) և իր նշանակությամբ եվրոպական երկրորդ ակումբային գավաթը՝ Եվրոպա լիգան (2017), Մոուրինյուի ու Մխիթարյանի հարաբերությունները «առողջ չէին»։
Պորտուգալացուն զայրացնում էր, որ Հենրիխն իրենից շուտ է գալիս մարզումների, անընդհատ շեշտում էր նրա թերացումները՝ առիթ փնտրելով վիճելու հայ ֆուտբոլիստի հետ։
«Մանչեսթեր Յունայթեդին» հաջորդեց մեծ հաշվով անհաջող տեղափոխությունը մեկ այլ անգլիական ակումբ՝ «Արսենալ», իսկ հետո արդեն Մխիթարյանը «մառախլապատ ալբիոնը» փոխարինեց Իտալիայով։
«Ռոմայում» Մխիթարյանը կրկին հանդիպեց Ժոզե Մոուրինյուին՝ նրա հետ միասին երկրորդ անգամ նվաճելով եվրոպական տիտղոս։ «Ռոմայի» առաջին եվրոպական գավաթը՝ Կոնֆերենցիաների լիգայի գավաթը, իր գլխավերևում պահեց նաև Հայաստանի ազգային հավաքականի ավագը։
Ազգային հավաքականում ելույթները
Նույն այս ժամանակահատվածում էլ պարզ դարձավ, որ ՀՖՖ-ի և Մխիթարյանի «ջրերը, կարծես թե, նույն հունով չեն հոսում»։
Թվում էր, թե «թավշյա հեղափոխությունը» Մխիթարյանի սրտով չէր։ Նա երբեք այդ մասին ուղիղ չի խոսել, քաղաքական անցուդարձը չի մեկնաբանել, սակայն շատերը «տեսնում էին» նրա կապը «նախկինների» հետ։ Այդ մասին խոսել Հենրիխն առանձնապես չի ցանկացել՝ ամեն առիթով շեշտելով, որ ոչինչ տեղի չի ունեցել։ Հավաքականին չմիանալը բացատրվել է նրանով, որ թեթև վնասվածք ունի կամ էլ ցանկանում է մնալ իր ակումբի հետ։
Հավաքականի գլխավոր մարզիչ, անվանի իսպանացի մասնագետ Խոակին Կապառոսի «անպատասխան մնացած հեռախոսազանգերի մասին» գիտեն գրեթե բոլորը, ովքեր կապ ունեն հայկական ֆուտբոլի հետ։ Մխիթարյանը նեղացել էր շատերից։ Պատճառներն անհամար էին, միանշանակ խոսել դրանց մասին կարող է միայն ինքը՝ ֆուտբոլիստը։
Մայրը՝ Մարինա Թաշչյանը, որն աշխատում էր ՀՖՖ-ում, հեռացավ կառույցից։ Իր հերթին, կառույցի աշխատանքն ակտիվորեն քննադատում էր նաև քույրը՝ Մոնիկա Մխիթարյանը, ում ազդեցությունը եղբոր որոշումների վրա միշտ մեծ է եղել։
Կապառոսի օրոք կարծես բոլորը համակերպվել էին՝ գալիս է Հենրիխի «մայրամուտի» շրջանը և պետք է օգտագործել առիթն ու սովորել խաղալ առանց անփոխարինելի ավագի։
Ֆուտբոլային մասնագետները միաբերան պնդում են․ երբ Մխիթարյանը դաշտում է, բոլորը փորձում են նրան փնտրել ու գնդակը նրան հասցեագրել, առանց նկատելու, թե մյուս ֆուտբոլիստներն ինչ դիրք են զբաղեցնում։ Հավաքականի կազմում իր վերջին ելույթները, մեղմ ասած, նրա կարիերայի լավագույն խաղերը չէին։
Ազգային ընտրանու մարզաշապիկը նա կրել է 95 անգամ՝ դառնալով ռեկորդային 32 գոլի հեղինակ։
Նվաճումները
Միանշանակ է, որ Հենրիխ Մխիթարյանի կարիերան բացառիկ է։ Նրա աշխատասիրութունը նպաստեց, որ թվացյալ «մայրամուտը» հետաձգվի։ Իտալական ֆուտբոլի լավագույն քառյակում տեղ գտնելու համար պայքարող «Ռոմայից» նա տեղափոխվեց Իտալիայի չեմպիոնության համար մարտնչող «Ինտեր», որը նաև հաջողությամբ խաղում է Չեմպիոնների լիգայում։
Մխիթարյանի նվաճումները զգալի են նաև հետսովետական երկրների մակարդակում։ Չնայած նա հարձակվող չէ, խփած գոլերի քանակով շուտով կարող է շրջանցել ռուսական ֆուտբոլի ամենավառ աստղերից մեկին՝ Վալերի Կարպինին, որին ընդամենը երկու գոլ է զիջում։
Հոդվածի գրվելու պահին Մխիթարյանի անվան դիմաց կա 66 գնդակ։ 72 գոլով երկրորդը Ալեքսանդր Մոստովոյն է, 136 գոլով լավագույն ռմբարկուն ուկրաինացի Անդրեյ Չևչենկոն է։
Անձնական կյանք
2019-ին, երբ Մխիթարյանը հանդես էր գալիս «Արսենալում», ֆուտբոլիստն ամուսնանում է հայտնի հայ բիզնեսմեն Միքայել Վարդանյանի դստեր՝ Բեթիի հետ։ Հենրիխը բազմիցս է խոսել իր ապագայի մասին՝ ընդգծելով, որ ֆուտբոլային կարիերայից հետո մարզչի դերում իրեն չի տեսնում, քանի որ ցանկանում է ավելի շատ ժամանակ անցկացնել ընտանիքի հետ։
Ֆինանսապես ապահովված ֆուտբոլիստի համար, որը համեստ է իր կյանքում և կենցաղում, գուցե դա լավագույն տարբերակն է ։ Սակայն արդյո՞ք օրերից մի օր նա չի ցանկանա վերադառնալ «մեծ ֆուտբոլ» որևէ կարգավիճակով։
Խոստացավ ամեն բան պատմել, բայց ոչ հիմա
Մխիթարյանը խոստացել է խոսել Հայաստանի ազգային հավաքականում խաղալուց հրաժարվելու իր որոշման պատճառների մասին, բայց ապագայում, երբ ավարտի ֆուտբոլային կարիերան։ Նա միայն հաջողություն է մաղթել Հայաստանի հավաքականում իր նախկին խաղընկերներին ու նոր գլխավոր մարզչին, հատկապես գալիք մրցավեճում ընդդեմ Թուրքիայի։
Մեկ բան միանշանակ է այս պահին՝ մարտի 25-ին Հենրիխը չի միանա նրանց և հայկական ֆուտբոլի մեծագույն աստղը հավաքականում չի ունենա «հրաժեշտի հանդիպում»։
Հենրիխ Մխիթարյանի մասին
