Հայաստանի ԱԳՆ-ն դատապարտում է Թուրքիայում հայկական եկեղեցիների վաճառքը
Հայաստանի ԱԳՆ-ն քննադատել է Թուրքիայի «հայկական մշակութային ժառանգության հետևողական ոչնչացման և դրա ապօրինի յուրացման նոր թափ առած քաղաքականությունը»։
Հունվարին հայտնի է դարձել, որ թուրքական Բուրսա քաղաքում անհայտ անձը վաճառքի է հանել պատմական հայկական կաթոլիկ եկեղեցին։ Վերջերս նույն քաղաքում վաճառքի է հանվել ևս մեկ եկեղեցի, բացի այդ, Թուրքիայի արևմուտքում գտնվող Քյութահյա բնակավայրում քանդվել է Սուրբ Թորոս հայկական եկեղեցին։
Այս առնչությամբ Հայաստանի ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Աննա Նաղդալյանը հայտարարություն է տարածել, որում նշվում է, որ պատմամշակութային կոթողների նկատմամբ նման վերաբերմունք ցուցաբերող պետության տարածաշրջանային խաղաղության և կայունության համագործակցությանն ուղղված կոչերը չեն կարող վստահելի լինել:
Բուրսայի եկեղեցու մասին
Լուրն այն մասին, որ թուրքական քաղաքում անհայտ անձը վաճառքի է հանել հայկական պատմական կաթոլիկ եկեղեցին, Հայաստանում և Թուրքիայում քննարկվում է հունվարի կեսից։ Սեփականատերը եկեղեցու շենքի համար 800 հազար դոլար է ուզում։
Սակայն, սա վաճառքի առաջին դեպքը չէ։ Ինչպես հաղորդում է Agos պարբերականը, սկզբից այն փորձել են վաճառել 2016 թ-ին։ Այն ժամանակ դրա գինը 1,5 մլն ԱՄՆ դոլար էր։ Սակայն կառույցը վաճառել չէր հաջողվել, թեև դրանով հետաքրքրվում էր «մեկ-երկու գնորդ», նշված է Ստամբուլում հրատարակվող Agos հայկական շաբաթաթերթի հոդվածում։
Այս անգամ 190-ամյա եկեղեցու վաճառքի հայտարարությունում ասվում է, որ այն կարող է օգտագործվել որպես մշակութային կենտրոն, թանգարան կամ հյուրանոց։
Տարածքը, որտեղ տեղակայված է եկեղեցին, պատմական ժառանգություն է համարվում և պահպանվում է UNESCO-ի կողմից։
Հայաստանի ԱԳՆ-ի արձագանքը
Արձագանք եղավ միայն երկու շաբաթ անց։ Սակայն Երևանը կտրուկ քննադատեց հայկական պատմամշակութային և կրոնական ժառանգության նպատակաուղղված ոչնչացման թուրքական ղեկավարության քաղաքականությունը։ Հայաստանի ԱԳՆ-ն Թուրքիային կոչ է արել պահպանել իր ստանձնած միջազգային պարտավորությունները։
Գերատեսչության մամուլի խոսնակ Աննա Նաղդալյանը մեկնաբանել է նաև Թուրքիայի ԱԳՆ ղեկավար Մևլյութ Չավուշօղլուի վերջին հայտարարությունը, որը նա արել էր Անթալիայում «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության շրջանային համագումարին։ Չավուշօղլուն Հայաստանին կոչ էր արել «դասեր քաղել պատմությունից»։
«Որևէ մեկին իրավունք չի վերապահված սպառնալիքների լեզվով անհարգալից խոսել և պատմության դասեր տալ ցեղասպանություն վերապրած ժողովրդին», — հայտարարել է Աննա Նաղդալյանը։
Հայերի ցեղասպանությունը 1915թ-ին Օսմանյան Թուրքիայում զանգվածային ջարդն է։ Դրանից առաջ Օսմանյան կայսրության տարածքում շուրջ երկուսուկես միլիոն հայ էր ապրում։ Սպանությունների և զանգվածային վտարման հետևանքով նրանց կեսից ավելին զոհվել է։ Հայաստանն ու մի քանի արևմտյան երկրներ ու կազմակերպություններ այդ իրադարձությունները պաշտոնապես ճանաչում են որպես ցեղասպանություն։ Թուրքիան նման ձևակերպումը կտրականապես մերժում է։
Ինչպիսին է արձագանքը Թուրքիայում
Թուրքիայում հայկական եկեղեցու վաճառքին է անդրադարձել տեղի պատգամավոր, ազգությամբ հայ Գարո Փայլանը։
«Բուրսայի հայկական եկեղեցին վաճառքի է հանվել։ Արդյո՞ք վաճառվում է սրբավայրը։ Ինչպե՞ս կարող են հասարակությունն ու պետությունը նման բան թույլ տալ։ Ամոթ ձեզ», — գրել է պատգամավորը ֆեյսբուքյան իր էջում՝ տեղադրելով նաև եկեղեցու վաճառքի մասին հայտարարության սքրինշոթը։
Քյութահյա նահանգում հայկական եկեղեցու ավերումը մեկնաբանել է իրավապաշտպան Արլեթ Նաթալի Ավազյանը, որը հաճախ է կտրուկ քննադատության ենթարկում թուրքական իշխանություններին․
«Դուք ընդհանրապես հարգանք չունե՞ք պատմության նկատմամբ։ Հայերի պատմությունը ոչնչացնելով՝ այս հողերում հայերի գոյությունն է՞լ եք անտեսելու»։
Միջազգային արձագանքը
Թուրքիայում հայկական Սուրբ Թևոս եկեղեցու ավերումը քննադատել է նաև Միջազգային կրոնական ազատության հարցերով ԱՄՆ հանձնաժողովը (USCIRF)։
«USCIRF-ը քննադատում է Քյութահյայում (Թուրքիա) Սուրբ Թևոս հայկական պատմական եկեղեցու ավերումը՝ չնայած դրա՝ պահպանվող օբյեկտի կարգավիճակին։ Թուրքիան պետք է ապահովի իր բազմազան կրոնական և մշակութային ժառանգության պաշտպանությունը», — հայտարարել է հանձնաժողովի փոխնախագահ Թոնի Փերքինսը Twitter-ում։
