«ՌԴ-ն է ձևավորում իր հանդեպ վերաբերմունքը»․ Հայաստանի ԱԽ քարտուղար
Հայաստանի անկախությունը և Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները
«Նովայա գազետա Եվրոպա»-ն հրապարակել է Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի կարծիքը երկրի հասարակությանը խիստ հուզող և նրա սահմաններից դուրս հետաքրքրություն առաջացնող հարցերի վերաբերյալ։ Լրագրող Յան Շենկմանը Արմեն Գրիգորյանին հարցեր է ուղղել Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև առկա խնդիրների, Ղարաբաղում ռուս զինվորականների ներկայության մասին, «որն այլևս կայունության գործոն չէ», ինչպես նաև այն մասին, թե ինչու է Փաշինյանի գլխավորած կառավարությունը «այդքան անվճռական և չի կարողանում ընտրություն կատարել Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև», ինչով կավարտվի առճակատումը Ղարաբաղում։
Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի պատասխանները՝ որոշ կրճատումներով
- Քաղաքակա՞ն որոշում. Հայաստանից ՌԴ կաթնամթերքի արտահանումն արգելվել է
- Հիասթափություն դաշնակցի՞ց․ Հայաստանի իշխանությունները քննադատում են ՀԱՊԿ-ին ու ՌԴ-ին
- Հռոմի ստատուտի վավերացում. Հայաստանի իշխանությունները դեմ կգնա՞ն Ռուսաստանին
Հայաստանի ինչի՞ն են պետք Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև տարօրինակ պարերը՝ քայլ առաջ, հետքայլ։
-Այստեղ տարօրինակ բան չկա։ Վերջին տարիներին աշխարհում և, մասնավորապես, մեր տարածաշրջանում անվտանգության ճարտարապետությունը կտրուկ փոխվել է։ Առաջ ամեն ինչ պարզ էր ու հասկանալի։ Պայմանականորեն, մտածում էինք, որ կարելի է զանգահարել և ասել. «Ես խնդիր ունեմ»։ Ի պատասխան՝ կասեն. «Լավ, կօգնենք»։ Մենք փորձեցինք և տեսանք, որ այդ մեխանիզմը չի գործում։ Պայմանագրային պարտավորությունները չեն պահպանվում։ Մեր ամբողջ անվտանգության հայեցակարգը կառուցվել է սրա վրա, իսկ նոր հայեցակարգ դեռևս չկա։
Այն մեխանիզմները, որոնք պետք է ապահովեին Հայաստանի անվտանգությունը, փլուզվել են, նորերը չեն ստեղծվել։ Հենց սա է ճգնաժամը։
Պետք է փնտրել նոր մեխանիզմներ և սպառազինության մատակարարումներ, քանի որ օբյեկտիվորեն մենք չենք ստանում այն, ինչ պատվիրել ենք և ինչի համար վճարել ենք Ռուսաստանին։ 2021 թվականի հարյուրավոր միլիոն դոլարների պայմանագիրը, որը մինչ օրս փակված չէ, միակը չէ։ Խոսքը մի քանի նման պայմանագրերի մասին է։ Բացի այդ, մենք ՀԱՊԿ-ից ակնկալում էինք, որ այն կգործի անցյալ տարվա սեպտեմբերին՝ հայկական տարածքի վրա Ադրբեջանի ուղղակի ագրեսիայի ժամանակ։ Այն չգործեց և այդպես շարունակ։
Արևմուտքի հետ ցանկացած շփման համար Ռուսաստանը Հայաստանին սահմանային սադրանքներո՞վ է պատժում։
-Որոշ առումներով դուք ճիշտ եք, որոշ առումներով՝ ոչ: Հրետակոծություններն ու սադրանքները տեղի են ունենում ոչ միայն այն ժամանակ, երբ մենք բանակցում ենք Արևմուտքի հետ։
2018 թվականին, երբ Հայաստանում հեղափոխություն տեղի ունեցավ, մենք ասացինք, որ դա ներքին ժողովրդավարական գործընթաց է, արտաքին քաղաքականության վրա չի ազդելու։ Եվ մենք շարունակեցինք աշխատել Ռուսաստանի հետ, բայց դա էլ մեզ համար անվտանգություն չերաշխավորեց. 2020 թվականին պատերազմ ստացանք։
Եվս մեկ օրինակ։ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը 2013 թվականին որոշում կայացրեց միանալ Մաքսային միությանը, որը հետագայում դարձավ ԵԱՏՄ։ Նրան հասկացրել էին, որ եթե դա չանի, Լեռնային Ղարաբաղում խնդիրներ կլինեն։ Սարգսյանի համար Միությանն անդամակցելու հիմնական փաստարկը Ղարաբաղի անվտանգությունն էր։ Դրանից հետո մենք ստացանք երկու պատերազմ՝ 2016 թվականի ապրիլին և 2020 թվականի սեպտեմբերին:
Ռուսաստանի ճնշումը իրենից կախում ունեցող Հայաստանի տնտեսության վրա կարո՞ղ է հանգեցնել կոլապսի։
-Այո, նման վտանգ կա։ Իրականում կան բազմաթիվ խոցելի կողմեր: Մենք պետք է դիվերսիֆիկացնենք տնտեսությունը, բայց չենք կարող դա անել մեկ օրում։
Առայժմ ինքնիշխանությունը պահպանելու և Հայաստանի ներքին գործերին միջամտությունը կանխելու միայն մեկ ճանապարհ կա՝ այն ժողովրդավարական ինստիտուտները, որոնք մեզ հաջողվել է կառուցել։
Երևանը լիքն է ռուսական հատուկ ծառայություններով, որոնց ոչ ոք ձեռք չի տալիս։ Հայաստանը չի՞ կարող խոչընդոտել։
-Ցանկացած հետախուզական գործունեություն զսպելու համար անհրաժեշտ է անվտանգային կառույցների ամբողջական բարեփոխում։ Պետք է հասնենք նրան, որ մեր կառույցները ծառայեն միայն Հայաստանին։
Այս պահին մենք չենք կարող խոչընդոտել, բայց ապագայում կարող ենք և կանենք դա։ Ի դեպ, բոլորը հիշում են, որ մինչև վերջերս «Զվարթնոց» օդանավակայանում ռուս սահմանապահներ էին նստած, հիմա նաև հայ սահմանապահներ կան։ Այնպես որ, ամեն դեպքում առաջընթաց կա։ Բայց ինքնիշխանությունը երկար ճանապարհ է: Չես կարող մի օր արթնանալ ու լիովին անկախ դառնալ։ Պետք է նախ մի քայլ կատարես, հետո մյուսը, հետո երրորդը:
Նույնիսկ շտապելու դեպքում անհնար է փոխել գործողությունների հաջորդականությունը։ Միայն այս ձևով՝ սկզբում մի քայլ, հետո մյուսը, հետո երրորդը: Եվ տեսնել՝ ինչ կստացվի, ինչպես կփոխվի իրավիճակը։
Մենք անկեղծորեն ընդունում ենք, որ լուծում դեռ չունենք, բայց փնտրում ենք այն։ Մենք ունենք շանս, հնարավորություն։ Եվ չունենք երաշխիքներ։
ԼՂ-ում վստահ են, որ Լաչինի միջանցքում ադրբեջանական անցակետի տեղակայումից հետո հայերին կվտարեն։ Ինչպե՞ս կարձագանքի Հայաստանը։
-2022 թվականի դեկտեմբերի սկզբից Հայաստանը միջազգային բոլոր հարթակներում ասում է, որ Ադրբեջանը Ղարաբաղում էթնիկ զտումների ծրագրեր ունի։ Եկեք տեսնենք, թե ով ունի դա կանխելու կարողություն։ Առաջին հերթին, Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ ուժերը, որոնք տեղակայված են Լեռնային Ղարաբաղում։ Ավելին, 2020 թվականի պայմանավորվածությունների համաձայն՝ նրանք պարտավոր են դա անել։ Բայց չեն անում:
Դուք հասկանո՞ւմ եք իրավիճակի ողբերգությունը. ռուս խաղաղապահները Ղարաբաղում են, և մարդիկ խոսում են էթնիկ զտումների սպառնալիքի մասին։ Նրանք հույս չունեն, որ իրենց կփրկեն։
Երկրորդ հնարավորությունը միջազգային հանրությունն է։ Հայաստանը երկար ժամանակ լոբբինգ է իրականացնում Ղարաբաղ միջազգային դիտորդական առաքելություն ուղարկելու ուղղությամբ։ Առնվազն դիտորդական։
Ղարաբաղը չճանաչված հանրապետություն է, դրա համար էլ միջազգային հանրությունը չի միջամտում։
-Չճանաչված է, բայց միջազգային հանրությունն իր վրա է վերցրել պարտավորություն կանխելու ցեղասպանությունը, որտեղ էլ, որ այն լինի:
Ճի՞շտ է, որ Ղարաբաղը ռուսամետ շրջան է։
-Մինչև վերջերս՝ այո։ Հիմա հանգամանքների ազդեցության տակ տրամադրությունը փոխվել է։ Սա շատ հետաքրքիր թեմա է։ Նման քաղաքական դիսկուրս կա, թե Ռուսաստանը սկսեց ավելի վատ վերաբերվել Հայաստանին, քանի որ հեղափոխությունից հետո իշխանության եկավ արևմտամետ թիմ։ Մարդիկ լրջորեն հավատում են դրան։
Եկեք միասին մտածենք. Ռուսաստանի նման հսկայական երկիրը կարո՞ղ է փոխել իր աշխարհաքաղաքական ծրագրերը և վերակառուցել իր ռազմավարությունը Հայաստանի ղեկավարության փոփոխության պատճառով:
5-10 հոգու մի խմբի փոխարեն հայտնվեցին մեկ այլ 5-10 հոգի, ու Մոսկվան նեղացա՞վ։ Սա, իմ կարծիքով, աբսուրդ է։
Լեռնային Ղարաբաղում արևմտամետ տրամադրություններ չկան։ Չկա Սորոս։ ՆԱՏՕ-ի փոխարեն ռուսական խաղաղապահ զորախումբն է։ Բայց, այնուամենայնիվ, այնտեղ ի հայտ եկան հակառուսական տրամադրություններ։ Ի՞նչ եք կարծում, ինչո՞ւ։ Հենց Ռուսաստանի պատճառով, ոչ թե Արևմուտքի։ Ռուսաստանն ինքն է ձևավորում իր հանդեպ վերաբերմունքը։
Ո՞րն է Ռուսաստանի նպատակը։ Օգնե՞լ Ալիևին բացել Զանգեզուրի միջանցքը և, շրջանցելով արևմտյան պատժամիջոցները, ադրբեջանականի քողի տակ վաճառե՞լ ռուսական գազը։
-Դա արդեն տեղի է ունենում, գազն արդեն հոսում է այն ենթակառուցվածքներով, որոնք գոյություն ունեն։ Կարծում եմ՝ խնդիրը դա չէ, կամ առնվազն միայն դա չէ:
Ամեն դեպքում, Հայաստանը երբեք չի համաձայնի իր տարածքով արտատարածքային միջանցք տրամադրել։ Մեզ համար դա կարմիր գիծ է։
—Իսկ եթե պատերազմ լինի՞:
-Ուրեմն թող լինի։ Եթե պատերազմ, ուրեմն պատերազմ։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Հայաստանի անկախությունը և Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները
