«Ցածր դիմակայունության նախադրյալներ են ստեղծվում»․ կարծիք Հայաստանի տնտեսության մասին
Հայաստանի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը
«Հայաստանի տնտեսական աճի պոտենցիալն անվերջ չէ, աստիճանաբար այդ ցուցանիշները պետք է դանդաղեն, բայց քանի դեռ ներհոսքերը պահպանվում են, բարձր ցուցանիշների ականատես կլինենք»,- կարծում է տնտեսագետ Նարեկ Կարապետյանը։
Օրերս Հայաստանի վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել էր նոր տվյալներ, որոնց համաձայն՝ երկրի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը 2023 թվականի հունվար-մայիս ամիսներին 12.5 տոկոսով ավելացել է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի նկատմամբ:
Վիճակագրական տվյալներ
Նախորդ տարվա առաջին 5 ամիսների համեմատ արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալն աճել է 86.9 տոկոսով, արտահանումը՝ 93.3%-ով, ներմուծումը՝ 83.3%-ով:
«Առևտրի շրջանառությունում հունվար-մայիսին 2022 թ․-ի հունվար-մայիսի նկատմամբ ավելացումը կազմել է 24.5 տոկոս: Նույն ժամանակահատվածում մատուցված ծառայությունների ծավալն ավելացել է 19.9 տոկոսով»,- հայտնում է Վիճակագրական կոմիտեն։
Հրապարակված նոր տվյալների համաձայն՝ 16.7 տոկոսով ավելացել է շինարարության ծավալը։ Արդյունաբերական արտադրանքի ծավալն ավելացել է ընդամենը 3 տոկոսով։
Փորձագիտական կարծիք
«Ամբերդ» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ, տնտեսագետ Նարեկ Կարապետյանի խոսքով՝ 2023 թ․-ի հունվար-մայիս ամիսների տնտեսական զարգացումները «նույնությամբ շարունակում են նախորդ տարվա երկրորդ կեսի զարգացումները»։ Ինչո՞ւ հենց տարվա կեսի։ Factor TV-ի հետ զրույցում փորձագետը նշել է՝ կան գործոններ, որոնք մինչև նախորդ տարվա մայիս դեռևս չէին դրսևորվել, օրինակ՝ վերարտահանման գործոնը։
Կարծում է՝ արտահանման աճի 80 տոկոսը վերարտահանմամբ է պայմանավորված։ Ասում է՝ ըստ ապրանքատեսակների կարելի է հասկանալ՝ գործ ունենք արտահանմա՞ն, թե՞ վերարտահանման հետ։ Կարապետյանի փոխանցմամբ՝ Հայաստանն այնքան էլեկտրական սարքավորում չի արտադրում, որ կարողանա նաև արտահանել, այդ դեպքում միանշանակ խոսք է գնում վերարտահանման մասին։
Ինչ վերաբերում է «ավանդական» արտահանմանը, այն, ըստ տնտեսագետի, «բավական մեծ հարվածի է ենթարկվել» ՝ պայմանավորված փոխարժեքի ազդեցությամբ։
Տնտեսագետի գնահատմամբ՝ առևտրի ոլորտի բարձր ցուցանիշների վրա նույնպես ազդել է վերարտահանման գործընթացը։ Խոսքը, մասնավորապես՝ մեծածախ առևտրի մասին է։
«Կա նաև երկրորդ գործոնը, որ ներհոսքերը ոչ նույն թափով, սակայն շարունակվում են՝ և կապիտալի, և մարդկանց։ Նաև այս միտումներն են պայմանավորում աճի շարունակական բնույթը»,- արձանագրել է նա։
Կարապետյանի խոսքով՝ տնտեսության աճի կառուցվածքի մեջ սկսում են նկատվել որոշակի փոփոխություններ։ Դրանք դրական կամ բացասական չեն, պարզապես «չեն տանում դեպի մեր երազած տնտեսական մոդել»․
«Ավելի ցածր դիմակայուն տնտեսության նախադրյալներ են ստեղծում։ Ծառայությունների վրա հիմնված տնտեսությունը ավելի քիչ դիմակայուն է արտաքին շոկերի, արտաքին պահանջարկի փոփոխությունների նկատմամբ»։
Հիշեցնում է՝ Հայաստանը փոքր տնտեսություն է, ունի սահմանափակ ներքին պահանջարկ։ Ընդգծում է՝ նման դեպքերում աշխատում են զարգանալ՝ «շեշտը դնելով արտահանելի հատվածի վրա»։ Իսկ Հայաստանն, ըստ նրա, շարունակում է ընթանալ ծառայությունների աճի ընդհանուր միտումի ներքո, ծառայություններ, որոնք ներքին սպառման են ենթակա։
«Բոլորս կուզեինք տեսնել տնտեսություն, որտեղ ավելի մեծ կշիռ ունի բարձր արտադրողական և արտահանելի ոլորտի ապրանքների արտադրությունը։ Առաջինը խոսքը գնում է մշակող արդյունաբերության մասին։ Այդ ոլորտի աճը պետք է պայմանավորեր շարժը դեպի մեր պատկերացրած մոդել»,- շեշտել է նա։
Համոզված է՝ արտահանելի հատվածի զարգացումն է, որ
- ամրապնդում է տնտեսության հիմքերը,
- դիրքավորում է տնտեսությունը համաշխարհային տնտեսական արժեշղթաներում,
- ավելի կայուն, երկարաժամկետ աճի հենքեր է ստեղծում։
Կարապետյանը կարծում է՝ պետությունը, որն ունի տնտեսական քաղաքականության գործիքներ, կարող է եղած ռեսուրսներն ուղղորդել «իր համար ցանկալի տնտեսական կառուցվածք և դինամիկա ունենալու ուղղությամբ»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Հայաստանի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը
