«Օրակարգից հանել ՀՀ-ին օգնելու հարցը»․ Երևանը դիմել է ՀԱՊԿ-ին
ՀԱՊԿ-ը՝ ՀՀ-ին օգնելու փաստաթղթի մասին
Հայաստանը ռուսական ՀԱՊԿ ռազմական դաշինքի իր գործընկերներին խնդրել է օրակարգից հանել երկրին օգնություն տրամադրելու մասին փաստաթուղթը։ Նման հայտարարությամբ է հանդես եկել դաշինքի գլխավոր քարտուղարը։
Պաշտոնական Երևանը, որը պարբերաբար հերքում է դաշինքը լքելու և արտաքին քաղաքականության վեկտոր փոխելու մասին լուրերը, դեռևս չի մեկնաբանել տարածվող տեղեկությունը։ Փորձագետները հայ-ռուսական հարաբերությունների ներկայիս փուլը ամենավտանգավորն են համարում։ Կարծում են՝ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ը լքելու մասին պետք է հայտարարի միայն այն ժամանակ, երբ Արևմուտքից ստանա հստակ անվտանգային երաշխիքներ։
Ի՞նչ է հայտարարել ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարը
Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի հետ հանդիպման ժամանակ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Իմանղալի Թասմաղամբետովը հայտնել է, որ 2022 թ․ նոյեմբերին կայացած նիստից մինչ օրս հնարավոր չի եղել իրականացնել երկու միջոցառում՝
- միջազգային շփումներ եվրոպական միջազգային կազմակերպությունների հետ, ինչպիսին է ԵԱՀԿ-ն,
- Հայաստանին օգնություն տրամադրելու որոշումը վերջնական տեսքի բերելու վերաբերյալ Հավաքական անվտանգության խորհրդի կարգադրությունը։
«Թեև մնացած բոլոր դաշնակիցները սատարեցին այս որոշմանը, հայկական կողմը, սակայն, որևէ հետաքրքրություն չցուցաբերեց փաստաթղթի նկատմամբ, և ավելին, մեր աշխատանքի ամփոփիչ փուլում նրանք խնդրեցին այն ընդհանրապես հանել օրակարգից»,- ընդգծել է նա։
2022 թ․-ի նոյեմբերին Երևանում կայացած ՀԱՊԿ գագաթնաժողովի ընթացքում Հայաստանի վարչապետը հրաժարվել էր ստորագրել Հավաքական անվտանգության խորհրդի որոշման նախագիծը՝ Հայաստանին օգնություն ցուցաբերելու համատեղ միջոցառումների մասին։ Նիկոլ Փաշինյանն այսպես էր բացատրել իր որոշումը․
«2021 թվականի մայիսի 11-ից Ադրբեջանը երեք անգամ ռազմական ուժ է կիրառել և օկուպացրել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի մոտ 140 քառ. կմ տարածք։ Ի՞նչ ակնկալիքներ ունենք ՀԱՊԿ-ից այս առումով։ Այս փաստի հավաստում՝ հստակ ձևակերպված քաղաքական գնահատականի տեսքով։ Զերծ մնալ նման գնահատականից՝ ասելով, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահման չկա, նշանակում է պնդել, որ չկա Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության պատասխանատվության գոտի, իսկ եթե պատասխանատվության գոտի չկա, ապա կառույցն ինքն էլ չկա»։
«Դեմարշ չէ»․ Հայաստանը չի մասնակցի ՀԱՊԿ խորհրդի նիստին
ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի հերթական նիստը նախատեսված է օրեր անց՝ նոյեմբերի 23-ին Բելառուսի մայրաքաղաք Մինսկում։ Վարչապետ Փաշինյանը Լուկաշենկոյի հետ հեռախոսազրույցում տեղեկացրել է, որ «չի կարողանա մասնակցել նիստին»։
«Եվ հույս հայտնել, որ ՀԱՊԿ գործընկերներն ըմբռնումով կվերաբերվեն այդ որոշմանը»,- ասված է պաշտոնական հաղորդագրությունում։
Բելառուսի նախագահի խոսնակն էլ հայտնել էր, թե Լուկաշենկոն Փաշինյանին առաջարկել է չշտապել, չընդունել հապճեպ որոշումներ, այլ լրջորեն մտածել հետագա քայլերի շուրջ, որոնք կարող են ուղղված լինել ապաինտեգրմանը: Պաշտոնական Մոսկվան՝ ի դեմս Պուտինի խոսնակի ափսոսանք էր հայտնել և շեշտել, որ «նման հանդիպումները շատ լավ առիթ են կարծիքներ փոխանակելու, դիրքորոշումները ճշգրտելու համար»։
Թեև վարչապետի աշխատակազմը չի պարզաբանել, թե ինչ պատճառով Փաշինյանը չի կարողանա մեկնել Մինսկ և մասնակցել նիստին, այդ մասին խոսել է ինքը՝ վարչապետը։ Հիշեցրել է՝ դաշինքը մի քանի անգամ չի արձագանքել Հայաստանի անվտանգային մարտահրավերներին և հայտարարել․
«ՀԱՊԿ-ը դե յուրե հրաժարվում է արձանագրել, թե Հայաստանում որն է իր պատասխանատվության գոտին։ Մենք այդ պայմաններում ուղղակի լուռ մասնակցելով կարող ենք միանալ այն տրամաբանությանը, որը որևէ կերպ կարող է կասկածի տակ դնել ՀՀ տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը»։
Խորհրդարանական ընդդիմությունը տեղի ունեցողը «դիվանագիտական դեմարշ» է որակում և նշում, որ «ճամբարափոխությունը» ծանր հետևանքներ կարող է ունենալ Հայաստանի համար։ Իշխող թիմի ներկայացուցիչ, Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը հակադարձում է՝ նիստերին չմասնակցելը «դեմարշ չէ», պարզապես հայկական կողմը հարցեր ունի ՀԱՊԿ վարքագծի հետ կապված և ակնկալում է գործընկերներից պատասխաններ ստանալ։
2021 և 2022 թվականներին ՀՀ ինքնիշխան տարածքի վրա ադրբեջանական հարձակումների ժամանակ Հայաստանը ռազմական օգնության համար դիմել էր ոչ միայն ՀԱՊԿ-ին, այլև Ռուսաստանին։ Դիմումներն անպատասխան էին մնացել։
Դրանից հետո Երևանը հայտարարեց, որ 2023թ․-ին չի հյուրընկալի ՀԱՊԿ զորավարժությունները, հրաժարվեց դաշինքում գլխավոր քարտուղարի տեղակալի իր քվոտայից, հետ կանչեց իր դեսպանին ու նորին չնշանակեց։ Հայ-ռուսական լարված հարաբերությունների ֆոնին Փաշինյանն ու Հայաստանի բարձրաստիճան պաշտոնյաները պարբերաբար բոյկոտում են ոչ միայն ՀԱՊԿ նիստերը, այլև ԱՊՀ գործընկերների հետ տարբեր հավաքներ, բայց նաև հայտարարում՝ «արտաքին քաղաքական վեկտոր փոխելու մտադրություն չունենք»։
Մեկնաբանություններ
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանց
«Երևանը ՀԱՊԿ դաշնակիցներին խնդրել է օրակարգից հանել Հայաստանին օգնության մասին փաստաթուղթը։ Թե բա՝ արտաքին քաղաքական վեկտոր չենք փոխում, արտաքին քաղաքականության դիվերսիֆիկացիա ենք անում: Կատարյալ արկածախնդրություն։ Նիկոլ Փաշինյանի «թեթև ձեռքով» Ռուսաստանի ու ՀԱՊԿ-ի վրայից հանվում է Հայաստանի անվտանգության ապահովման բեռը՝ դրանից բխող բոլոր անբարենպաստ հետևանքներով»,- տելեգրամյան ալիքում գրել է Սուրենյանցը։
Քաղաքական վերլուծաբան Արմեն Բաղդասարյան
«Սա ամենավտանգավոր փուլն է, որովհետև կտրուկ հրաժարվել անվտանգային մի համակարգից առանց մյուսից առարկայական երաշխիքներ ստանալու մեր իրավիճակում կարող է վտանգավոր լինել։ Կարծում եմ, որ պետք է ոչ թե քննարկել այն հարցը, թե անվտանգային որ համակարգն է ավելի հուսալի, այլ պետք է քննարկել այն հարցը, թե որքան է վտանգավոր այս իրավիճակում անվտանգային համակարգ փոխել առանց երաշխիքների»,- «Ազատության» հետ զրույցում նշել է Բաղդասարյանը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ՀԱՊԿ-ը՝ ՀՀ-ին օգնելու փաստաթղթի մասին
